ماجرای گرانی خودرو چیست؟
پراید ۵۰ میلیون تومانی صدای خیلی از متقاضیان ایرانی را درآورد. اکنون در وضعیتی که قیمت‌های گزاف در بازار خودروی ایران ویراژ می‌دهند، دو خودروساز ایرانی چیزی نزدیک به ۱۱ هزار میلیارد تومان زیان به بار آورده‌اند. ماجرا چیست که نه آب خوش از گلوی مشتریان ایرانی پایین می‌رود و نه صنعت خودروسازی ایران جان می‌گیرد؟
کارشناسان صنعت خودرو می‌گویند هزینه‌های سربار خودروسازان آن‌قدر زیاد است که توجیه تولید خودرو در ایران را زیر سؤال برده است. بر اساس اعلام کمیسیون صنایع مجلس چیزی نزدیک به یک چهارم نیروهای انسانی شاغل در گروه‌های خودروسازی مازاد هستند و علاوه بر این بهره‌وری آنها و میزان مفید بودنشان پایین است. بر اساس استاندارد جهانی سهم هزینه سالانه کارگران باید حدود ۹ درصد نرخ تمام‌شده یک خودرو باشد، ولی در ایران این سهم تا ۵۰ درصد هم می‌رسد. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که خودروسازان ایرانی هزینه‌های زیادی برای مدیران کار نابلد، دخالت‌های زیاد از اندازه رجال سیاسی در صنعت خودروسازی، تبلیغات، باشگاه‌داری و کارخانه‌های اضافه و بدون تولید می‌دهند و درنهایت این‌همه هزینه سربار از جیب مشتریان پرداخت می‌شود.
خودروسازی یا بانک شغل مسئولان
در حالی اعضای کمیسیون صنایع و معادن عقیده دارند که یک چهارم خودروسازان سایپا مازاد است که به گفته بعضی از کارشناسان صنعت خودرو وضعیت خیلی بدتر از این حرف‌هاست. فربد زاوه، تحلیلگر صنعت خودرو عقیده دارد نیروی انسانی فعال در صنعت خودروسازی ۳ برابر حد نیاز واقعی است.
او در ای مورد می‌گوید: «خودروسازان به بانک شغل دولت و مجلس تبدیل شده‌اند و هرگاه هر مسئولی احساس می‌کند که نیاز به کسب محبوبیت بیشتری دارد به سراغ خودروسازان می‌رود تا آنها را مجبور به جذب نیروی بیشتر کند. این استخدام‌های سفارشی همگی منجر به پایین آمدن بهره‌وری در این صنعت بزرگ شده است.»
بر اساس آمار اعلامی ۴۸ هزار نفر در مجموعه خودروسازی سایپا مشغول به کار هستند. مجموعه‌ای که به گفته اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس نزدیک به ۱۱ هزار نیروی مازاد دارد، میانگین تولید روزانه‌اش نزدیک به ۱۸۰۰ دستگاه و ماهانه چیزی نزدیک به ۳۶ هزار دستگاه است. یک حساب کتاب ساده نشان می‌دهد که سرانه تولید به ازای نیروی انسانی در این قطب خودروسازی ماهانه چیزی نزدیک به ۱،۳ دستگاه است. البته این آمار مربوط به ایده‌آل‌ترین وضعیت تولید در بین خودروسازان است و وضعیت در مواقعی مانند گذشته که کاهش شدید را در شمار خودروهای تولیدشده داشتیم به مراتب بدتر است.
افت ۳۹ درصدی تولید بدون تعدیل نیرو
بر اساس آمار منتشره سه خودروساز مطرح کشور پارسال درمجموع ۷۹۸ هزار و ۹۲۸ دستگاه انواع محصول سواری را به تولید رسانده‌اند، حال آن‌که درسال ۹۶ موفق به ثبت شمار بیش از یک‌میلیون و ۳۱۶ هزار دستگاهی شده بودند. کاهش تولید ۳۹ درصدی درسال ۹۷ نسبت به ۹۶ در وضعیتی است که به گفته خودروسازان هیچ تعدیلی در نیروی انسانی فعال در این مجموعه‌ها انجام نگرفته است. حال اگر نیروی فعال در مجموعه خودروسازی کشور را به گفته فربدزاوه نزدیک به ۱۴۰ هزار نفر در نظر بگیریم، هر کارگر گروه‌های خودروسازی در یک سال اخیر تنها ۷/۵ خودرو تولید کرده است.
سهم بالای نیروی انسانی اضافه در نرخ خودرو
متوسط تولید آلمان چیزی نزدیک به ۵ میلیون دستگاه خودرو است که متوسط ارزش هرکدام از آنها چیزی نزدیک به ۴ هزار دلار است و سهم هزینه نیروی انسانی در نرخ تمام شده خودرو در آلمان کمتر از ۰۱ درصد است. کارشناس صنعت خودرو در این مورد می‌گوید: «بر اساس استانداردهای جهانی نیروی انسانی ۹ درصد از ارزش خودرو را باید به خود اختصاص دهد، اما این سهم در صنعت خودروی ایران نزدیک به ۵۰ درصد ارزش خودرو است.»
سهم مدیران در هزینه تولید خودرو
اما مدیریت نادرست را می‌توان از دیگر فاکتورهایی دانست که همه‌ساله هزینه سنگینی را به صنعت خودروسازی ایران تحمیل می‌کند. شاید می‌توان علت دیگر فاکتورهایی که منجر به بالا رفتن قیمت تمام شده در صنعت خودروسازی می‌شود را ناشی از مدیران نابلد این صنعت دانست.
به گفته زاوه، مقابله با بخشی از اشتباهاتی که در این صنعت رخ می‌دهد خارج از توان آن‌هاست. البته این گفته به معنی بی‌تقصیر بودن آنها در وضع پیش‌آمده نیست. پرداخت سود ۲۸ درصدی به پیش فروش‌های خودرو از تصمیم‌های اشتباهی است که مدیران این مجموعه می‌توانستند آنها را مدیریت کنند.
ولی بخش دیگری از اشتباهات مدیریتی در دولت و مجلس رخ می‌دهد. به‌عنوان‌مثال پارسال خودروسازان به خاطر فشارهای شورای رقابت، مجوز افزایش نرخ محصولات خود را نداشتند و تولید خودرو در بعضی از ماه‌های سال کاهش بالای ۶۰ درصدی داشت. در چنین وضعیتی دولت و مجلس خودروسازان را مجبور به پیش فروش خودرویی می‌کردند که وجود نداشت.
این بخش از سوء مدیریت مربوط به خود مجموعه می‌شود. در این بین می‌توان به سودهای میلیاردی که خودروسازان بابت پیش فروش خودرو پرداخت می‌کنند تا نداشتن هیچ برنامه‌ای برای تولید خودروهای جدید اشاره کرد.
خودروسازان ایرانی برای چه پول تبلیغات می‌دهند؟
خودروسازان ایرانی نیازی به تبلیغات ندارند! این موضوع را فربدزاوه، کارشناس خودرو می‌گوید و تأکید می‌کند: «آیا در ایران کسی هست که پراید و پژو ۴۰۵ را نشناسد؟!» او ادامه می‌دهد: «در بازار جهانی خودروسازان تبلیغاتشان را صرف معرفی مدل‌ها و آپشن‌های جدید می‌کنند، ولی در ایران چقدر مدل و آپشن جدید به خودروها اضافه می‌شود و همین میزان تبلیغاتی که انجام می‌شود درواقع هزینه سربار خودروسازان است.»
بر اساس گزارشی که دو سال پیش منتشر شد، غول‌های خودرویی جهان سالانه بیش از ۵ میلیارد دلار هزینه صرف تبلیغات می‌کنند تا محصولاتشان را با ویژگی‌هایی مانند کیفیت و ایمنی بالاتر معرفی کنند. ولی داستان در ایران کاملاً متفاوت است. نه از معرفی خودرو جدید خبری است و نه اضافه کردن آپشن‌های جدید به خودروهای وطنی.
باشگاه‌داری خودروسازان هزینه سربار است؟
در صورت‌های مالی حسابرسی نشده دو خودروساز مطرح کشور که تا پایان آذرماه سال پیش منتشرشده، زیان این دو گروه درمجموع ۱۰ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است. این حجم از زیان مالی در وضعیتی است که می‌توان به طور تقریبی گفت که باشگاه پیکان که به شرکت صنعتی ایران‌خودرو تعلق دارد در هر فصل حدود ۱۵ میلیارد تومان صرف قرارداد با اعضای تیم و سرمربیان خودکرده است. بودجه باشگاه سایپا هم نزدیک به ۲۵ میلیارد تومان است. اکنون شاید این سؤال در ذهن شما پیش‌آمده که چرا مجموعه‌ای که خود زیان‌ده است سالانه هزینه زیادی را صرف اموری مانند باشگاه‌داری تیم‌های ورزشی می‌کند. آن‌گونه که یک مقام مسئول در سایپا توضیح می‌دهد: «باشگاه‌داری و کارهای فرهنگی قطب‌های بزرگ تولیدی در ایران جزو سرفصل‌های اجتماعی بوده و جزو هزینه‌های سربار محسوب نمی‌شوند. از سویی بر اساس قانون هزینه‌ای که بنگاه‌های تولیدی صرف امور فرهنگی و ورزشی می‌کنند از مالیات سالانه که باید پرداخت کنند کسر می‌شود تا فشار مالی به بخش تولید کشور وارد نشود.»
هزینه سربار کارخانه‌های تعطیل و اضافه خودروسازان سایت‌های گوناگون در شهرهای مختلف دارند. سایت‌های سفارشی که تنها به بار مالی این مجموعه اضافه کرده و درنهایت هیچ فایده‌ای برای اقتصاد ندارند. این سایت‌ها که اغلب به اصرار بعضی از نمایندگان مجلس در بعضی از شهرستان‌ها برای ایجاد شغل ایجاد شده‌اند، تولیدی نداشته و تنها کار مونتاژ را انجام می‌دهند. هم اکنون تنها در ایران خودرو تهران، خراسان، سایپا تهران و کاشان تولید انجام می‌شود.
شهروند
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد