چه سرنوشتی در انتظار استانداردهای ۸۵ گانه خودرو است؟

خودرو در ایران گران و گران‌تر می‌شود ولی کیفیت در جا می‌زند. اکنون هر روز خبرهای رسمی و غیررسمی حاکی از آن است که خودروسازان قرار است روی قیمت‌های بیشتر و بیشتری مانور بدهند، ولی فعلاً مشخص نیست چه سرنوشتی در انتظار استانداردهای ۸۵ گانه خودرو است که قرار بود از ابتدای دی امسال اجرایی شود. نیره پیروزبخت، رئیس سازمان استاندارد گفته بود که از هفته اول دی ماه استانداردهای ۸۵ گانه خودرو را بررسی می‌کنند و اگر خودرویی با این استانداردها نخواند، خط تولیدش را متوقف می‌کنند، ولی این وعده‌ها از نظر حمیده زرآبادی، نایب رئیس کمیته تحقیق و تفحص از خودروسازان ادعایی بیشتر نیست.

او در این خصوص می‌گوید: «انتظار پاس کردن استانداردهای ۸۵ گانه همانند این است که از بچه کلاس اولی انتظار داشته باشیم مسأله انتگرال سوم دبیرستان را حل کند.»‌ فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو که عقیده دارد هیچ یک از خودروهای داخلی قادر به پاس کردن استانداردهای ۸۵ گانه نیستند، ادامه می‌دهد: «تولید خودرویی که بتواند این شاخص‌ها را پاس کند حداقل ۸ هزار دلار می‌شود که با هزینه‌های جانبی همچون پلاک گذاری و بیمه نزدیک به ۱۰۰ میلیون تومان برای خریدار تمام می‌شود که خیلی از مردم کشور قادر به خرید چنین خودرویی نیستند.» او عقیده دارد حتی اگر وضعیت تحریمی و ناتوانی خودروسازان در ارتقای کیفیت محصولاتشان را نادیده بگیریم، اجباری شدن اجرای این استانداردها در وضعیتی که قدرت معیشتی مردم در چنین سطح پایینی قرار دارد، بیشتر شبیه یک شوی تبلیغاتی برای بعضی از مسئولان است. ‌

کدام خودروها استانداردهای ۸۵ گانه را پاس می‌کنند؟ ‌

ساندرو، آل ۹۰، دنا پلاس و پژو پارس که خیلی آنها را به عنوان خودروهای باکیفیت داخلی می‌شناسند هم به گفته عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس قادر به پاس کردن استانداردهای ۸۵ گانه نیستند. او ادامه می‌دهد: «خودروسازان مدعی هستند که تمامی خودروهای داخلی به جز چند مورد خاص مانند پراید، سمند و ۴۰۵ قادر به پاس کردن این استانداردها هستند. استانداردهایی که در خیلی از کشورهای اروپایی هم اجرایی نمی‌شود، چطور ادعا می‌شود که در تمامی خودروهای داخلی رعایت می‌شود.» ‌

استانداردهای ۸۵ گانه کدامند؟

جالب است بدانید در صورت اجباری شدن استانداردهای ۸۵ گانه نصب سنسور رادار خط روی تمامی خودروها اجباری می‌شود. صدای هشدار این سنسور که در صورت خارج شدن از خط به صدا در می‌آید و به راننده پیغام می‌دهد که شما بین خطوط رانندگی نمی‌کنید یا بدون این که راهنما بزنید از خط خارج شدید در هیچ یک از خودروهای داخلی وجود ندارد. ترمز اضطراری از دیگر مواردی است که طبق وعده‌های مسئولان سازمان استاندارد باید در تمامی خودروها نصب شود. این در حالی است که زاوه کارشناس صنعت خودرو می‌گوید: «این آپشن به خاطر وضع ترافیکی شهرهایی مانند تهران قابل اجرا نیست، چون که باید در همه حالت فاصله استاندارد با خودروی رو به رویی رعایت شود که چنین وضعیتی در خیابان‌های کشور بعید است.» به گفته او، دارندگان خودروی خارجی که خودرویشان مجهز به ترمز اضطراری است اغلب این آپشن را غیرفعال می‌کنند. ‌

استانداردهای ۸۵ گانه در کدام کشورها رعایت می‌شود؟ ‌

استانداردهای ۸۵ گانه‌ای که قرار است تا یک سال دیگر در ایران اجباری شود، به نسبت استانداردهای جدید و مدرنی است که در حال حاضر در خیلی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا هم رعایت نمی‌شود. آنگونه که زاوه می‌گوید: «شاخص‌های استاندارد حتی در بعضی از کشورها مانند چین و هند شهر به شهر متفاوت است. به‌عنوان مثال استاندارد خودروهایی که در شهرهایی مانند شانگهای یا پکن پلاک گذاری می‌شود با شهری مانند دهلی متفاوت است یا استانداردهایی که در لهستان و رومانی رعایت می‌شود با استانداردی که در آلمان و سوییس اجباری است، متفاوت است.» ‌

دست دست کردن متولیان استاندارد

ولی خودروسازان که وضعیت تحریمی و کاهش ۵۷ درصدی تولید و زیان بالایشان را بهانه بی‌توجهی به بهبود کیفیت تولیدات خود می‌کنند، عقیده دارند که در وضعیت کنونی امکان سختگیری برای اجرای این شرایط سختگیرانه و توقف تولید خودروهایی که موفق به پاس کردن استانداردهای جدید نمی‌شوند، وجود ندارد، ولی آن گونه که از صحبت‌های نیره پیروزبخت برمی‌آید، سازمان استاندارد هم قدرت چندانی برای اجباری شدن استانداردهای ۸۵ گانه ندارد؛ به صورتی که که متولی نظام استانداردسازی تولیدات داخلی پیشتر گفته بود که شروع این طرح از دی ماه سال جاری کلید می‌خورد و بعد از شروع طرح، به مدت یک سال باید کار ارزیابی خودروها توسط سازمان ملی استاندارد ایران انجام شود و اگر در طول این ارزیابی‌ها معلوم شد خودرویی از استانداردهای ۸۵ گانه تعیین شده برخوردار نیست،

آنگاه با توقف تولید مواجه می‌شود، ولی این تنها سازمان استاندارد نیست که امکان چندانی برای بهبود کیفیت تولیدهای جاده مخصوص نشین‌ها ندارد و گفته می‌شود که وزارت صنعت در سال‌های اخیر بیش از این که مدافع حقوق مصرف‌کنندگان باشد، بقای جاده مخصوص نشین‌ها را دنبال می‌کرده است. بار دیگر سعی داشته با به تعویق انداختن یک ساله استانداردهای ۸۵ گانه بار دیگر خودروسازان را زیر چتر حمایتی خود قرار دهد؛ البته پیروزبخت این درخواست را ناشی از اختلاف مفهومی میان سازمان استاندارد و وزارت صنعت می‌داند و توضیح می‌دهد که «وزارت صنعت، معدن و تجارت تصور کرده بود که سازمان ملی استاندارد ایران از ابتدای دی ماه سال ۱۳۹۸ بازرسی و نظارت بر رعایت استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی را شروع می‌کند و به همین خاطر هم درخواست کردند که اجرای این طرح یک سال به تعویق بیفتد. لازم به ذکر است؛ بعد از آغاز تاریخ یاد شده ممکن است فرآیند بررسی و نظارت به طول بینجامد و حتی یک خودرو حدود ۱.۵ سال بعد با توقف خط تولید مواجه شود، ولی موضوع قطعی این است که از ابتدای دی‌ماه سال جاری کنترل و بازرسی توسط سازمان ملی استاندارد درمورد رعایت استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی شروع می‌شود.»

فرآیند بررسی استانداردها چقدر طول می‌کشد؟

نیره پیروزبخت، رئیس سازمان ملی استاندارد ایران در خصوص اجرای استانداردهای ۸۵ گانه و این که چه زمانی تولید خودروهای فاقد این استانداردها متوقف می‌شود، اعلام کرد که شروع این طرح از دی ماه سال جاری کلید می‌خورد و پس از شروع طرح، به مدت یک سال باید کار ارزیابی خودروها توسط سازمان ملی استاندارد ایران انجام شود و اگر در طول این ارزیابی‌ها معلوم شد خودرویی از استانداردهای ۸۵ گانه تعیین شده برخوردار نیست، آنگاه با توقف تولید مواجه می‌شود. تعلل یک ساله سازمان استاندارد برای بررسی استاندارد خودروهای داخلی درحالی است که نایب رئیس کمیته تحقیق و تفحص از خودروسازان معتقد است: «بررسی کیفیت براساس شاخص‌های تعریف شده در بدترین وضعیت چند ماه بیشتر زمان نمی‌برد و باید از متولی سازمان استاندارد پرسید که چرا برای کاری که چندین سال است وعده آن را می‌دهند، قرار است یک سال زمان بگذارید.» ‌

