نقش آفرینی لاستیک ها در سوانح مرگبار

عاج دار کردن لاستیک ها و لاستیک‌های بی‌کیفیت چینی جاده‌های کشور را خطرناک‌تر از همیشه کرد ...

لاستیک های غیراستاندارد خیلی از سوانح مرگبار خیابان های کشور را رقم می زنند. شاید جالب ترین آن، پدیده ای است که در فضای مجازی گل کرد و آن عاج دار کردن لاستیک های دست دوم و فروش آن به جای لاستیک نو است. به جز این اعضای انجمن لاستیک ایران می گویند که انبارهایشان پر از لاستیک های چینی درجه چندم است که فقط به خاطر ارزانی در بازار کشور جای پای خود را باز کرده اند.

لاستیک های قاچاق، بخش دیگری از لاستیک های غیراستاندارد بازار ایران است که بنا به اعلام انجمن لاستیک چیزی نزدیک به ۲۵ درصد سهم بازار ایران را به خود اختصاص می دهند. لاستیک های تاریخ مصرف گذشته و منقضی بخش دیگری از این بازار هستند و اکنون تمامی این پدیده های بازار لاستیک در سوانح مرگبار نقش آفرینی می کنند.

رانندگان با لاستیک‌های کهنه کنار می‌آیند

اغلب نیمی از لاستیک های بازار کشور خارجی است. با توجه به سرانه مصرف تایر هر خودرو تقریبا نزدیک به ۴۰۰ هزار تن لاستیک در ایران مصرف می‌شود که رئیس سابق انجمن لاستیک می‌گوید سهم تولیدات داخلی از میزان مصرف نزدیک به ۲۵۰ هزار تن بوده و ۱۵۰ هزار تن دیگر از محل واردات تامین می‌شود.

البته سماواتی، رئیس سابق اتحادیه لاستیک و روغن بر این باور است که این روزها میزان مصرف تایر در ایران کاهش پیدا کرده است.

پیش از این که قیمت لاستیک در بازار نجومی شود، خیلی از دارندگان خودرو پس از اینکه ۶۰ درصد عاج لاستیک‌ها ساییده می‌شد، لاستیک‌های خود را عوض می‌کردند، ولی این روزها به خاطر کاهش قدرت خرید خانوارها، رانندگان سعی می‌کنند تا آنجا که ممکن است تایرهای خود را نگه دارند و از آنها حداکثر استفاده را ببرند.

خودروی داخلی با لاستیک خارجی

تقاضای خودروسازان و نیاز بازار برای تایر سایز ۱۳ مورد استفاده پراید سالانه ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار حلقه است که تمامی آن در داخل کشور تولید می‌شود و در نتیجه نیاز به واردات لاستیک سایز ۱۳ نداریم. در خصوص لاستیک سایز ۱۴ مورد استفاده پژو هم نیاز سالانه خودروساز و بازار ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار حلقه است و از این شمار ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار حلقه در داخل تولید می‌شود و باید نزدیک به ۲ میلیون تایر وارد ایران شود، همچنین برای تایر سمند که سایز ۱۵ دارد، سالانه ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار حلقه نیاز است که ۳ میلیون و ۱۶۰ هزار حلقه آن به دست تایرسازان داخلی تولید می‌شود و باید رقمی نزدیک به ۲۸۰ هزار حلقه تایر وارد شود.

انبارهایمان پر از تایرهای چینی است

«انبارهایمان پر از تایرهای چینی درجه چندم است.» آنگونه که رئیس سابق انجمن لاستیک و روغن می‌گوید: این لاستیک‌های درجه چندم چینی به خاطر قیمت ارزانش در بازار کشور مخاطبان زیادی دارد، بی توجه به ای که این لاستیک‌ها به خاطر مواد اولیه بی کیفیتی که در تولیدشان استفاده می‌شود، عمرشان در بعضی موارد نصف تولیدات داخلی هم نیست.

 او با اشاره به این که کیفیت تایرهای داخلی قابل رقابت با محصولات مشابه تولید شده در کشورهای دیگر است، گفت: شاخص های ۱۶ گانه‌ای برای سنجش کیفیت لاستیک وجود دارد و طبق استانداردهای جهانی تایرهای داخلی رتبه بندی می‌شوند ولی نباید به استانداردهای اجباری اکتفا کرد و برای ارتقای کیفیت باید تلاش کرد.

