گزارش شرایط صنعت خودروسازی ایران پس از ۵۰ سال

شبکه الجزیره در گزارشی به شرایط صنعت خودروسازی ایران و مشکلات جاری آن مثل قیمت بالا، کیفیت پایین و فقدان توسعه مدل‌ها، به ویژه پس از اعمال دوباره تحریم‌های آمریکا پرداخته است.

شبکه الجزیره در گزارشی با عنوان "تحت تحریم‌های آمریکا... در خصوص صنعت خودروسازی در ایران چه می‌دانید؟" به شرایط این صنعت پرداخته که از زمان آغاز به کار آن نزدیک به ۵۰ سال می‌گذرد.

در سال ۱۹۶۷ ایران با مجوز شرکت بریتانیایی "تالبوت" اولین خودروی ملی خود به نام "پیکان" را در گروه "ایران‌ ناسیونال" یا "ایران خودرو" فعلی ساخت و در همان سال چندین دستگاه اتوبوس مسافربری و کامیون هم تولید کرد.

بنا بر گزارش شبکه الجزیره‌، صنعت خودروسازی ایران که پس از نفت، گاز و پتروشیمی بزرگ‌ترین صنعت این کشور به شمار می‌رود و با نزدیک به ۸۵۵ هزار پرسنل ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص  داده هم اکنون از مشکلات عدیده‌ای رنج می‌برد.

بر اساس داده‌های وب‌سایت سازمان بین‌المللی سازندگان خودرو (OICA)، رتبه ایران هم اکنون در فهرست بیش‌ترین تولیدکنندگان خودرو در سطح جهان بیستم است و در سطح منطقه‌ای هم این کشور در جایگاه دوم پس از ترکیه قرار دارد. در حالی که در سال ۲۰۱۷ رتبه ایران در همین فهرست در سطح جهانی دوازدهم و در سطح منطقه‌ای اول به شمار می‌رفت.

ایران سالانه بیش از یک میلیون خودرو تولید می‌کند و ظرفیت تولید این کشور در سال ۲۰۱۷ به یک میلیون و ۵۳۴ هزار رسید که شامل اتوبوس و کامیون هم می‌شد.

ولی پس از اعمال دوباره تحریم‌ها که با خروج آمریکا از توافق اتمی با این کشور (برجام) رقم خورد تولید خودرو در ایران در سال ۲۰۱۸ به ۹۵۵ هزار دستگاه کاهش یافت. انتظار می‌رود که در سال جاری تولید خودرو در این کشور به یک میلیون دستگاه برسد.

الجزیره ادامه می‌دهد، امروزه "ایران خودرو" در کنار "سایپا" از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خودرو در ایران به شمار می‌رود که نزدیک به ۹۰ درصد از کل خودروهای کشور را می‌سازد. دولت هم بین ۱۴ تا ۱۶ درصد از سهام این دو گروه را در مالکیت خود دارد.

علاوه بر این، گروه‌هایی "پارس خودرو"، "کرمان موتور"، "زامیاد"، "بهمن" و دو مدیر خودرو هم در بخش تولید فعالیت می‌کنند.

صنعت خودروسازی ایران به ویژه پس از اعمال دوباره تحریم‌های آمریکا و خروج کمپانی‌هایی خارجی مثل "پژو، رنو، مزدا و هیوندای" از این کشور با مشکلات گوناگونی مثل قیمت بالا، تولید کم، کیفیت کاهنده و فقدان توسعه مدل‌ها مواجه شده است.

تحریم‌های ایران صادرات خودروی ایرانی به کشورهایی در منطقه مثل روسیه، اوکراین، ترکمنستان، قزاقستان، موریتانی و لبنان را یا متوقف کرده یا کاهش داده است. با وجود این کارخانه‌های خودروسازی ایران در کشورهایی مثل عراق، سوریه، آذربایجان، ونزوئلا، بلاروس و سنگال نمایندگانی دارند.

محمدحسن شجاعی‌فرد، رئیس دانشکده مهندسی خودرو در دانشگاه علم و صنعت می‌گوید، بخش خودروسازی ایران از نبود "استراتژی مختص خود" در رنج است.

به علاوه، شرکت‌های بزرگ و مؤثری در صنعت لوازم یدکی در ایران وجود دارند که اجازه تغییر یا توسعه مدل‌های خودرو را نمی‌دهند، چون آن‌ها باید مکانیزم‌های خود را که ده‌ها سال است عمل می‌کند، تغییر دهند.

کیفیت نازل

گروه‌های ایرانی از کیفیت نازل و قیمت‌های گزاف خودرو، به خصوص پس از بازگشت تحریم‌ها و کاهش ارزش پول ملی در برابر ارز خارجی شکایت می‌کنند.

پس از کاهش روزافزون ارزش پول ملی، مردم ایران برای حفظ قدرت خرید خود به خرید خانه، خودرو یا ارزهای خارجی رو آوردند و همین سیر بازار خودروهای محلی را تحت تأثیر قرار داد. با هجوم مردم به خرید این خودروها قیمت آن‌‌ها بالا رفت. تا جایی که قیمت ‌آن‌ها در قیاس با سال اخیر بین ۷۰ تا ۱۳۵ درصد، بسته به مدل خودرو افزایش یافته که این افزایش قیمت شامل مواد اولیه تولید خودرو هم می‌شود.

برای مثال قیمت "پراید" که ارزان‌ترین خودرو در ایران بود اکنون به سه‌هزار و ۷۵۰ دلار رسیده در حالی که در ژوئن سال پیش بهای آن هزار و ۷۵۰ دلار بود. در حالی که متوسط درآمد یک کارمند دولت در ایران در ماه ۲۳۸ دلار است.

خودروهای وارداتی

دولت هم سایت ثبت نام برای خودروهای وارداتی را در سال جاری بست. دولت برای حفظ سرمایه‌های داخلی و حمایت از تولید ملی اجازه ورود خودروهای خارجی را هم اکنون نمی‌دهد که همین به بالا رفتن قیمت خودروهای خارجی منجر شده است.

قبلاً همه مالیات گمرکی اعمال‌شده بر ورود یک خودرو خارجی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ درصد قیمت این خودروها در بازارهای بین‌المللی و خارج از کشور بود.

الجزیره با اشاره به گذشت پنج دهه از تولید اولین خودرو در صنعت خودروسازی ایران و فراز و نشیب‌ها و آشفتگی‌های سیاسی که هنوز هم بر این صنعت سایه افکنده گزارش خود را با این سئوال به پایان می‌برد: «آیا این بخش به ساحل امنیت ‌می‌رسد یا روز‌به‌روز به چنگال نهنگ‌های سیاسی نزدیک می‌شود؟»

شبکه الجزیره