طرح جدید عرضه خودرو در بورس کالا

به‌ گفته مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران یک طرح جدید برای عرضه خودرو در بستر بورس تهیه شده و طبق آن، قیمت خودروی تک نرخی و در نظام قالب عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد.

جواد فلاح با بیان اینکه در صورت عرضه خودرو در بورس کالا، کشف قیمت بر اساس مکانیزم بازار (نظام عرضه و تقاضا) اتفاق خواهد افتاد، افزود: در این مدل می‌توان از قراردادهای سلف استاندارد بهره برد که در آن، خودروساز محصول خود را در قالب قرارداد سلف (کوتاه‌مدت و بلندمدت) عرضه می‌کند. در این شیوه، خریدار نیز خودرو را در قالب قرارداد سلف پیش خرید کرده و در زمان سررسید قرارداد، محصول را از خودروساز تحویل می‌گیرد.

به گفته وی، از وقتی خودرو در بورس معامله و خریدار مشخص می‌شود، تا زمان سررسید، می‌توان از امکان بازار ثانویه استفاده کرد؛ بر این اساس، فردی که خودرو را خریداری کرده، اگر تمایل داشته باشد می‌تواند آن را در بازار ثانویه به شخص دیگری بفروشد. فلاح در مورد مزیت این طرح نیز می‌گوید: با اجرای این طرح، خودرو تک نرخی شده و قیمت همان است که در بازار کشف می‌شود. همچنین شخصی که خودرویی را در قالب قراردادهای موردنظر روی تابلوی بورس خریده، می‌تواند آن را (همان‌طور که خودروساز خودرو می‌فروشد)، روی تابلو به فرد دیگر عرضه کند. فلاح این را هم گفته که اگر خودروساز به هر دلیل نتواند کالا را در زمان سررسید تحویل دهد، بورس خسارت را از محل تضامینی که از عرضه‌کننده اخذ کرده است، به خریدار خودرو پرداخت می‌کند.

اظهارات وی در شرایطی است که مجلس شورای اسلامی پیش‌تر عرضه خودرو در بورس کالا را در قالب طرح ساماندهی بازار خودرو مطرح کرد. این طرح ابتدا مورد موافقت خودروسازان بود، اما بعدها با توجه به برخی مفاد آن (از جمله حضور شورای رقابت در پروسه تعیین قیمت پایه و عدم‌دسترسی خودروسازان به ما‌به‌التفاوت قیمت کارخانه و بازار محصولاتشان) با مخالفت آنها همراه شد. همچنین دولت قبل نیز چندان رغبتی به عرضه خودرو در بورس کالا نداشت. حالا اما ظاهرا خودروسازان که امیدی به حذف قیمت‌گذاری دستوری ندارند، به سمت این طرح متمایل شده‌اند، زیرا می‌دانند با بورسی شدن محصولاتشان، سودی حداقلی به دست خواهند آورد. از سوی دیگر اما دولت سیزدهم نیز برخلاف دولت قبل مخالفت خاصی با بورسی شدن خودرو ندارد و آن را جایگزینی برای آزادسازی قیمت می‌داند.

به عبارت بهتر، دولت از یک سو ادامه قیمت‌گذاری دستوری خودرو را به صلاح نمی‌داند و از سوی دیگر به دنبال آزادسازی هم نیست و از همین رو عرضه خودرو در بورس کالا را به عنوان راهکاری میانه و متعادل قبول دارد. با عرضه خودرو در بورس کالا، در عین حال که قیمت‌گذاری دستوری کنار گذاشته خواهد شد، آزادسازی رسمی قیمت نیز که شهروندان حساسیت زیادی روی آن دارند و دولت هم ریسک اجتماعی‌اش را نمی‌پذیرد، به نوعی اتفاق نخواهد افتاد. در این شرایط، دو اتفاق بسیار مهم رخ خواهد داد؛ یکی اینکه خودروسازان از مسیر زیان‌دهی خارج می‌شوند و دیگر اینکه قیمت خودرو به سمت تک نرخی شدن خواهد رفت.