۲۰ تا ۲۵‌ درصد بازار لاستیک قاچاق است

 فعالان بازار عقیده دارند که ۲۰ تا ۲۵ درصد لاستیک‌های موجود در بازار قاچاق هستند. حلوایی عضو انجمن لاستیک که این تایرها را تهدیدی برای جان مردم می‌داند، می‌گوید: بیشتر لاستیک هایی که به طور قاچاق وارد ایران می‌شوند، تاریخ انقضایشان سر رسیده است و هیچ تضمینی در مورد کیفیت آنها وجود ندارد.

او با ذکر این که تاریخ تولید و انقضای لاستیک های قاچاق در داخل دستکاری می‌شود، افزود: لاستیک های به ظاهر نویی که بی دلیل در جاده های کشور می‌ترکند، همان لاستیک های تاریخ انقضا گذشته‌ای هستند که مدتی زیر آفتاب مانده و فاسد شده و به طور قاچاق روانه ایران شده‌اند.

حلوایی با ذکر این که ارایه خدمات پس از فروش برای لاستیک‌های وارداتی اجباری است، ادامه داد: براساس مقررات سازمان حمایت، گروه واردکننده باید به مدت ۵ سال از تاریخ تولید تایر ضمانت کیفیت به همراه ضمانت نامه کتبی معتبر به مصرف کننده ارایه دهد، ولی متاسفانه این قانون در کشور ما رعایت نمی‌شود.

او عمده لاستیک‌های قاچاق را از نوع اتوبوسی و کامیونی عنوان کرد و افزود: قیمت لاستیک‌های قاچاق ۲۰ تا ۳۰ درصد ارزان‌تر از دیگر لاستیک‌هاست.

گرانی ۸۰‌ درصدی لاستیک

لاستیک در بازار ۸۰ درصد گران‌تر شد. رئیس سابق اتحادیه لاستیک و روغن در ای خصوص می‌گوید: تایرهای خودروهای وارداتی و سنگین از محل واردات تامین می‌شود و قیمت آنها به‌طور مستقیم به دلار بستگی دارد و از سویی مواد اولیه لاستیک‌هایی که در داخل تولید می‌شود، وارداتی است، پس هرگونه تغییر بهای دلار بازار، قیمت‌ها را در بازار بالا و پایین می‌کند.

 آنگونه که این فعال بازار توضیح می‌دهد: نابسامانی در بازار تایرهای سایز بزرگ مربوط به خودروهای وارداتی بیشتر از بازار تایر خودروهای سواری داخلی است. کم شدن ذخیره تایر موجود در انبارها، واردات کج دارو مریز و غیر پیوسته و احتکار بعضی تایرهای خاص و پرفروش موجب شده قیمت‌ها از شب عید تا به حال تا مرز یکصد درصد افزایش یابد.

گرانی یک میلیون تومانی لاستیک خودروهای لوکس

احسان یکی از فروشندگان تایر در شمال تهران است که می‌گوید قیمت تایر ۲۳۵/۵۵/۱۹ مربوط به هیوندای سانتافه که یکی از پرمصرف ترین تایرهای موجود در بازار است، از قبل عید تا به حال بیش از یک میلیون تومان گران شده و از حدود یک میلیون تومان به ازای یک جفت نزدیک به ۲, ۲ میلیون تومان رسیده است.

واقعیت این است که واردات چنین سایزهایی از تایر به شکل رسمی ممنوع نیست، ولی معلوم نیست که گروه های واردکننده و فعال در بازار تایر تا به حال موفق به کسب ارز ۴۲۰۰ تومانی شده‌اند یا خیر؟ در صورت تامین ارز هم ظاهرا واسطه گری بشدت در بازار افزایش یافته و محموله تایرهای وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی ظرف چند دقیقه به دست واسطه‌ها خریداری شده و پس از چند دست گردش با قیمت‌های گزافی به مصرف کننده نهایی فروخته می‌شود.

از طرف دیگر کمبود تایر در بازار نشان از کاهش حجم واردات یا احتکار گسترده این کالای مصرفی در بازار دارد، ولی به خاطر حضور واسطه‌های غیررسمی، عملا راه چندان معلومی هم برای پیگیری قیمت های گزاف فعلی از طریق سازمان حمایت از مصرف کننده یا سامانه تعزیرات قابل تصور نیست. مجموع این وضعیت موجب شده خیلی از دارندگان خودروهای وارداتی قدیمی (مربوط به سال ۲۰۱۶ و ماقبل) که حالا نیاز به تایر پیدا کرده‌اند، با کمبود این کالای ضروری در بازار رو به رو شده و ناچار به خرید با قیمت‌های غیرمنطقی شوند.

