کدام بنزین آلودگی بیشتری دارد؟

کیفیت و استاندارد بنزین به عنوان اصلی‌ترین سوخت وسائل نقلیه، همواره مورد بحث بوده‌است. بنزین و کیفیت آن، با آلودگی هوا رابطه عکس دارد. هرچه کیفیت بنزین بالاتر باشد آلودگی هوا کمتر خواهد شد و عکس این قضیه نیز صادق است.

آلاینده‌های حاصل از احتراق بنزین چگونه  وارد جو می‌شوند؟
بر اساس اطلاعات سایت شرکت کنترل کیفیت هوا، بنزین به عنوان سوخت مصرفی وسائل نقلیه سبک و موتورسیکلت‌ها در داخل کشور شناخته می‌شود. با توجه به ترکیبات شیمیایی مختلف این مایع که از مشتقات نفت است، احتراق( سوختن) آن در خودروها موجب انتشار آلاینده‌های مختلف و ورود آن به محیط های شهری می‌شود. در واقع آلاینده‌های ناشی از بنزین به دو صورت انتشار از اگزوز و تبخیر از باک خودرو به هوا وارد می‌شوند. طبق استاندارد، بنزین بدون سرب حد اقل ۱۵ پارامتر مهم دارد که باید مقادیر آن در محدوده مجاز باشد تا بنزین سالم  و تاثیر کمتری بر آلودگی هوا داشته باشد.

گوگرد، متغیری تاثیرگذار
بنزین‌های تولیدشده دارای محتوای متفاوت گوگرد هستند. یکی از مشخصه‌های اصلی بنزین پاک، پایین بودن این پارامتر در بنزین است. کاهش گوگرد بنزین به‌طور مستقیم باعث کاهش هردو آلاینده گوگرد دی‌اکسید و ذرات معلق می‌شود. از طرف دیگر کاهش گوگرد در بنزین کارکرد مبدل کاتالیستی (سیستم کنترل انتشار آلودگی در خودرو) را بهبود می‌بخشد. در صورتی که گوگرد بالای بنزین سبب مسموم شدن مبدل کاتالیستی و افزایش انتشار آلاینده‌هایی چون کربن‌مونوکسید، هیدروکربن‌ها و اکسیدهای نیتروژن خواهد شد.

عدد اکتان چیست؟
عدد اکتان معیار آرام‌سوزی بنزین است. هرچه عدد اکتان یک بنزین بالاتر باشد احتراق مناسب‌تری اتفاق می‌افتد و به موتور ضربه کمتری وارد می‌شود. در واقع بنزین پاک بنزینی است که عدد اکتان آن حداقل ۹۱ باشد. رعایت این حد از استاندارد باعث مصرف سوخت کمتر، توان بالاتر موتور و در نتیجه تولید آلودگی کمتر خواهد شد.

بنزین از چه اجزایی تشکیل شده‌ است؟
ترکیب اصلی سوخت بنزین را هیدروکربن‌های مختلفی که از تقطیر جزء به جزء نفت به دست‌ می‌آیند، تشکیل می‌دهد. هیدروکربن‌ها خواص و ویژگی‌های مختلفی دارند. یکی از مهمترین ترکیبات هیدروکربنی، هیدروکربن‌های حلقوی هستند که جهت افزایش عدد اکتان به بنزین افزوده می‌شوند.

بنزن، گاهی خوب، گاهی بد
«بنزن» مهمترین و ساده‌ترین عضو خانواده هیدروکربن‌های حلقوی است. این ترکیب در موتور خودروها احتراق مطلوب‌تری دارد و جهت افزایش عدد اکتان به بنزین اضافه می‌شود. به دلیل فرار بودن، هم از طریق تبخیر از باک و هم از طریق اگزوز خودروها وارد هوا می‌شود. بنزن جزو مواد درجه‌ اول سرطان‌زاست و تنفس طولانی‌مدت آن خطر ابتلا به سرطان خون را بالاتر می‌برد. لذا حد استاندارد آن در بنزین یک درصد حجمی تعیین شده است.

احتراق بنزین، حتی پاک‌ترین نوع آن می‌تواند باعث ایجاد رسوباتی در سیستم خودرو شود. این رسوبات به مرور باعث افزایش آلاینده‌های خروجی اگزوز می‌شوند. لذا جهت بهبود احتراق و کاهش انتشار آلاینده‌ها، به سوخت‌ مواد شیمیایی خاصی به نام افزودنی‌های سوخت اضافه می‌شود.

سرب، غذای بنزین، بلای جان
سال‌ها ترکیبات سربی برای افزایش عدد اکتان سوخت و ایجاد کارکرد بهتر موتور به بنزین اضافه می‌شد. وجود این ماده در بنزین دو مشکل اساسی دارد؛ مشکل اول چالش‌هایی است که این ماده برای سلامتی انسان به‌خصوص زنان باردار و اطفال ایجاد می‌کند. این ماده باعث کاهش بهره هوشی در اطفال می‌شود. از طرف دیگر وجود این ترکیبات امکان استفاده از مبدل کاتالیستی را غیرممکن می‌کند. حذف سرب از بنزین یک گام مهم در مسیر یافتن سلامت محیط و جامعه به شمار می‌رود. لذا در حال حاضر بنزین تولیدی داخل کشور بدون سرب است که تاثیر به‌سزایی بر بهبود عملکرد و افزایش عمر موتور دارد.