روش محاسبه درصد لاستیک خودرو + فهمیدن زمان تعویض

بررسی منظم و محاسبه درصد فرسایش لاستیک کار دشواری نیست و وقت زیادی از شما نمی‌گیرد. اما این بررسی ساده می‌تواند از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کند و ایمنی شما را در حین رانندگی افزایش دهد. برای محاسبه عمر لاستیک خودرو، می‌توانید به راحتی از ابزار اندازه‌گیری خاصی به نام گیج (Gauge) یا حتی از یک سکه استفاده کنید. همچنین، نشانگرهای فرسایش آج که در اطراف لاستیک قرار دارند، می‌توانند به شما در ارزیابی درصد فرسایش لاستیک کمک کنند. اگر سطح آج لاستیک با این نشانگرها در یک سطح قرار بگیرد، زمان تعویض لاستیک فرارسیده است.

اگر تجربه‌ای در بررسی تایرها ندارید و می‌پرسید «چگونه درصد فرسایش لاستیک را محاسبه کنیم؟»، این راهنما را از دست ندهید. در این مقاله روش‌های محاسبه درصد فرسایش لاستیک را بررسی خواهیم کرد و به علائم هشداری که نشان‌دهنده نیاز به تعویض تایرها هستند، خواهیم پرداخت. با این اطلاعات می‌توانید زمانی که اتومبیل نیاز به توجه شما برای ارزیابی عمر لاستیک دارد و در صورت لزوم، اقدامات لازم را انجام دهید.

آج لاستیک چیست و چرا اهمیت دارد؟

قبل از هر چیز، بهتر است بدانیم آج لاستیک چیست. آج به مجموعه‌ای از شیارها و برجستگی‌هایی گفته می‌شود که روی سطح بیرونی لاستیک قرار دارد. این شیارها برای بهبود چسبندگی لاستیک به جاده اهمیت زیادی دارند، به‌ویژه در شرایط بارانی که با هدایت آب به اطراف، از لغزیدن خودرو بر روی سطح مرطوب جلوگیری می‌کنند. اگر لاستیک فاقد آج مناسب باشد، کنترل خودرو به‌ویژه در زمان ترمزگیری مشکل‌تر می‌شود و احتمال لغزش خودرو افزایش می‌یابد.

لاستیک‌ها با طرح‌های مختلف آج طراحی می‌شوند. برخی از آن‌ها برای افزایش چسبندگی در پیچ‌ها بهینه‌سازی شده‌اند و برخی دیگر مخصوص رانندگی در شرایط مرطوب یا برفی هستند. به همین دلیل، محاسبه عمر لاستیک خودرو و بررسی سلامت آج آن، برای حفظ ایمنی و عملکرد مطلوب خودرو از اهمیت بالایی برخوردار است.

عوامل تأثیرگذار بر سایش آج لاستیک

لاستیک‌ها از ترکیبات لاستیکی ساخته می‌شوند و آج آن‌ها به مرور زمان دچار سایش و فرسایش می‌شود. عواملی مانند نوع خودرو (بنزینی، هیبریدی یا برقی)، سبک رانندگی، شرایط آب‌وهوایی، دمای محیط، جنس سطح جاده و وضعیت مکانیکی خودرو (تنظیم زاویه چرخ‌ها، بالانس لاستیک، سیستم تعلیق و گیربکس) در سرعت سایش آج تأثیرگذار هستند. نگهداری مناسب و حفظ فشار باد مناسب لاستیک نیز می‌تواند به کاهش سرعت فرسایش کمک کند.

بررسی‌های منظم آج لاستیک به شما کمک می‌کند تا از نظر ظاهری و عملکردی سلامت لاستیک‌های خود را ارزیابی کنید. با انجام منظم این بررسی‌ها، محاسبه درصد فرسایش لاستیک و در نهایت، محاسبه عمر لاستیک خودرو به آسانی انجام خواهد شد. این اقدام ساده می‌تواند تفاوت زیادی در صرفه‌جویی هزینه‌های نگهداری و سرویس خودرو ایجاد کند.