از همه بدتر آنکه پایانی هم برای وضع موجود قابل تصور نیست و در صورت ادامه یافتن این روند و نا معلوم بودن شیوه فعالیت واردکنندگان تایر، قطعا قیمت‌ها روند افزایشی خود را حفظ خواهد کرد و وضعیت به مراتب بدتر خواهد شد.

چین صادرکننده اصلی لاستیک به ایران

تولیدکنندگان اصلی تایر در جهان کشورهای آمریکا، چین، کره، ژاپن، هند، فرانسه، آلمان و ایتالیا هستند که هم اکنون غیر از آمریکا، واردات تایر از مابقی کشورها را داریم، البته کشورهایی نظیر ترکیه، تایلند، اندونزی و مالزی هم تولیدکننده هستند که فناوری وارداتی دارند.

نگاهی به آمارها نشان می‌دهد چین به تن‌هایی نزدیک به ۳۰ درصد تایر جهان را تامین می‌کند. گمرک می‌گوید: ۳۹ درصد واردات تایر ایران از چین، ۲۰ درصد از کره، ۷ درصد از ژاپن، ۵ درصد از ترکیه و ۱۳ درصد از امارات بوده است، البته نباید فراموش کرد محصولاتی که از امارات وارد کشور می‌شود، تولیدات دیگر کشورهاست.

قبل از خرید لاستیک به موارد زیر دقت کنید:

۱-کیفیت و ظاهر هر چهار لاستیک باید مثل هم باشد.

۲- ابعاد لاستیک‌ها باید متناسب با رینگ چرخ‌ها باشد، عدم تناسب اندازه‌های لاستیک با رینگ چرخ موجب فرسایش سریع آن می‌شود.

۳- قطر خارجی بزرگتر از اندازه معمول رینگ و لاستیک موجب از بین رفتن دقت سرعت سنج، برهم خوردن تناسب ساعت دورانی پیشرانه نسبت به سرعت خودرو، بالا رفتن مصرف سوخت و کم شدن شتاب اولیه خودرو می‌شود. سازندگان لاستیک کلیه ابعاد آنها را برای پیشگیری از موارد یاد شده دقیقا مورد بررسی قرار می‌دهند.

۴-لاستیک زاپاس خودرو باید برای استفاده در مسافت‌های کوتاه و همراه با سرعت متوسط خودرو باشد.

«لاستیک‌های کهنه را می‌خرند، عاج دار می‌کنند و مجددا می‌فروشند. همین لاستیک‌های غیر استاندارد وقتی سر پیچ‌ها می‌ترکند، سوانح خطرناک ایجاد می‌کنند.» این خلاصه مضمون ویدیویی است که در فضای مجازی منتشر شده و موجی از نگرانی ایجاد کرده است. اگر چه فروشندگان بازار تهران این مساله را تایید می‌کنند، ولی عباس حلوایی، عضو انجمن لاستیک ایران موارد مصرف این لاستیک‌ها را در چرخ دستی‌ها و تجهیزات کشاورزی در شالیزارها می‌داند. آنگونه که این فعال بازار می‌گوید این لاستیک‌ها به راحتی برای مصرف کنندگان قابل تشخیص است. به گفته او تعدادی از واحدهای صنفی لاستیک‌های مشکل‌داری که خودروسازان به مزایده می‌گذارند یا تایرهایی را که سمساری‌ها از مردم می‌خرند، مجددا عاج دار کرده و می‌فروشند.

غیرقانونی است اما برخورد نمی‌کنیم

در خصوص این که این لاستیک‌ها با جان رانندگان بازی می‌کنند یا نه؟ فعالان بازار تهران عقاید گوناگون و حتی متناقضی دارند، ولی آنها تاکید می‌کنند که در بازار ایران لاستیک های چینی غیراستاندارد و لاستیک‌های قاچاق زیاد است. عباس سماواتی، رئیس سابق اتحادیه لاستیک و روغن می‌گوید: این کار تخلف است و واحدهای صنفی براساس قوانین مصوب اتحادیه اجازه چنین کاری ندارند. البته او این نکته را هم اضافه می‌کند: با وجود غیرقانونی بودن این کار، اتحادیه به خاطر مشکلات این روزهای بازار برخوردی با این افراد نمی‌کند.