پیش فروش‌ها به داد پراید رسید

براساس زمان بندی انجام گرفته باید تا ابتدای دی‌ماه سال اخیر ۶۱ مورد استاندارد خودرویی اجرایی می‌شد و بعد از آن تا ابتدای تیرماه سال ۱۳۹۷ دو مورد به ۶۱ مورد استاندارد قبلی اضافه شد و در آخر با اضافه شدن ۲۲ مورد استاندارد خودرویی دیگر تا دی‌ماه سال ۱۳۹۷، تعداد استانداردهای اجباری خودروهای سواری به ۸۵ مورد افزایش می‌یابد، اما مبهم‌ترین موضوع در مورد استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی تکلیف خودروهایی است که بعضاً تا اواسط و اواخر سال بعد پیش فروش شده‌اند! این که اگر به‌طور مثال خط تولید یک خودرو در اسفندماه سال جاری متوقف شود، سرنوشت خودروهایی که برای سال ۱۳۹۸ پیش فروش شده‌اند، چیست؟ درحالی با اجرایی‌شدن این قانون قرار بود که خط تولید خودروهایی مانند پراید تا پایان امسال متوقف شود که معوقات ایجاد شده و پیش فروش‌هایی که موعد سررسید آنها اواسط و اواخر ۹۸ است، نشان می‌دهد که این خودرو حالاحالاها قصد رخت بستن از بازار ایران را ندارد. زرآبادی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در این خصوص می‌گوید: «به هرحال خودروسازان موظف هستند به تعهدات خود عمل کنند و حتی اگر خودرویی بعد از تاریخ اول دی غیراستاندارد تشخیص داده شود، باید تولید آن به اندازه‌ای که پیش فروش شده، ادامه پیدا کند.» ‌

در فاز اول و دوم خط تولید چه خودروهایی متوقف شد؟

لازم به ذکر است، با اجرای فاز نخست استانداردهای جدید اجباری خودرو از اول دی ماه ۱۳۹۶، تولید ۲۵ خودروی سواری و سنگین جاده‌ای ازجمله خودروهای MVM 315 سدان،‌MVM 550، تیگو ۵، سایپا ۱۳۱ و سایپا ۱۳۲ دوگانه‌سوز، سایپا ۱۴۱ بنزینی و دوگانه‌سوز، آریو ۱۵۰۰ سی‌سی، پژو پارس با موتور XUM، وانت تک‌کابین و دوکابین مزدا بنزینی و دوگانه‌سوز، وانت کارا ۱۷۰۰ (بنزینی و دوگانه‌سوز)، آسا B 50‌F، لیفان ۶۲۰، لیفان X‌۵۰، لیفان X‌۶۰، جک و J‌۵ هیوندای I‌۱۰ از دستور کار خودروسازان خارج شد. علاوه بر خودروهای سواری اعلام شده، خودروهای سنگین کشنده نیمه تریلر آکسور مدل ۱۸۴۳ LS، کامیون فاقد اتاق بار دانگ فنگ مدل K‌۱۰۵۱‌S، کشنده نیمه تیریلر اسکانیا مدل R‌۴۴۰‌LA، کشنده نیمه تریلر اسکانیا مدل R‌۴۶۰‌LA، کشنده نیمه تریلر FAW مدل J‌۶-CA 4250، کشنده نیمه تریلر ‌FAW مدل J‌۶-CA‌۴۱۸۰ و اتوبوس بین‌شهری درسا با موتور اسکانیا dc 13107 خودروهای سنگینی هستند که از ابتدای آذرماه سال گذشته براساس مصوبه مربوط به توقف خط تولید خودروهای غیراستاندارد با توقف خط تولید روبه‌رو شده‌اند. اما در مرحله دوم اجرای استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی، خط تولید هیچ خودرویی متوقف نشد و سه خودروی جدید هم مجوز ورود به بازار دریافت کردند و علاوه براین، سه خودروی «سیتروئن»، «وانت آمیکو» و «‌FAW‌» مجوز ورود به بازار ایران را دریافت کردند و توانستند استانداردهای ۸۵ گانه را پاس کنند.

شهروند