صنعت خودرو انحصاری است؟
در سال‌های گذشته همواره عده‌ای سعی در القای انحصاری بودن صنعت خودرو در ایران داشتند، اما در واقعیت نیز می‌توان صنعت خودرو را انحصاری دانست؟ به خصوص در شرایطی که بر اساس آخرین آمار، ۳۸ درصد از سهم ریالی بازار خودرو متعلق به خودروسازانی به جز دو شرکت ایران خودرو و سایپا است.
پیش از اینکه وارد بحث انحصاری بودن صنعت خودرو شویم بد نیست نگاهی اجمالی به معنی انحصار و انواع مختلف آن داشته باشیم؛ انحصار از مفاهیم کلیدی در اقتصاد است که با صفات زیادی همراه است. انحصار دوجانبه، انحصار چندجانبه، انحصار دولتی، انحصار قانونی و انحصار طبیعی تنها برخی از نمونه‌های انحصار در اقتصاد و صنایع است. انحصار در برابر رقابت قرار دارد و معنای خود را در بررسی رقابت در هر بازاری پیدا می‌کند. زمانی که صحبت از رقابت مطرح می‌شود یعنی تعداد فروشندگان و خریداران محصول در بازار به قدری زیاد است که فروشنده و خریدار امکان تاثیرگذاری بر قیمت را نخواهند داشت. در تعریف انواع انحصار باید گفت که هر چقدر از رقابت فاصله بیشتری بگیریم به انحصار نزدیک می‌شویم.
آنچه در پاراگراف بالا آمده است تعریف کوتاه انحصار است، آیا با تعریفی که از انحصار در علم اقتصاد وجود دارد می‌توانیم صنعت خودرو و دو خودروسازی بزرگ را انحصاری بدانیم؟
یقینا با تعریفی که از انحصار داریم نمی‌توان ایران خودرو و سایپا را انحصاری دانست.
چنانچه مشکلات سیاسی و اقتصادی کشور را نادیده بگیریم و فرض را بر یک شرایط عادی بگذاریم، همین امروز به شرط داشتن سرمایه لازم هر کسی می‌تواند به مذاکره با یک خودروساز خارجی بپردازد و اقدام به تولید خودرو در ایران کند.
همچنان که کرمان موتور و مدیران خودرو حتی در شرایط بی‌ثبات اقتصادی و سیاسی کشور توانستند به جایگاهی دست پیدا کنند که گاها خود را مستحق لقب قطب سوم خودروسازی ایران می‌دانند.
حتی در شرایطی که در دو سه سال اخیر با آن مواجه بودیم و سخت‌ترین تحریم‌ها بر صنعت خودروی ایران اعمال شده است هم خودروسازانی تاسیس شد و محصولات خود را راهی بازار کرد.
هیچ‌کس نمی‌تواند منکر مشکلات صنعت خودرو و نارضایتی عمومی از این صنعت پیشران شود اما اطلاق انحصار به صنعت خودرو در شرایط فعلی، بر اساس شواهد موجود و تعریف علمی انحصار امکان‌پذیر نیست.
اینکه شرکت‌هایی اقدام به دریافت مجوز تولید خودرو در ایران کردند، نتوانستند سرمایه لازم برای تولید اقتصادی خودرو را فراهم کنند تا توان فعالیت در مقیاس گروه صنعتی ایران خودرو، گروه خودروسازی سایپا، کرمان موتور و مدیران خودرو داشته باشند را نمی‌توان به انحصار صنعت خودرو مرتبط دانست.
شاید در بروز این وضعیت وزارت صمت بیشترین نقش را داشته باشد که در تدوین قوانین تاسیس خودروسازان جدید، الزام به سرمایه گذاری در مقیاس بزرگ را لحاظ نکرده است تا هر متقاضی با کمترین سرمایه و سوله‌ای در اطراف شهرها تبدیل به خودروساز شود.
خودروسازان بزرگ کشور حتی برای اثبات اینکه در پی ایجاد انحصار نیستند بارها موافقت خود با واردات خودرو را رسما اعلام کردند و حتی همین روز گذشته دبیر انجمن خودروسازان ایران در گفت‌وگو با پرشین خودرو با انتقاد از واردات خودروهای کارکرده و تعیین سقف یک میلیارد دلاری برای واردات خودرو اعلام کرد: دولت باید سقف واردات خودرو را به ۲ یا ۳ میلیارد دلار افزایش دهد و به جای واردات خودروهای کارکرده اقدام به واردات خودروی نو کند.
در شرایطی که از بازار و صنعت خودرو می‌بینیم نمی‌توان صنعت خودرو را انحصاری دانست به خصوص در شرایطی که سهم سایر خودروسازان از بازار خودرو در حدود ۳۸ درصد است!
اینکه خودروسازان را مسئول اتفاقاتی بدانیم که همه می‌دانیم ناشی از کدام سیاست است نه تنها اخلاقی نیست بلکه به نظر می‌رسد اهدافی فراتر از آنچه تصور می‌کنیم داشته باشد.
شرایط فعلی صنایع ایران محصول دهه‌ها رفت و آمد مدیران نالایق دولتی و سیاست‌هایی است که تعداد اندکی با آن موافق‌اند.
پرشین خودرو
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد