تفاوت بین موشک و خودرو

همه جای دنیا دنبال مشتری می‌گردند، اینجا برای عرضه ۱۵۰۰۰ خودرو ۳۰۰ برابر آن متقاضی خرید است! چرا؟ به این خاطر که نظام تولیدی روی روال عادی نیست. با فروش از طریق قرعه‌کشی هم هیچ مشکلی حل نمی‌شود و مردم هم راضی نخواهند شد. اعتراضات هم به طور موقتی اندکی کاهش پیدا خواهد کرد و طولی نمی‌کشد که این درد مجددا عود می‌کند و صدای همه را درخواهد آورد.

در یادداشتی در روزنامه اعتماد به قلم عباس عبدی آمده است: «در یادداشتی نوشتم که درهای صنعت خودرو بر همان پاشنه سابق می‌گردد و هیچ تحولی در آن رخ نخواهد داد. شاهد این ادعا خبر زیر است: «مدیر عامل صندوق توسعه ملی اعلام کرد که یک میلیارد دلار تسهیلات ارزی از محل صندوق توسعه ملی به صنعت خودروسازی کشور اختصاص داده شده است. این تسهیلات به این علت بوده که تولید داخلی رونق یابد و بتوان با بهره‌گیری از شرکت‌های دانش‌بنیان قطعات را در داخل کشور تولید کرد.»  فراموش نکنیم وضعیت مالی آنها به طوری است که زیان انباشته خودروسازها در سال ۹۸ به ۴۷ هزار میلیارد تومان رسید.

این مبلغ ۳ برابر بیشتر از زیان سال ۹۷ است که تنها ۱۴ هزار میلیارد تومان گزارش شده بود. این تزریق پول و ارز به صنعت خودرو در حالی انجام می‌گیرد که در گزارش تحقیق و تفحص مجلس از مشکلات این صنعت، به موضوعات متنوع دیگری اشاره شده بود. مشکلات ساختاری گوناگونی که بدون حل آنها هیچ مشکلی از این صنعت حل نخواهد شد. حتی اگر به جای یک میلیارد دلار، ۱۰ میلیارد دلار به آن تزریق شود. در این چاه ویل هر چه پول بیشتری بریزید، فساد و ناکارآمدی بیشتری تولید خواهد کرد؛ مگر آن که عوامل ساختاری آن حل شود. توسعه صنعتی شرایطی دارد که پول و سرمایه یکی از آنهاست و نه حتی لزوما مهم‌ترین آنها.

از زمانی که درآمدهای نفتی کاهش یافت و کسری بودجه نمایان شد، انتظار می‌رفت که سیاست‌های اقتصادی هم به تبع آن تغییر کند. سیاستی که در گذشته بر این محور استوار بود تا هر جا مشکلی پیش می‌آمد، می‌کوشیدند تا با تزریق پول‌های نفتی مشکل را حل کنند پول‌هایی که محصول تولید کشور نیستند، بلکه درآمدهای بادآورده هستند و تجربه نشان داده است که این پول‌ها بیش از آن که درمان کنند، حالت مُسکِّن دارند و درد را تسکین می‌دهند و بیماری را درمان نمی‌کنند و حتی در ادامه بیماری را تشدید هم می‌کنند. از این رو انتظار می‌رفت که مدیریت کشور به جای تکرار شیوه غیر موثر و زیان‌بار گذشته، اقدام به اصلاحات ساختاری کند؛ همان اصلاحاتی که در گزارش تحقیق و تفحص مجلس به روشنی به آنها اشاره شده و این سندی رسمی است و باید مورد توجه قرار گیرد؛ نه آن که به عنوان یک گزارش تکراری و باری به هر جهت تلقی و به بایگانی سپرده شود.

اگر سیاست‌گذاری صنعتی و به‌ طور مشخص صنعت خودرو این گزارش و نتایج آن را قبول ندارد، چرا آن را نقد و رد نمی‌کنند و اگر قبول دارند، چرا گزاره‌های سیاستی آن را اجرا نمی‌کنند؟ این شیوه قابل قبول نیست که گزارشی با صرف هزینه‌های کلان تهیه و به عنوان یکی از فعالیت‌های مهم مجلس منتشر ولی با سکوت و بی‌محلی رو به رو شود. گویی که نه خانی آمد و نه خانی رفت. نه تنها به اصلاحات پیشنهادی وقعی گذاشته نشده است، بلکه برای آرام کردن موقتی افکار عمومی، یک قرعه‌کشی دیگر برای فروش خودرو در نظر گرفته‌اند! گویی که خودرو را باید با قرعه‌کشی فروخت. همه جای دنیا دنبال مشتری می‌گردند، اینجا برای عرضه ۱۵۰۰۰ خودرو ۳۰۰ برابر آن متقاضی خرید است! چرا؟ به این علت که نظام تولیدی روی روال عادی نیست. با فروش از طریق قرعه‌کشی هم هیچ مشکلی حل نمی‌شود و مردم هم راضی نخواهند شد. اعتراضات نیز به طور موقتی اندکی کاهش پیدا خواهد کرد و طولی نمی‌کشد که این درد دوباره عود می‌کند و صدای همه را درخواهد آورد.

آنان که می‌خواهند بدانند چرا موشک ساخته می‌شود ولی خودروی ما بی‌کیفیت است، باید توجه کنند که مساله ساخت و دانش فنی فقط جزیی از فرآیند تولید یک کالا است. فرآیندی که در موشک‌سازی وجود ندارد. موشک بازار ندارد، دلال ندارد، متقاضی ندارد، قیمت‌گذاری ندارد، هیات‌مدیره‌های رانتی ندارد، ده‌ها شرکت اقماری ندارد، هزینه تولید برایش مهم نیست، سهامدار ندارد، شرکت‌های تو در تو ندارد، رقیب ندارد و ... یکی از اینها برای توجیه تفاوت بین موشک و خودرو کافی است، چه رسد به این که این تفاوت‌ها ده تا باشند!»

روزنامه اعتماد