جراحی واقعی در صنعت خودروی ایران آغاز شد
کشورهایی مثل آمریکا، آلمان، چین، ژاپن و کره‌جنوبی سال‌هاست با سرمایه‌گذاری درست روی خودروسازی، نه‌تنها اشتغال و درآمد ایجاد کرده‌اند، بلکه صادرات محصولات خودرویی‌شان به یکی از پایه‌های اصلی اقتصادشان تبدیل شده است.
اما در ایران، سال‌هاست که صنعت خودروسازی با مشکلی به نام قیمت‌گذاری دستوری دست و پنجه نرم می‌کند؛ مشکلی که امروز دولت چهاردهم به ریاست مسعود پزشکیان وعده داده آن را برای همیشه حل کند. در این مقاله، به زبان ساده توضیح می‌دهیم چرا این تصمیم مهم است و چه تأثیری بر کیفیت خودرو، قیمت، مصرف‌کننده و حتی اقتصاد کشور دارد.
قیمت‌گذاری دستوری یعنی چه؟
قیمت‌گذاری دستوری یعنی دولت یا نهادهایی مثل شورای رقابت، به جای اینکه بازار و رقابت قیمت را تعیین کند، خودشان برای خودرو قیمت تعیین می‌کنند. این شیوه ممکن است در ظاهر برای کنترل تورم مفید به نظر برسد، اما در عمل چه اتفاقی می‌افتد؟
۵ نتیجه مخرب قیمت‌گذاری دستوری:
- خودروساز ضرر می‌دهد وقتی دولت قیمت خودرو را کمتر از هزینه واقعی تولید تعیین می‌کند، شرکت خودروسازی مجبور است با ضرر بفروشد.
- خودرو بی‌کیفیت می‌شود برای جبران ضرر، خودروسازها یا تولید را کاهش می‌دهند یا از قطعات ارزان‌تر و بی‌کیفیت استفاده می‌کنند.
- بازار سیاه و دلالی شکل می‌گیرد تفاوت بین قیمت کارخانه و بازار، باعث هجوم دلالان و سودجویان می‌شود.
- مصرف‌کننده واقعی از بازار حذف می‌شود کسانی که واقعاً نیاز به خودرو دارند، پشت صف قرعه‌کشی‌ها و واسطه‌ها می‌مانند.
- خودروساز ورشکسته می‌شود فقط ایران‌خودرو تا امروز بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارد.
یک مثال واقعی از خسارت قیمت‌گذاری
مدیرعامل ایران‌خودرو گفته است این شرکت از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا پایان خرداد، حدود ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو تولید کرده اما به‌جای سود، دچار ۲۰ هزار میلیارد تومان زیان جدید شده است. چرا؟
زیرا:
- قیمت ارز ۶۵٪ رشد کرده
- تورم عمومی ۵۵٪ بالا رفته
- دستمزد کارگران ۴۵٪ بیشتر شده
اما قیمت خودروها از سال گذشته تغییر نکرده است.
چرا حذف قیمت‌گذاری دستوری مهم است؟
در کشورهای توسعه‌یافته، دولت‌ها سال‌هاست قیمت‌گذاری دستوری را کنار گذاشته‌اند. دلیلش هم واضح است:
این روش نه‌تنها جلوی تورم را نمی‌گیرد، بلکه باعث گرانی پنهان و آشفتگی بازار می‌شود.
به همین دلیل، حذف این شیوه‌ی ناکارآمد را «جراحی اقتصادی صنعت خودرو» نامیده‌اند. چون فقط با ریشه‌کنی این سیاست اشتباه، می‌توان:
- خودروساز را از ضرر نجات داد
- کیفیت خودرو را بالا برد
- مصرف‌کننده واقعی را به بازار بازگرداند
- جلوی واسطه‌گری و بازار سیاه را گرفت
دولت جدید چه تصمیمی گرفته است؟
دولت پزشکیان، در نخستین ماه‌های فعالیتش، چند گام جدی برداشته:
خصوصی‌سازی واقعی ایران‌خودرو رسماً به بخش خصوصی واگذار شد. سایپا هم در نوبت واگذاری است.
حذف قیمت‌گذاری دستوری وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) وعده داده تا پایان خرداد ۱۴۰۴ این سیاست حذف شود.
رفع تحریم‌ها و خروج از لیست سیاه FATF با تلاش برای حل مسائل بین‌المللی مثل کنوانسیون‌های CFT (Combating the Financing of Terrorism: مقابله با تأمین مالی تروریسم) و پالرمو، دولت می‌خواهد تبادلات مالی و تأمین قطعات را آسان‌تر کند.
نتیجه چه خواهد بود؟
اگر این اقدامات به‌درستی اجرا شوند، نتایج ملموسی برای همه دارد:
خودرو با کیفیت‌تر تولید می‌شود
قیمت‌ها واقعی و شفاف می‌شود
تولیدکننده سود می‌برد، مصرف‌کننده ضرر نمی‌کند
دلال‌ها حذف می‌شوند
بازار خودرو به آرامش می‌رسد
جمع‌بندی
سیاست‌هایی مثل قیمت‌گذاری دستوری شاید در ظاهر به نفع مردم باشد، اما در عمل باعث زیان خودروساز، افزایش دلالی و کاهش کیفیت خودروها می‌شود. حالا با حذف این سیاست و خصوصی‌سازی واقعی، این امید وجود دارد که صنعت خودروی ایران به مسیر درست بازگردد. دولت جدید اگر بتواند این وعده‌ها را عملی کند، می‌توان گفت یکی از بزرگ‌ترین اصلاحات تاریخ صنعت خودرو در ایران کلید خورده است.
اگر مایلید درباره روند خصوصی‌سازی یا جزئیات حذف قیمت‌گذاری بیشتر بدانید، در بخش نظرات یا از طریق تماس با زدفورکار سوالاتتان را با ما در میان بگذارید.
پرشین خودرو
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد