کاهش ۶۹ درصدی نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی

سازمان برنامه و بودجه روز پیش گزارشی از روند نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، تولید هیبریدها، تولید محصولات سبک دیزلی، تجاری و سواری‌ها در طول سال ۹۶ منتشر کرد. آنچه در این گزارش سازمان برنامه و بودجه با آمار و ارقام بر آن تاکید دارد این است که در سال ۹۶ که نه تحریمی وجود داشت و نه مشکلات کنونی گریبانگیر تولیدکنندگان خودرو بود، هیچ یک از اهداف مدنظر خودروسازی ایران چه در بخش خروج فرسوده‌ها و چه در بخش تولید سواری و محصولات هیبریدی محقق نشده است.

این گزارش که روز اخیر منتشر شد در ابتدا به کاهش ۶۹ درصدی نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی در سال اخیر پرداخته است. در این گزارش آمده است به رغم اینکه شمار خودروهای نوسازی شده ناوگان حمل‌ونقل عمومی مسافری و جاده‌ای در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵، نزدیک به ۶۹ درصد کاهش یافته و به ۱۴ هزار و ۶۰۷ دستگاه رسیده اما میزان تحقق هدف کمی مدنظر در این بخش ۱۴۶ درصد بوده است. شاید وجود همین آمارها بوده که در هفته جاری اخباری مبنی‌بر ورود اتوبوس‌های شهری دست دوم از طرف منابع رسمی منتشر شد. این در وضعیتی است که به جز ایران خودرودیزل به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده اتوبوس در کشور، دو شرکت متعلق به بخش خصوصی هم به تولید اتوبوس شهری می‌پردازند. در این میان، ایران خودرودیزل به تنهایی توان تولید میان ۲ تا ۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه اتوبوس را دارد و با در نظر گرفتن شرکت‌های خصوصی، امکان تولید حداقل ۳ هزار دستگاه از این محصول در کشور فراهم است.

با این حال، کمبود متقاضیان دولتی به عنوان خریداران اصلی اتوبوس‌های درون شهری، اجازه تولید مطابق با ظرفیت موجود را نمی‌دهد. در این میان تولید اتوبوس‌های جاده‌ای هم طبق آمار ارائه شده توسط سازمان برنامه و بودجه از شرایط تولید مناسبی در سال اخیر برخوردار نبوده است. ولی براساس گزارش سازمان برنامه و بودجه برای تولید ۳ هزار دستگاه خودروی برقی و هیبریدی در سال ۹۶ برنامه ریزی شده بود اما به خاطر نبود زیرساخت‌های مطلوب این موضوع اصلاً محقق نشد و درصد تحقق این هدف کمی صفر بوده است. سال ۹۵ در شورای سیاست‌گذاری خودرو با برنامه ریزی محمد رضا نعمت‌زاده وزیر صمت وقت، قدم‌های ابتدایی برای تولید محصولات هیبریدی برداشته شد حال آنکه این برنامه‌ریزی در سال ۹۶ به نقطه صفر رسید که سازمان برنامه علت آن را نبود زیرساخت‌های مطلوب عنوان کرده است.

همچنین به رغم اینکه در سال پیش برای تولید ۲۰ هزار دستگاه خودرو سبک دیزلی استاندارد هدف گذاری شده بود ولی باز هم به دلیل نبود زیرساخت‌های مطلوب و عدم همکاری دستگاه‌های دیگر این موضوع محقق نشد و درصد تحقق این هدف کمی صفر درصد گزارش شده است. در لابه لای این گزارش سازمان بودجه به تولید موتور سیکلت هم پرداخته و در این زمینه تاکید کرده که مقرر شده بود ۱۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در سال ۹۶ تولید شود، اما ۲۰ هزار دستگاه تولید شده است که براساس این میزان تولید ۲۰ درصد از هدف گذاری تحقق یافته است در این زمینه هم نبود زیرساخت‌های مطلوب به عنوان عدم تحقق برنامه ریزی یاد شده عنوان شده است. در این گزارش گریزی هم به تولید محصولات تجاری زده شده و سازمان برنامه و بودجه در گزارش خود تاکید کرده که در سال ۹۵ در مجموع ۳۵ هزار دستگاه خودرو تجاری تولید شده است و قرار بود در سال اخیر، ۵۰ هزار دستگاه خودرو تجاری تولید شود ولی به خاطر نبود زیرساخت‌های مطلوب فقط تولید ۲۰ هزار و ۶۶۰ دستگاه محقق شده است که بر این اساس ۳۲. ۴۱ درصد از هدف تحقق یافته است.

 ارائه این ارقام در وضعیتی است که بهمن سال پیش دولت ابرپروژه اقساط خودروهای تجاری به ویژه کامیون راکلید زد. این پروژه برای کاهش آلودگی کلان شهرهایی نظیر تهران تعریف شده بود حال آنکه خیلی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو تاکید می‌کنند که امسال با وجود بازگشت تحریم‌ها خروج فرسوده‌های تجاری و جایگزین کردن آنها کاری بس سخت و دشوار خواهد بود؛ چون که در حال حاضر خیلی از تجاری سازان به واسطه تحریم و روند صعودی هزینه تولید از یک طرف و همچنین افزایش قیمت محصولات تجاری به ویژه کامیون تمایلی به تعویض خودرو خود ندارند؛ پس پیش بینی می‌شود که روند کاهشی تولید و اسقاط تجاری‌ها در سال ۹۷ همچنان تداوم پیدا کند. ولی طبق گزارش سازمان برنامه و بودجه در زمینه تولید خودرو سواری و وانت هم هدف، تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه در سال ۹۶ بوده است که از این شمار یک میلیون و ۵۰۲ هزار دستگاه تولید و به‌عبارتی ۸۸. ۹۳ درصد از هدف محقق شده است این در حالی است که در سال ۹۵ یک میلیون و ۳۳۱ هزار دستگاه خودرو سواری و وانت در بخش صنعت کشور تولید شده است. ارائه این آمار در وضعیتی است که در طول ۹ ماه سال جاری نسبت به مدت زمان مشابه تولید خودرو ۵. ۳۳ درصد با کاهش همراه بوده است.

خودروسازی ایران با بازگشت تحریم‌ها جزو نخستین صنایع بود که با تحریم‌های بین‌المللی رو به رو شد. در ادامه این گزارش سازمان برنامه و بودجه می‌افزاید: در سال ۹۵، به شمار ۴۶ هزار و ۶۷۳ دستگاه خودرو شامل اتوبوس، مینی بوس و سواری کرایه در راستای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی مسافری و جاده‌ای جایگزین شد. مقرر شده بود در این بخش در سال ۹۶، ۱۰ هزار دستگاه خودرو نوسازی شود و با تعویض ۱۴ هزار و ۶۰۷ هزار دستگاه خودروی فرسوده در این بخش در این سال ۱۴۶ درصد از هدف محقق شده است. تفاوت فاحش میزان واقعی نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی مسافری و جاده‌ای در سال ۹۵ با هدف کمی مقرر در این بخش در سال ۹۶ که منجر به تحقق ۱۴۶ درصدی این هدف کمی در سال ۹۶ به رغم کاهش ۶۹ درصدی میزان نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی نسبت به سال قبل آن شده، عجیب و سؤال‌برانگیز است.

دنیای اقتصاد