چگونه درصد فرسایش لاستیک را محاسبه کنیم؟

برای محاسبه درصد فرسایش لاستیک، باید بررسی را در چندین نقطه از محیط و عرض لاستیک انجام دهید. این کار به معاینه چشمی محدود نمی‌شود؛ بهتر است به‌صورت دوره‌ای، وضعیت داخلی و خارجی لاستیک‌ها را توسط یک کارشناس متخصص بررسی کنید. اگر عمق آج لاستیک به حداقل قانونی رسیده باشد، باید لاستیک تعویض شود. در صورتی که متوجه سایش غیرطبیعی یا تفاوت در میزان فرسایش لاستیک‌های یک محور شدید، حتماً با یک متخصص مشورت نمایید زیرا احتمال نامتعادل بودن محور خودرو وجود دارد.

برای محاسبه درصد فرسایش لاستیک، می‌توانید از سه روش رایج زیر استفاده کنید:

1. توجه به نشانگر سایش آج
   نشانگرهای سایش آج لاستیک، در بسیاری از برندهای تولیدکننده تایر وجود دارند. این نشانگرها به‌صورت برجستگی‌های کوچکی در کف شیارهای لاستیک تعبیه می‌شوند و معمولاً به شکل نواری باریک هستند. اگر آج لاستیک به این نشانگرها برسد، به این معناست که عمق آج به حدود ۱.۶ میلی‌متر (mm) یا همان حداقل قانونی رسیده است و زمان فکر کردن به تعویض لاستیک فرا رسیده است.
2. استفاده از گیج اندازه‌گیری عمق آج
   گیج ابزاری ساده و مقرون‌به‌صرفه است که شما می‌توانید از آن برای محاسبه درصد لاستیک استفاده کنید. کافی است گیج را در شیار لاستیک قرار دهید و جزئی فشار وارد کنید تا به عمق شیار برسد. عددی که روی گیج نشان داده می‌شود، مقدار باقیمانده از آج لاستیک شماست. اگر این عدد کمتر از ۱.۶ میلی‌متر باشد، باید فوراً به فکر تعویض لاستیک باشید.
3. اندازه‌گیری با سکه
   
   یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای محاسبه درصد فرسایش لاستیک این است که شما تنها با یک سکه صد تومانی، این کار را انجام دهید. این روش تا حد زیادی به تعیین عینی بستگی دارد. لبه سکه ۱۰۰ تومانی، برای اندازه‌گیری ۱.۶ میلی‌متر مناسب است. سکه را در شیار تایر قرار دهید و چک کنید که لبه‌اش تا کجا بالاتر آمده است. اگر لبه در داخل شیار لاستیک قرار بگیرد، عمق آج مناسب است. در غیر این صورت، باید لاستیک جدیدی برای خودرو انتخاب کنید.

عمر مفید لاستیک چقدر است؟

عمر مفید لاستیک خودرو به عوامل مختلفی مانند نوع لاستیک، شرایط رانندگی، وضعیت جاده‌ها و نگهداری صحیح بستگی دارد. به‌طور کلی می‌توان گفت که لاستیک‌های خودرو به‌طور متوسط بین ۴۰,۰۰۰ تا ۸۰,۰۰۰ کیلومتر کارکرد دارند. این میزان برای لاستیک‌های باکیفیت و استفاده در شرایط ایده‌آل می‌تواند حتی بیشتر هم باشد. اما فقط کارکرد مهم نیست؛ محاسبه عمر لاستیک خودرو نشان می‌دهد که حتی اگر لاستیک شما هنوز آج کافی داشته باشد، به هر حال باید پس از ۵ تا ۶ سال تعویض شود. ترکیبات لاستیک به مرور زمان خشک می‌شوند و خاصیت چسبندگی و انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند.

برای بررسی دقیق‌تر، بهتر است به تاریخ تولید درج‌شده روی دیواره لاستیک (که به صورت یک کد چهاررقمی است) توجه کنید. این کد نشان‌دهنده هفته و سال تولید لاستیک است. اگر از زمان تولید بیش از ۶ سال گذشته باشد، حتی اگر ظاهر لاستیک سالم باشد، توصیه می‌کنیم آن را تعویض نمایید.

نشانه‌های فرسودگی لاستیک خودرو که نباید نادیده بگیرید

شاید انتظار نداشته باشید تا علائم فرسایش را ببینید تا محاسبه درصد لاستیک را انجام دهید. با این حال، آگاهی از علائم فرسایش لاستیک که گویای نیاز به تعویض آن هستند، دانشی است که هر راننده‌ای باید داشته باشد و نسبت به آن‌ها هوشیار باشد.

1. کاهش عمق آج لاستیک
   یکی از واضح‌ترین نشانه‌های فرسودگی لاستیک، کاهش عمق آج آن است. بسیاری از رانندگان حتی نمی‌دانند آج لاستیک دقیقاً چیست و چگونه می‌توان میزان آن را بررسی کرد. اگر شما هم جزء این دسته هستید، توجه کنید که حفظ عمق استاندارد آج لاستیک نقش حیاتی در افزایش چسبندگی و کنترل خودرو دارد. کاهش عمق آج باعث کاهش اصطکاک با سطح جاده می‌شود و ممکن است ایمنی رانندگی را به خطر بیندازد. برای بررسی این موضوع می‌توانید از روش‌های مختلف محاسبه درصد لاستیک استفاده کنید تا بدانید آیا زمان تعویض لاستیک فرا رسیده یا نه.
2. ترک‌های روی دیواره لاستیک
   ترک‌های ریز و درشت روی دیواره لاستیک نشانه‌ای از خشک شدن و تحلیل رفتن مواد لاستیکی است. این ترک‌ها به دلیل از دست رفتن روغن‌ها و ترکیبات شیمیایی موجود در لاستیک به مرور زمان و تحت تأثیر تابش مستقیم نور خورشید ایجاد می‌شوند. رانندگی با لاستیکی که دیواره‌اش ترک‌های زیادی وجود دارد، می‌تواند خطرناک باشد زیرا احتمال ترکیدن لاستیک یا جدا شدن آج در حین حرکت وجود دارد. با محاسبه درصد فرسایش لاستیک می‌توانید وضعیت دقیق‌تری از آن را ارزیابی کنید.
3. برآمدگی‌ها و شکاف‌های سطحی
   با مشاهده هر نوع برآمدگی، تاول یا شکاف‌های عمیق بر روی سطح لاستیک، بدانید که لاستیک شما در مراحل پایانی عمر خود به سر می‌برد. این نوع آسیب‌ها می‌توانند منجر به نشت هوا و کاهش تدریجی فشار باد شوند و در صورت بی‌توجهی ممکن است به ترکیدن لاستیک منجر شوند. حتی اگر نشتی هوا را به‌وضوح حس نمی‌کنید، اما افت فشار مکرر را تجربه می‌کنید، بهتر است به یک مرکز تخصصی مراجعه کنید. استفاده از روش‌های دقیق برای محاسبه عمر لاستیک خودرو می‌تواند به شما در تشخیص زمان تعویض کمک کند.
4. لرزش غیرطبیعی هنگام رانندگی
   لرزش بیش از حد خودرو در هنگام حرکت می‌تواند نشانه‌ای از مشکلاتی مانند عدم تعادل چرخ‌ها یا مشکلات در تنظیم زوایای فرمان باشد. این لرزش نه‌تنها باعث خستگی راننده می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به سایش غیر یکنواخت لاستیک‌ها گردد. اگرچه لرزش به خودی خود به معنای نیاز به تعویض لاستیک نیست، اما نادیده گرفتن آن می‌تواند به فرسودگی زودرس لاستیک‌ها منجر شود. در چنین شرایطی، بررسی دقیق و حتی محاسبه درصد فرسایش لاستیک می‌تواند مفید باشد.
5. صداهای غیرطبیعی لاستیک‌ها
   شنیدن صداهای عجیب مانند جیغ، تق‌تق یا ضربه‌های مداوم در حین رانندگی، نشانه‌ای از وجود عیب در لاستیک‌ها است. این صداها می‌توانند ناشی از آسیب دیدن آج لاستیک یا عدم تعادل چرخ‌ها باشند. هر گونه صدای غیرعادی و مشکوکی که هنگام رانندگی می‌شنوید، می‌تواند نشان‌دهنده مشکل باشد. بررسی تنظیمات چرخ‌ها و در صورت لزوم، تعویض لاستیک‌ها، در چنین مواردی ضروری است.
6. سن لاستیک خودرو
   به‌طور کلی، لاستیک‌ها بعد از حدود ۵ سال شروع به نشان دادن علائم فرسودگی جدی می‌کنند. ترکیبات شیمیایی لاستیک‌ها در این دوره زمانی به تدریج تجزیه می‌شوند و این موضوع می‌تواند بر عملکرد آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. برای بررسی سن لاستیک، کافی است به کد چهار رقمی درج‌شده روی دیواره لاستیک توجه کنید. دو رقم اول نشان‌دهنده هفته تولید و دو رقم آخر نشان‌دهنده سال تولید هستند. استفاده از روش‌های محاسبه عمر لاستیک خودرو به شما کمک می‌کند تا زمان مناسب تعویض لاستیک‌ها را تشخیص دهید.

خطرات رانندگی با لاستیک‌های فرسوده

سایش آج لاستیک‌ها به مرور زمان و بر اثر رانندگی طبیعی است، اما اگر محاسبه درصد فرسایش لاستیک را به‌طور منظم انجام دهید، می‌توانید از مشکلات احتمالی پیشگیری کنید، به‌خصوص اگر تایرهای خودرو شما سریع فرسوده می‌شوند. کاهش عمق آج می‌تواند چسبندگی لاستیک به سطح جاده را کاهش دهد و در شرایط آب‌وهوایی مرطوب، خطر لغزش و تصادف را افزایش دهد.

رانندگی با لاستیک‌هایی که عمق آج آن‌ها کمتر از ۱.۶ میلی‌متر است، نه تنها ایمنی شما و سایر رانندگان را به خطر می‌اندازد، بلکه غیرقانونی هم بوده و ممکن است منجر به جریمه‌های سنگین شود.

چگونه عمر لاستیک خودرو را افزایش دهیم؟

به عنوان راننده، شما می‌توانید تأثیر زیادی بر میزان سایش لاستیک‌های خود داشته باشید. رعایت چند نکته ساده می‌تواند به شما کمک کند تا طول عمر لاستیک‌ها را افزایش دهید و نیاز به تعویض زودهنگام آن‌ها را کاهش دهید. یکی از نکات مهم، تنظیم صحیح فشار باد لاستیک مطابق با وزن خودرو است. فشار نامناسب می‌تواند باعث سایش بیش‌ازحد یا نامتوازن لاستیک‌ها شود. اطلاعات مربوط به فشار مناسب لاستیک‌ها معمولاً روی برچسب داخل درب راننده یا در دفترچه راهنمای خودرو قید شده است.

برای جلوگیری از استهلاک سریع لاستیک‌ها، از ترمزهای ناگهانی و شتاب‌گیری‌های غیرضروری پرهیز کنید. همچنین، عبور از دست‌اندازها یا چاله‌های بزرگ با سرعت بالا ممکن است به ساختار لاستیک آسیب بزند. بررسی منظم وضعیت لاستیک، تنظیم فشار باد و اطمینان از تراز بودن چرخ‌ها، تأثیر زیادی در کاهش سایش دارد. محاسبه عمر لاستیک خودرو به شما کمک می‌کند تا در زمان مناسب اقدام به تعویض لاستیک‌ها کنید و از هزینه‌های غیرضروری جلوگیری نمایید.

نتیجه‌گیری

بررسی منظم و محاسبه درصد فرسایش لاستیک کار پیچیده‌ای نیست. این کار نه‌تنها زمان زیادی نمی‌برد، بلکه می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند. توصیه می‌شود که حداقل ماهی یک‌بار و همچنین پیش از سفرهای طولانی، لاستیک‌های خود را از نظر سایش و آسیب‌های احتمالی بررسی کنید. این بررسی‌های منظم علاوه بر کمک به محاسبه درصد فرسایش لاستیک، در حفظ ایمنی شما نقش حیاتی خواهند داشت.