ریشه یابی مشکلات صنعت خودرو: فراتر از نگاه های سطحی
همواره شاهد این بوده‌ایم که صنعت خودروسازی کشور، به ویژه در سال‌های اخیر، به عنوان هدف اصلی انتقادات قرار گرفته است. اما اگر بخواهیم نگاهی عمیق‌تر و منصفانه‌تر به این موضوع داشته باشیم، متوجه می‌شویم که بسیاری از چالش‌های این صنعت نه در تصمیمات داخلی آن، بلکه در عواملی خارج از کنترل خودروسازان ریشه دارند. این عوامل بیرونی، مجموعه‌ای از مشکلات اقتصادی، زیرساختی و حتی سیاسی هستند که به صورت مستقیم بر توان تولید و عملکرد خودروسازان تأثیر گذاشته‌اند. در این مقاله، قصد داریم به مهم‌ترین این عوامل بپردازیم تا درک بهتری از وضعیت فعلی این صنعت به دست آوریم.
مهم‌ترین موانع بیرونی صنعت خودرو
- قیمت‌گذاری دستوری و زیان انباشته: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات، سیاست قیمت‌گذاری دستوری است. این سیاست که سال‌هاست با هدف کنترل بازار اجرا می‌شود، باعث شده خودروسازان مجبور شوند محصولات خود را با قیمتی کمتر از هزینه واقعی تولید بفروشند. این موضوع به زیان انباشته‌ای بالغ بر ۶۰۰ هزار میلیارد تومان برای خودروسازان منجر شده است. این زیان مالی سنگین، توان شرکت‌ها را برای سرمایه‌گذاری در توسعه، افزایش کیفیت، و حتی تأمین به موقع قطعات به شدت کاهش داده است.
- بحران انرژی (برق و آب): کمبود انرژی، به ویژه قطعی برق و آب، ضربه مهلکی به زنجیره تأمین صنعت خودرو وارد کرده است.
- برق: از ابتدای سال، صنایع فولادی که تأمین‌کننده اصلی مواد اولیه خودروسازی هستند، با محدودیت‌های شدیدی در مصرف برق مواجه شده‌اند. این محدودیت‌ها، ظرفیت تولید آن‌ها را به شدت کاهش داده و زنجیره تولید خودرو را با کمبود مواد اولیه مواجه کرده است.
- آب: همچنین، قطعی آب در برخی مناطق، فرآیندهای تولیدی صنایع وابسته که به آب نیاز دارند را مختل کرده و به کاهش تولید منجر شده است.
- مشکلات مالی و کمبود ارز: کمبود ارز و عدم تأمین به موقع آن توسط نهادهای مربوطه، دسترسی خودروسازان به مواد اولیه و قطعات وارداتی را بسیار دشوار کرده است. این مشکل باعث کندی و تأخیر در تولید می‌شود و گلوگاه‌های متعددی را در زنجیره تأمین ایجاد می‌کند. علاوه بر این، کمبود نقدینگی در واحدهای صنعتی، که نتیجه همین چالش‌های مالی است، توانایی آن‌ها را برای ادامه فعالیت محدود کرده است.
- تأثیرات سیاسی و ژئوپلیتیکی:
- تنش‌های ژئوپلیتیکی: رویدادهایی مانند تنش‌های نظامی، فضای اقتصادی کشور را نااطمینان کرده و باعث کاهش اعتماد فعالان اقتصادی و شرکای تجاری خارجی شده است. برخی از تأمین‌کنندگان خارجی به دلیل نگرانی از بی‌ثباتی، صادرات قطعات به ایران را کاهش یا متوقف کرده‌اند.
- مشکلات لجستیکی: اتفاقاتی مانند انفجار در بندر شهید رجایی، مشکلات لجستیکی را تشدید کرده و به جریان ورود مواد اولیه آسیب جدی زده است.
- بحران نیروی انسانی: خروج نیروی کار از کشور، به ویژه نیروی کار خارجی که بخش مهمی از خطوط تولید را تشکیل می‌دادند، بحران نیروی انسانی را تشدید کرده است. این موضوع به ویژه در واحدهای کوچک‌تر که در زنجیره تأمین خودرو نقش دارند، تأثیر منفی زیادی گذاشته و تولید را کاهش داده است.
شاخص‌های کلان اقتصادی و تأثیر آن بر صنعت
این مشکلات تنها به صنعت خودرو محدود نمی‌شود و سایر صنایع را نیز تحت تأثیر قرار داده است. شاخصی به نام مدیران خرید صنعت (شامخ) که وضعیت کلی صنعت را نشان می‌دهد، در خرداد ماه با ثبت پایین‌ترین رقم خود در ۷ سال گذشته، زنگ خطر رکود عمیق در بخش صنعت را به صدا درآورد. این وضعیت نشان می‌دهد که مشکلات از یک صنعت خاص فراتر رفته و ریشه در ساختارهای کلان اقتصادی دارد.
در پایان، باید تأکید کرد که حل مشکلات صنعت خودرو نیازمند یک رویکرد جامع و کلان است. تا زمانی که سیاست‌گذاری‌های نادرست، به ویژه قیمت‌گذاری دستوری، مشکلات زیرساختی مانند کمبود انرژی و چالش‌های مالی و بین‌المللی حل نشوند، نمی‌توان انتظار داشت که خودروسازان به تنهایی بتوانند از این بحران‌ها عبور کنند. این صنعت قربانی شرایطی است که خارج از کنترل آن شکل گرفته و برای احیای آن، باید این موانع بیرونی برداشته شوند.
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد