رویای خودروسازی بدون نیاز به خارجی ها!

استدلال اصلی مخالفان بازگشت خودروسازان خارجی این است که چون آنها در دوران تحریم ایران را ترک کرده‌اند،حق بازگشت ندارند! استدلال دیگر مخالفان  تکیه بر توان داخل است؛ به اعتقاد آنها، صنعت خودروی کشور توانسته در دوران تحریم، داخلی سازی را افزایش داده و وابستگی به خارجی‌ها را کاهش دهد.

همچنین محصولات جدیدی در دوران تحریم و با وجود محدودیت‌ها در خودروسازی کشور تولید شد و این موضوع از دید برخی به معنای بی‌نیازی به خارجی‌ها است. در اینکه تحریم در کنار چالش‌ها و بحران‌هایش، فرصتی نیز برای رشد داخلی سازی و کاهش وابستگی ایجاد کرد، شکی نیست. در اینکه خودروسازان خارجی بی‌وفایی کرده و با پشت کردن به تعهدات‌شان، ایرانی‌ها را تنها گذاشتند، شکی وجود ندارد. اما آیا اینها دلایلی کافی و منطقی برای راه ندادن خودروسازان خارجی به ایران بعد از لغو تحریم‌ها است؟ آیا درست است صنعت خودرو ایران همچنان در انزوا بماند و دستش از مشارکت‌های خارجی (با شرکت‌های معتبر) کوتاه باشد؟ از طرفی، حق مشتریان چه می‌شود؟ آیا آنها حق ندارند از خودروهای خارجی مناسب (چه وارداتی، چه مونتاژی و چه تولید مستقل) استفاده کنند؟ از همه اینها گذشته، مگر خودکفایی و دستاوردهای داخلی در دوران تحریم چقدر بوده که توهم بی‌نیازی به همکاری‌های بین المللی را در برخی ایجاد کرده است؟

اینکه خودروسازان خارجی در دوران تحریم،ایرانی‌ها را تنها گذاشتند، قطعا نقض تعهد بوده و مستوجب نکوهش و سخت‌گیری در عقد قراردادهای جدید است. این در حالی است که با راه ندادن آنها، صنعت و بازار خودروی داخل ضرر خواهد کرد و ضمن محروم شدن خودروسازان از مشارکت‌های خارجی، شهروندان هم مجبورند همچنان بار انحصار در بازار خودرو کشوررا به دوش بکشند.

در حال حاضر با توجه به ممنوعیت واردات، کوچک بودن بخش‌خصوصی و عدم حضور مستقل شرکت‌های خارجی، بازار خودرو در انحصار خودروسازان بزرگ قرار دارد و رقابتی در آن به چشم نمی‌آید. در این فضای انحصاری، مشتریان حق انتخاب کمیدارند و با توجه به ضعف رقابت، چشم انداز مناسبی از بهبود کیفیت نیز قابل تصور نیست. طبعا اگر قرار بر راه ندادن خارجی‌ها پس از لغو تحریم باشد، این انحصار تداوم یافته و حتی حلقه آن تنگ تر خواهد شد و دودش به چشم مشتریان می‌رود.

نکته دیگر اینجاست که پیشرفت‌های خودروسازی کشور در دوران تحریم، در حد بی‌نیاز کردن این صنعت از مشارکت‌های خارجی نبوده و اصلا قرار نیست خودکفایی کامل در خودروسازی رخ بدهد، همان‌طور که در خودروسازی دنیا نیز چنین رویکردی وجود ندارد. اینکه چند قطعه (آن هم نه قطعات پیشرفته و به اصطلاح های‌تک) داخلی سازی شده و چند محصول جدید (با سطح کیفی و تکنولوژی فعلا نامشخص) به تولید رسیده، نمی‌تواند به معنای بی‌نیازی خودروسازی کشور از همکاری‌های خارجی باشد. صنایع خودرو و قطعه ایران سال‌ها از فناوری و تکنولوژی روز دنیا عقب هستند و اگر قرار است در اشل جهانی فعالیت کنند، بدون کمک شرکت‌های خارجی نخواهند توانست.

در نهایت اینکه قرار نیست با لغو تحریم، خودروسازان خارجی برای حضور در ایران صف بکشند، همان طور که در پس از برجام هم چنین اتفاقی نیفتاد. بنابراین دور از انتظار به نظر می‌رسد گزینه‌های زیادی برای همکاری مشترک وجود داشته باشد که بخواهیم یکی را قبول کنیم و دیگری را نه. 

دنیای اقتصاد