مقابله با واردات خودرو در روسیه، نیجریه و کوبا چه تاثیری داشت؟

با ممنوعیت واردات خودرو، شرایط برای خودنمایی مجدد کمپانی های داخلی فراهم خواهد شد. اما این بار ایران وضعیت دوران  تحریم های گذشته را نخواهد داشت. کمپانی های داخلی تلاش خواهند کرد تنها با اقزایش تولید، سهم بیشتری از بازار غیررقابتی را در اختیار بگیرند.

وزارت صنعت در نامه‎ای به سازمان توسعه تجارت، ثبت سفارش و واردات ۱۳۳۹ ردیف تعرفه‌ای را ممنوع کرد که شامل بیش از ۱۴۰۰ قلم کالا ازجمله خودرو بود. به نظر می‌رسد این تصمیم کم‎سابقه در راستای حمایت از کالاهای تولید داخل و همچنین کنترل خروج ارز اتخاذ شده است. ممنوعیت واردات خودرو تا اطلاع ثانوی گرچه در کشور ما اتفاق تازه‎ای حساب می‎شود اما در تعدادی از کشورهای دیگر امتحان شده یا حداقل یکی از گزینه‎های تصمیم‎گیری در شرایط حساس، استراتژیک و بحرانی بوده است. در ادامه این مطلب نگاهی خواهیم داشت، به رویکردهای متفاوت به این وضعیت در کشورهای روسیه، نیجریه و کوبا.

ارجحیت واردات خودرو به غذا در روسیه!

با بالا گرفتن مشاجرات سیاسی بین آمریکا و روسیه در خصوص جدایی طلبان اوکراینی، آمریکا با اعمال تحریم هایی به این قضیه ورود کرد. رئیس جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین با دو گزینه پیشنهادی روبرو بود؛ ممنوعیت واردات خودرو از غرب یا ممنوعیت واردات غذا از کشورهای اروپایی و آمریکایی. رییس جمهور روسیه ممنوعیت واردات غذا از کشورهای اروپایی و آمریکایی را انتخاب کرد! در حالی که برخی از کارشناسان معتقد بودند در صورت تصویب ممنوعیت واردات  خودرو از سوی پوتین، خودروسازانی مانند بنز ضرر خواهند کرد و خودروسازان آسیایی نهایت سود را خواهند برد. چرا که کمپانی های خارجی از اواسط دهه پیش حداقل پنج میلیارد دلار برای ساخت کارخانه در روسیه سرمایه گذاری کرده اند. دولت پوتین هم با افزایش تعرفه واردات خودرو و کاهش تعرفه قطعات از این اتفاق حمایت کرده است.

قاچاق خودرو و قطعات آن در نیجریه

نیجریه در دسامبر سال ۲۰۱۶ قانونی تصویب کرد که برمبنای آن از آغاز سال ۲۰۱۷، واردات خودرو از تمامی مرزهای زمینی به این کشور به طور کلی ممنوع اعلام شد. البته با توجه به وضعیت خودروسازی در نیجریه می‌توان گفت این کشور تنها کشوری در جهان است که واردات خودرو و وسایل نقلیه به کشورش را ممنوع کرده است. هدف دولت نیجریه از اتخاذ چنین تصمیم هایی توسعه دادن خودروسازی کشور و در پی آن با جذب سرمایه گذار خارجی و ایجاد اشتغال، بتواند رشد اقتصادی را افزایش دهد. در سال ۲۰۱۷ دولت نیجریه دوباره طرح ممنوعیت واردات خودرو را اعمال کرد و این در شرایطی است که قبل از این قانون، واردات خودرو به نیجریه تعرفه ۷۰ درصدی داشت. دولت نیجریه تصمیم دارد با اعمال ممنوعیت واردات خودرو از مرزهای زمینی، درآمد خود را از واردات خودرو از بنادر افزایش دهد و با قاچاق خودرو و قطعات آن در این کشور مقابله کند. برخی کارشناسان این کشور اعتقاد دارند که چنین سیاست‌هایی به بهبود اوضاع اقتصادی نیجریه کمک می‌کند. اطلاعات بدست آمده نشان می‌دهد، یک‌سال پس از عملی شدن این طرح، واردات قانونی خودرو از طریق بنادر به این کشور ۱۲.۸ درصد افزایش داشته است. با این وجود واردات غیرقانونی محصولات زیادی از جمله خودرو و قطعات آن از مرزهای زمینی کنترل جدی نداشته است. از زمان عملی شدن این طرح ،  معدود کمپانی های تولید کننده خودرو موجود در نیجریه  تنها به مونتاژ قطعات وارداتی مشغول شده‌اند و مشکلات زیادی به خودروسازی این کشور وارد شده است؛ دولت دیگر قادر به حمایت از این خودروسازان نوپا نیست و اکثر کمپانی‌های مونتاژکاری کوچک در این کشور تعطیل شده اند و نیروی کار مشغول در این صنعت بیکار شده‎اند. براساس آمار اداره گمرک نیجریه، طی هشت ماه گذشته واردات خودرو از تعداد ۳۰هزار به ۶هزار کاهش یافته که این مساله نیز بیکاری عده زیادی را در پی داشته است.

ممنوعیتی که کوبا را تبدیل به موزه خودروهای قدیمی کرد

بعد از انقلاب ۱۹۵۹ کوبا و بروز تحریم‌های جهانی علیه این کشور، از سوی فیدل کاسترو، واردات، خرید و فروش وسایل نقلیه ممنوع شد. با توجه به بسته شدن مرزها به روی کشورهای غیرکمونیستی، در آن زمان تنها کشوری که به کوبا صادرات خودرو داشت شوروی سابق (روسیه) بوده است که تا سال ۲۰۱۱ نیز این صادرات محدود به تولیدات روسیه، ادامه داشت. در این سال‌ها مردم کوبا مجبور به بازسازی خودرو‌های متعلق به دهه ۶۰ میلادی بودند که امروزه برای هاوانا پایتخت کوبا فرصتی توریستی به وجود آورده است. با توجه به این‎ قضیه که کوبا در آن زمان هنوز به عرصه خودروسازی وارد نشده بود نمی‌توان مقدار آسیب ناشی از این ممنوعیت را با اعداد و ارقام توضیح داد اما قطعا کوبا امروز معنای تحریم بین‎المللی را خوب می‌داند.

تحریمی که از داخل کشور سر باز کرد

همه کشورهای جهان آگاه هستند که برای شکوفایی اقتصادی باید در تعامل با کشورهای جهان باشند، چه روسیه که ممنوعیت ورود خودرو در آن کمتر از یک روز دوام نیاورد و فقط در حد یک طرح پیشنهادی به رئیس‎جمهور باقی ماند و چه کوبا که بیش از پنجاه سال را با قوانین سخت‎گیرانه‌ای گذراند – که حتی منع خرید و فروش خودرو را شامل می‌شد. بر اساس آمارهای سازمان بین‎المللی تولیدکنندگان وسایل نقلیه موتوری، ایران دوازدهمین تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان است و سال ۲۰۱۷ حدود ۱.۴ میلیون دستگاه خودرو تولید کرده و بالاتر از کشورهایی نظیر روسیه و ترکیه جای گرفته است. ایران همچنین یکی از بازارهای پرشتاب از نظر رشد تولید خودرو را در اختیار دارد به طوری که تولید خودرو در کشور سال گذشته ۱۸ درصد افزایش داشته است. بازار خودروی ایران در کنار تحریم های جدید آمریکا علیه ایران و تبعات آن، با تحریم دیگری نیز مواجه شده است که این بار از داخل کشور سرباز کرده است. کارشناسان بر این باورند که، نمی‌توان پشت درهای بسته خودروساز باقی ماند؛ تمام کشورهای صاحب صنعت خودرو، واردات را آزاد گذاشته‎اند تا همواره ویترینی از تازه‎ترین‎های این صنعت پیش روی خود داشته باشند و با بالا بردن توقع خریدار، از قافله رقابت عقب نمانند.

صنعت و بازار خودروی ایران غیررقابتی‎تر می‎شود

با ممنوعیت واردات خودرو، شرایط برای خودنمایی مجدد کمپانی های داخلی فراهم خواهد شد. اما این بار ایران وضعیت دوران  تحریم های گذشته را نخواهد داشت. کمپانی های داخلی تلاش خواهند کرد تنها با اقزایش تولید، سهم بیشتری از بازار غیررقابتی را در اختیار بگیرند. کارشناسان صنعت خودرو بر این باورند که هدف تحریم‌های جدید و همه‎جانبه آمریکا، فلج‎کردن صنعت خودرو ایران است. اگر وزارت صنعت، معدن و تجارت هم  قرار باشد با تصمیمات جدید خود به این فشارها بیفزاید، ارتباط این صنعت با تمام جهان به طور کامل قطع می‌شود و تنها راه ایده گرفتن از تکنولوژی های روز جهان هم با اعمال این قوانین با بن بست مواجه خواهد شد.  نتیجه نهایی این شرایط، چیزی جز ایجاد آشفتگی در بازار خودرو نخواهد داشت.