خودروسازان آماده پذیرش قطعات بومی نیستند!

صنعت ایران با موفقیت در ساخت گیربکس‌های هلی کوپتر و ناوشکن‌ها رسماً توانایی خود در ساخت گیربکس‌های اتوماتیک را به خودروساز‌ها نوید می‌دهد.

گیربکس یا همان جعبه دنده خودروهای سبک و سنگین که مسیر حرکت چرخ‌های خودرو با محوریت آن انجام می‌گیرد از جمله   قطعاتی است که آن را قلب خودرو نامیده‌اند، قلبی که سال‌هاست ساخت آن در انحصار چند کشور است. انحصاری که منجر به عقب گرد گروه‌های خودروسازی و نارضایتی آن‌ها شد. تأمین قطعه‌های حساس صنعت خودرو با خروج گروه‌های خودروسازی از کشور، عملاً از بین رفت.

کشورهایی که برای فروش قطعات و تجهیزات در هر قرارداد چشمشان به دستورات بین المللی و متاسفانه تحریم‌های ظالمانه کشورهای مستبد است و همین نگاه یک سوی علاوه بر صدمه زدن به اقتصاد کشورهای دیگر، در بلند مدت بازارهای جهانی را هم دچار تنش خواهد کرد.

اما همانطور که مقام معظم رهبری بارها در سخنرانی‌های خود از فرصت‌های نهفته در محدودیت‌های تحریم سخن گفته‌اند، نخبگان کشور دست رو دست نگذاشته‌اند و در نخستین گام دست به تولید قطعات سنگین تجهیزات نظامی زده و در ساخت آن موفق شدند.

همین تجربه کافیست تا آن را جرقه خودکفایی در ساخت قطعات مهم خودروهای داخلی نام بگذاریم. جرقه‌ای که در صورت تحقق صد در صدی ایران را جز کشورهای معدود دنیا در ساخت جعبه دنده خودروهای سواری و نیمه سنگین قرار می‌دهد. ولی نکته مهم اینجاست که برای ساخت قطعاتی مانند جعبه دنده کشور و صنعت ایران چه مواد اولیه احتیاج دارد. آیا این مواد توانایی تأمین از طریق داخل کشور را دارد؟

کاهش ۳۰ درصدی واردات قطعات خودرو به خاطر بومی سازی قطعه/ جلوگیری از خروج بیش از ۲۲ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار ارز از کشور به بهانه بومی سازی قطعات

طبق آمار‌های منتشر شده از سال پیش و ابتدای سال ۹۸، واردات قطعات خودرو بیش از ۵۰ درصد به کشور کاهش پیدا کرده است که ۳۰ درصد آن با داخلی سازی قطعات در کشور رخ داده است و تنها ۲۰ درصد آن مربوط به تحریم و ممانعت از فروش قطعات به کشور بوده است.

در فروردین امسال بالغ بر ۲۹ میلیون و ۳۹۰ هزار و ۹۰۰ دلار لوازم خوردو و انواع قطعات آن به کشور وارد شد. ارزش ریالی این حجم از واردات یک هزار و ۲۲۱ میلارد و ۸۶۹ میلیون ریال به وزن ۲ میلیون و ۸۹۰ هزار و ۳۶۵ کیلوگرم است. بنابر این سال پیش رقمی بالغ بر ۵۸ میلیون دلار قطعات خودرو وارد کشور شده است.

از این بین نزدیک به ۵ میلیون و ۶۰۰ دلار بابت بروز مشکلات تحریمی و وارداتی از حجم واردات قطعات خودرو کاسته شده است و از آن طرف هم ۲۲ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار بابت بومی سازی قطعات واردات کاهش پیدا کرده است.

بهتر است ابتدا نگاهی مختصر به بدنه و شکل ساختمانی گیربکس خودروهای سواری  بیندازیم.

جالب است بدانید که نخستین کشوری که دست به ساخت جعبه دنده و قطعات خودرو زد، کمپانی ZF  آلمانی بود که در جنگ جهانی  به ساخت چنین قطعاتی آن ابتدا از صنایع دفاعی و نظامی دست برد.کاری که در حال حاضر ایران هم در آن مسیر قرار گرفته و با ساخت گیربکس هلی کوپترS61 اولین قدم را برداشته است.

قرارداد ۱۵۰۰ میلیاردی صنایع دفاعی با خودروسازان

تیر امسال بود که امیر سرتیب حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح با اشاره به قرارداد ۱۵۰۰ میلیاردی صنایع دفاعی با خودروسازان گفت: این وزارتخانه با هدف کمک به صنعت خودروسازی، قراردادی بالغ بر ۱۵۰۰ میلیارد تومان را با خودروسازان در جهت «تأمین اقلام حساس که قابل تولید نبوده» امضا کرده و این قطعات در حال تحویل به خودروسازان است.

لازم به ذکر است؛ از جمله مهمترین این قطعات، همان ECU است که با محوریت شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران) ساخته می‌شود.

امیر حاتمی در این مورد با ذکر اینکه کشور می‌تواند نیاز‌های خود را از طریق ظرفیت‌های موجود در کشور تأمین کند، گفته است: تمرکز ما برای تأمین نیازمندی‌ها باید به داخل کشور باشد و از این طریق ما می‌توانیم از تحریم‌ها که حتماً این بار مدت زمان آن کوتاه‌تر می‌شود، عبور کنیم.

ورود وزارت دفاع به حوزه صنعت خودروسازی و تأمین بعضی قطعات مهم مورد نیاز از جمله ECU این نوید را می‌دهد که وزارت دفاع بتواند همانند صنایع الکترونیک خود که محصولاتش در میدان عمل، کارکرد خود را با موضوعاتی مانند شکار پرنده‌ پیشرفته آمریکایی ثابت کرده است، در صنعت خودرو هم انحصار و تحریم کشور‌های دیگر را بشکند و آرزوی صنعت خودرو سازی کشور را برای ساخت ECU بومی به واقعیت تبدیل کند.

فرید وکیلی تهامی دانشیار دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تبریز و عضو تیم طراح گیربکس هلی کوپتر S61  با اشاره به فرآیند ساخت گیربکس هلی کوپتر S61، اظهار کرد: این گیربکس چند سال پیش توسط تیمی از محققین دانشگاه تبریز طراحی و در اختیار یک شرکت تعمیرات و ساخت هلی کوپتر قرار گرفت.

دانشیار دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تبریز در خصوص تشابهات این گیربکس یبا گیربکس‌های خودرو تشریح کرد: بدون شک گیربکس طراحی شده برای هلی کوپتر تفاوت‌هایی با گیربکس خودرو دارد، ولی این قطعه طراحی شده توسط تیم تحقیقاتی دانشگاه تبریز ساختار خورشیدی دارد که دقیقاً یکی از ساختار‌هایی است که در طراحی گیربکس خودرو‌های اتومات به کار گرفته می‌شود.

وکیلی تهامی گفت: با وجود تفاوت‌های ذکر شده تشابهات چشمگیر و تحقیقات انجام شده بدون تردید می‌تواند کمک بسیار بزرگ و مهمی برای تولید کنندگان خودرو باشد.

او ادامه داد: بدون شک کشوری که توانسته است گیربکس مورد نیاز حرکت هلی کوپتر‌ها را طراحی کند می‌تواند گیربکس مخصوص خودرو‌های اتومات را هم طراحی کرده و به تولید برساند.

دانشیار دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تبریز با تاکید بر چند وجهی بودن تولید این قطعات و به کارگیری علوم متفاوت تصریح کرد: محاسبات و طراحی‌های انجام شده بدون شک مسیر ساخت و طراحی گیربکس مورد نیاز برای استفاده در صنعت خودرو را تسهیل می‌کند و با توجه به توان علمی دانشمندان کشورمان تولید این قطعه به راحتی امکان پذیر است.

وکیلی تهامی گفت: تنها فرقی که در تولید این دو قطعه باید به آن توجه شود حجم تولید است ممکن است یک شرکت تولید هلی کوپتر به کمتر از ۵ قطعه در سال نیاز پیدا کند، اما برای تولید این قطعه برای صنعت خودرو به هزاران قطعه نیاز پیدا خواهیم کرد.

ساخت قطعه سازی در گرو تأمین نقدینگی در بازار

محمدرضا نجفی منش رئیس انجمن صنایع همگن قطعه سازیدر اظهار کرد: در حال حاضر صنعت قطعه خودروسازی توانایی ساخت گیربوکس را برای خودروهای سواری دارد که این امر مستلزم تأمین نقدینگی است. نخبگان و مهندسان داخلی طرح‌های بسیار پیشرفته‌ای را برای ساخت گیربوکس های گوناگون در صنایع و استفاده از خودروهای شخصی طراحی کرده‌اند.

این مقام مسوول با اشاره به اینکه این صنعت قابلیت توانایی ساخت هر قطعه مورد نیاز خودرو از جمله قطعات حساس  را دارد، افزود: این امر مستلزم دو عامل مهم است، اولین عامل  تأمین نقدینگی و نیروی انسانی مورد نیاز این طرح و دیگری همت دولتی‌ها برای ساخت هر چه زودتر این دستگاه‌هاست. توانایی فنی و مهندسی ایران در مقابل خیلی از کشورهای پیشرفته دنیا قابل رقابت است.

نجفی منش بیان کرد: در حال حاضر قطعه سازان برای ساخت هر قطعه باید ابتدا تجهیزات آن را به طور نقدی خریداری کرده سپس مشغول به ساخت آن شوند، به نظر می‌رسد که حمایت‌ها و تسهیلات ویژه در بخش توانمند سازی قطعات مورد نیاز خودروهای سواری در کشور یکی از عواملی است که می‌تواند ساخت گیربوکس و دیگر قطعات را سرعت ببخشد.

این مقام مسوول در ادامه تصریح کرد: یکی از راهکارهای مهم در واحدهای کوچک و متوسط آن است که حداقل یک ماه مواد آنها از داخل تأمین شود. زمانی که این کار سرعت می‌گیرد قطعه ساز قابلیت ساخت هر قطعه‌ای را خواهد داشت.

این مقام مسوول در جواب به این سؤال که چه مواد اولیه‌ای برای ساخت اقلامی نظیر گیربوکس در کشور لازم است؟، گفت: مواد اولیه تمام قطعات از جمله گیربوکس که شامل آلیاژها، فولاد و ... است در داخل موجود است و تنها نیازمند یک جرقه از طرف دولت برای آغاز این کار هستیم.

صنایع خودروسازی آماده پذیرش قطعات بومی نیستند!

امرالله امینی عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه تولید گیربکس توسط تیم تحقیقاتی ایرانی را اقدامی بزرگ و فوق العاده دانست و اظهار کرد: همان طور که می‌دانید کشور‌های محدودی چه در تولید جعبه دنده‌های اتومات خودرو و چه در گیربکس‌های مخصوص هلی کوپتر فعالیت می‌کنند و توانایی تولید آن را دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه با تاکید بر این که کشور ما هم اکنون تکنولوژی و امکانات لازم برای تولید گیربکس اتومات مخصوص خودرو را دارد گفت: متاسفانه علیرغم پتانسیل خوبی که در کشور و دانشگاه‌های ما وجود دارد صنعت خودرو کشور نمی‌تواند پذیرای چنین طرح‌هایی باشد.

امینی ادامه داد: صنعت خودرو با وضعیت نامشخص حوزه مدیریتی که دارد پذیرای چنین طرح‌هایی نیست در حالی که با داشتن شرایط مناسب می‌تواند با دل و جان چنین طرح‌هایی را بپذیرد، ولی در این صنعت و در خیلی از مسائل اولیه دچار مشکل هستیم و جا برای طرح‌های جدید وجود ندارد.

او با تاکید بر وابستگی شدید خودروسازان داخلی به خودروسازی‌های دیگر کشور‌ها تصریح کرد: متاسفانه تولید کنندگان ما به مونتاژ و وارد کردن قطعات راضی شده بودند و این موضوع موجب ایجاد آسیب در صنعت خودروسازی شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه با اشاره به تلاش‌های انجام گرفته در دهه ۷۰ گفت: طرح‌های خوبی برای صنعت خودروسازی در نظر گرفته شده بود و تیم‌های زیادی اقدام به فعالیت در حوزه‌هایی مانند ساخت خودرو‌های برقی و طراحی خودرو کردند که متاسفانه برخورد‌های نامناسب، آن‌ها را به سمت کشور‌های خارجی و فروختن طرح‌ها به بسیاری از کشور‌ها از جمله کانادا شد.

امینی تاکید کرد: تکنولوژی و امکان ساخت گیربکس‌های اتومات در کشورمان وجود دارد، اما صنعت خودرو شرایط پذیرش این تکنولوژی را ندارد؛ این خودروسازی‌ها تعهدی به مردم و کشورشان ندارند و با سازماندهی ناکارآمد مشکلات زیادی به وجود آوردند؛ در وضعیتی که به طور مداوم شاهد حضور مسئولان خودروسازی‌های مطرح در دادگاه‌ها هستیم نمی‌توان انتظار پذیرش چنین طرح‌هایی را از آن‌ها داشت.

باشگاه خبرنگاران جوان