آمادگی خوب خودروسازها برای مقابله با تحریم‌های احتمالی جدید
چنانچه اتحادیه اروپا نتواند از کمپانی‌های اروپایی در مقابل تحریم‌های ایالات‌متحده آمریکا محافظت کند یا اینکه کمپانی‌های غربی خود تمایل به حضور در ایران نداشته باشند، آن وقت است که باید بازگشت تحریم‌ها را جدی گرفت. تحریم‌هایی که طعم تلخ آن سال ۹۲ یک‌بار چشیده شده با این فرق که این‌بار به‌نظر می‌رسد حداقل در حوزه خودرو، فعالان این بخش آمادگی بیشتری برای رو به رو شدن با آن را دارند.
در این میان اگر چه خودروسازی در تحریم برنامه هسته‌ای کشور در اولویت نبود و در فهرست آخر اعمال تحریم‌ها قرار داشت با این حال در برنامه تازه تحریم‌ها در صف نخست قرار گرفته به صورتی که بعد از ضرب‌الاجل سه‌ماهه، تحریم‌ها علیه این صنعت شروع خواهد شد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان باتوجه به ضربه‌ای که خودروسازی ایران از ناحیه تحریم‌ها در سال ۹۲ دید و پیامدهای آن هم کاهش ۵۰ درصدی تولید و همینطور خروج شرکای خارجی بود، هم اکنون این صنعت در اولویت اعمال تحریم‌ها قرار گرفته است. این کارشناسان عقیده دارند که تحریم‌ها نشان داد صنعت خودرو کشورمان بیش از همیشه به قطعات خارجی وابسته است و این صنعت مونتاژکار قادر به تحمل هیچ ضربه‌ای چه داخلی و چه خارجی نیست. بدین سبب دولت ترامپ با اولویت قرار دادن صنعت خودرو در فرصت اول سرمایه‌گذاران حاضر در این صنعت را نشانه رفته و در فرصت دوم خواهان خنثی‌سازی تأثیر خودروسازی در رشد اقتصادی ایران است. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا صنعت خودرو ایران با گذر از فضای پسابرجام آمادگی اعمال تحریم‌های دوباره را دارد؟ و در نهایت اینکه ظرف دو ماه و نیم آینده که شروع تحریم‌های این صنعت خواهد بود چه تمهیداتی برای مواجه شدن با آن باید انجام داد؟
چیزی که معلوم است صنعت خودروی ایران نخستین صنعتی است که بیشترین سود را از برجام برد. پس از توافق‌نامه هسته‌ای، شرکای سنتی صنعت خودروی ایران بار دیگر به جاده مخصوص برگشتند تا با طرف‌های ایرانی در ارتباط با شرایط جدید همکاری پای میز مذاکره بنشینند. حاصل این رفت و آمدها چند قرار داد و توافق‌نامه بود. حال در شرایطی که خطوط تولید خودروسازان کم‌کم محصولات پسابرجامی را روانه جاده‌های ایران می‌کند، با خروج ایالات‌متحده آمریکا از برجام و هشدار به کمپانی‌های خارجی طرف قرارداد با ایران در ارتباط با بازگشت تحریم‌ها، وضعیت جدیدی پیش‌روی خودروسازی ایران قرار گرفته است. بعد از این اتفاق شیوه ادامه کار طرف‌های خارجی حاضر در این قراردادها، تبدیل به نگرانی اول خودروسازان شده است.
اگر چه با گذشت دو هفته از خروج ایالات‌متحده و اظهار نظر اروپایی‌ها در ارتباط با حیات برجام، امیدواری‌هایی به حضور کمپانی‌های خارجی طرف قرار داد، در جاده مخصوص به وجود آمده است، ولی نباید فراموش کرد که همچنان این امکان وجود دارد تا با شروع تحریم‌های آمریکا علیه کشور، کمپانی‌های خودروساز عطای ماندن در بازار کشور را به لقای آن ببخشند و بار دیگر بار سفر بسته از کشور بروند. با توجه به اینکه صنعت خودرو یک‌بار طعم تلخ تحریم را چشیده و از این رهگذر ضربه شدیدی خورده است. بعضی کارشناسان عقیده دارند سیاست‌گذاران این صنعت باید در فرصت باقی مانده، تا جایی که امکان دارد قطعات مورد نیاز این صنعت را تأمین کنند. اقدام دیگری که باید در این بازه کوتاه زمانی مورد توجه تصمیم‌سازان کشور قرار بگیرد، تسهیل روند نقل‌وانتقال پول وهمینطور رایزنی در مورد اجرایی شدن قوانینی مثل قانون انسداد که در اتحادیه اروپا مطرح است.
اولویت با ذخیره‌سازی قطعات وارداتی
در مورد وضعیت حاکم بر صنعت خودرو و شیوه بهره برداری حداکثری از این وضعیت، حسن کریمی می‌گوید: با توجه به اینکه از اوایل اجرایی شدن توافق‌نامه برجام، احتمال برهم خوردن این توافق از طرف هر یک از طرفین، روی میز بود؛ پس باید قراردادهای پسابرجامی به طوری تنظیم می‌شد تا کمپانی‌های خارجی مثل گذشته نتوانند کشور را ترک کنند. وی ادامه می‌دهد که اصولاً در این قراردادها دو طرف باید به هم تعهد بدهند تا تحت هر وضعیتی، چه بحران‌های سیاسی و چه اقتصادی، به همکاری با یکدیگر تداوم بخشند. وی تصریح می‌کند که معمولاً در قراردادها بخشی به‌عنوان شرایط فورس ماژور در نظر گرفته می‌شود تا در اثر بروز آن هر یک از طرفین بتوانند ادامه همکاری را متوقف کنند. این کارشناس صنعت خودرو ادامه می‌دهد که در صورتی که بحث بازگشت تحریم‌ها که تا حدودی قابل پیش‌بینی بوده است، در شرایط فورس ماژور قرار نگرفته باشد، این امکان وجود دارد تا کمپانی‌های خودروساز خارجی بهانه نداشته باشند تا به واسطه بازگشت تحریم‌ها، کشور را ترک کنند.
ولی اگر بازگشت تحریم‌ها در ذیل شرایط فورس ماژور دیده شده باشد، طبیعی است که در این صورت این کمپانی‌ها بهانه لازم را برای توقف همکاری با خودروسازان داخلی داشته باشند. در صورتی که این شرکا بتوانند کشور را به طور قانونی ترک کنند، باید در فرصت باقی مانده سیاست‌گذاران صنعت خودرو توجه خود را معطوف به جلوگیری از کاهش تولید و تیراژ کنند. وی ادامه می‌دهد که خودروسازان کشورمان باید قطعاتی را که در این صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرند و وارداتی هستند، به ویژه قطعاتی که از کمپانی‌هایی وارد می‌شود که سهامدار آمریکایی دارند را به اندازه نیاز برای یک سال یا حتی مدت بیشتر وارد ایران کنند. همان طور که در دوره گذشته تحریم‌ها، شاهد بودیم به یکباره کمپانی‌های فعال در بازار کشور از ایران خارج شدند و همین موضوع موجب شد تا تیتراژ خودرو به شدت کاهش یابد و همین کاهش شدید آسیب‌های جدی به صنعت خودرو ایران و به‌دنبال آن به اقتصاد کشور وارد کرد.
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد