۹۰ درصد فرسودگی متعلق به ۱۰ درصد اتوبوس ها

شهرداری تهران اعلام کرده است که برای توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی به ۵۳۰ هزار میلیارد تومان بودجه (به قیمت سال ۱۴۰۰) نیاز دارد و دولت سیزدهم هم قول داده که در این زمینه برخلاف وعده وعیدهای دولت‌های گذشته، سهم قانونی خودش را در این دوره بپردازد.

آن طور که یک عضو شورای شهر تهران می‌‌گوید براساس توافقی که با دولت انجام شده تا پایان سال ۹۰۰ دستگاه اتوبوس (ماهانه حدوداً ۲۰۰ دستگاه) از شهریور به بعد به طور میانگین به شهرداری تهران تحویل داده می‌‌شود. تهران در مجموع به ۵ هزار دستگاه اتوبوس دیگر نیاز دارد تا بتواند جوابگوی شهروندانی باشد که این روزها اتوبوس سواری را به مدهای دیگرحمل و نقل ترجیح می‌‌دهند. جعفر تشکری ‌هاشمی البته از ۵۰ اتوبوس برقی هم نام می‌‌برد که قرار است از طریق بخش خصوصی خریداری و به ناوگان حمل و نقل عمومی تزریق شود. موعد ورود این اتوبوس‌ها مهرماه تعیین شده، بنابراین تقریباً یک ماه فرصت داریم تا ببینیم این وعده عملیاتی خواهد شد یا نه! از طرفی ۱۴۰۰ دستگاه اتوبوس هم در صف اورهال قرار دارند. با این همه اگر بپرسیم تهران درحال حاضر از نظر مد اتوبوس چه وضعیتی دارد؟ جواب چندان رضایت‌بخش نیست.

این سؤال را البته باید از اتوبوس‌سواران حرفه‌ای پرسید که این روزها اگرچه از سرعت خطوط بی آر تی و نبود ترافیک خوشحالند، اما برای سوار شدن به اتوبوس‌های شلوغ و پرازدحام باید تکنیک‌های ویژه‌ای را پیاده کنند. این را شهروندانی می‌‌گویند که در روز لااقل ۳ خط اتوبوس را برای رسیدن به مقصدشان عوض می‌‌کنند! آنها هم اکنون بخوبی می‌‌دانند که در چه ساعتی از روز و دقیقاً چه روزهایی وضعیت اتوبوس‌ها غیر قابل تحمل خواهد شد. بیشترین شکایات اتوبوس‌سواران اما به خطوطی برمی‌‌گردد که تقاطعی بوده و یا مسافران مترو را سوار می‌‌کنند. شهروندان اذعان می‌‌کنند که در این خطوط برای سوار شدن به یک اتوبوس تقریباً خلوت، بیش از یک ساعت در ترافیک مسافران معطل می‌‌شوند و این درحالی است که در برخی خطوط دیگر، این اتوبوس‌ها هستند که بدون مسافر حتی از برخی ایستگاه‌ها بدون توقف، عبور می‌‌کنند!

  از طرفی نبود زمان دقیق رسیدن اتوبوس‌ها به ایستگاه‌ها، کار زمانبندی را برای شهروندان با مشکل مواجه کرده است. عده ای گلایه دارند که این نوسان باعث شده آنها ندانند که تاچه اندازه باید منتظر یک اتوبوس بمانند. این درحالی است که اتوبوس‌های فرسوده و مستهلک جان بسیاری از مسافران را به ستوه آورده. جز در خطوط بی‌آرتی که کولرها روشن و مسیر تردد مشخص و خلوت است، بیشتر اتوبوس‌ها در خطوط دیگر با بی نظمی و فرسودگی بسیار دست و پنجه نرم می‌‌کنند و این باعث شده تا حتی برخی‌ها مجبور به تعویض اتوبوس و انتظار دوباره برای رسیدن اتوبوس کمکی  بعدی شوند! پراکندگی ایستگاه‌ها هم از جمله مشکلاتی است که مسافران از آن گلایه‌مندند. در برخی نقاط این دسترسی بسیار محدود و در بعضی دیگر زیاد است. پیش از شیوع کرونا شرکت واحد اتوبوسرانی روزانه یک میلیون و ۶۰۰ تا ۲ میلیون مسافر داشت، اما حالا این عدد به نزدیک ۸۰۰ هزار نفر در روز رسیده است که عدد کمی نیست. با این توصیف باید پرسید که آیا این تعداد دستگاه اتوبوس می‌‌تواند جوابگوی نیاز این میزان مسافر باشد؟

از شهریور هر ماه ۲۰۰ اتوبوس به ناوگان تزریق می‌‌شود
تشکری هاشمی با اشاره به اینکه در اصلاحیه بودجه سال ۱۴۰۰ پیش‌بینی شده بود که شهرداری در صورت کسب درآمد پیش از بودجه مصوب تا ۵ هزار میلیارد تومان برای خرید اتوبوس و بازسازی واگن‌های مترو اقدام کند، می‌‌گوید: براین اساس تعداد کمی اتوبوس بازسازی شدند اما با آنچه نیاز شهر تهران بود فاصله زیادی داشت که قرار بر این شد تا این عقب‌ماندگی امسال جبران شود، به همین علت هم در بودجه امسال، پیش‌بینی شد تا در ردیف بودجه و تبصره‌ها برای خرید و بازسازی اتوبوس‌ها و واگن‌های مترو و خطوط در دست ساخت شهرداری تهران اقدام کند.

او با اشاره به اقداماتی که در این چند ماه در حوزه اتوبوسرانی انجام شده است، می‌‌گوید: طی توافقی که با دولت انجام شده قرار است از شهریورماه به طور متوسط هر ماه ۲۰۰ اتوبوس و در مجموع ۹۰۰ دستگاه اتوبوس از محل خریدهای  دولت به شهرداری تهران تحویل داده شود. علاوه بر این بخش قرار شد با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، اتوبوس‌های برقی وارد ناوگان حمل و نقل عمومی شود. این موضوع در دستور کار قرار دارد و از ۲ تا ۹ ماه دیگر وارد کشور می‌‌شود. تعداد این اتوبوس‌های برقی ۵۰ دستگاه برآورد شده است.

تشکری هاشمی با اشاره به اقداماتی که در بحث بازسازی اتفاق خواهد افتاد هم به ۱۴۰۰ دستگاه اتوبوس تک کابینی اشاره می‌‌کند که در آینده بازسازی خواهند شد. تشکری ‌هاشمی می‌‌گوید: تعدادی از این اتوبوس‌ها هم اکنون درحال بازسازی است، اما اینکه چه زمانی وارد چرخه می‌‌شوند، معلوم نیست. طی پیگیری‌هایی که اخیراً داشتیم حدوداً ۵۰۰ دستگاه  در حال حاضر در شرف بازسازی است.

او با بیان اینکه درحال حاضر حدود ۲ هزار و ۲۰۰ دستگاه اتوبوس در تهران فعال است، می‌‌گوید: اما این عدد در نوسان است. چراکه برخی دستگاه‌ها خراب شده و از چرخه خارج می‌‌شود و بعد از نوسازی دوباره برمی‌‌گردد. تا الان اما بازسازی تعدادی از اتوبوس‌ها انجام شده است.

وارداتی‌های کم کارکرد خوب یا بد؟
مجتبی شفیعی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران چندی پیش از پیشنهاد بخش خصوصی برای واردات اتوبوس‌های با کیفیت کم کارکرد اروپایی به کشور خبر داده بود. این موضوع با واکنش مثبت و منفی برخی از کارشناسان شهری مواجه شد. تعدادی بر این عقیده بودند که در شرایط فعلی بهترین راهکار استفاده از ظرفیت بخش خصوصی است و استفاده از اتوبوس‌های دست دوم در شرایطی که ۹۰ درصد ناوگان فرسوده است اشکالی ندارد. اما برخی‌ها برخلاف آنها معتقد بودند که تا وقتی می‌‌توان از ظرفیت اتوبوس‌های داخلی برای تکمیل ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده کرد، نیازی به وارد کردن اتوبوس‌های دست دوم نیست! البته این گروه تأکید داشتند که می‌‌توان برای اتوبوس‌های دو کابین که در ایران تولید صنعتی نمی شود، از ظرفیت شرکت‌های خارجی استفاده کرد.

تشکری هاشمی می‌‌گوید: «معتقدم تا زمانی که بتوانیم از ظرفیت سازندگان داخلی برای تولید اتوبوس نو و بازسازی اتوبوس‌های فرسوده استفاده کنیم، بهتر است اتوبوس‌های دست دوم خریداری نکنیم. البته با توجه به مصوبه دولت درباره واردات اتوبوس باید توجه داشت اتوبوس‌هایی که حداکثر دو سال از عمرشان گذشته باشد مشمول این مصوبه می‌‌شوند. بنابراین، این اتوبوس‌ها فرسوده محسوب نمی‌شوند.  با وجود این باز هم تأکید می‌‌کنم تا زمانی که امکان تولید داخلی وجود دارد، ضرورتی به واردات اتوبوس‌های دست دوم نیست.»

با این همه باید پرسید که اگر تولید داخلی می‌‌تواند جوابگوی این میزان کسری و عقب‌ماندگی اتوبوس‌ها در تهران باشد، چرا تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است؟ بحث کم کاری در تولید داخلی در دولت‌های یازدهم، دوازدهم و تا حدودی هم در دولت دهم اتفاق افتاد. متأسفانه این دولت‌ها به تعهدات خود در این زمینه عمل نکردند. اتوبوس‌های بی آرتی  هم در همان زمان با خرید مستقیم شهرداری انجام شد.

تشکری هاشمی می‌‌گوید که این کار به خاطر کم لطفی دولت‌های گذشته تاکنون اتفاق نیفتاده است. اما هم اکنون قراردادهایی با خودروسازهای داخلی بسته شده تا از شهریور همان ۹۰۰ دستگاه اتوبوس بتدریج وارد چرخه ناوگان حمل و نقل عمومی شود. خوشبختانه هم اکنون این اراده در دولت سیزدهم وجود دارد. اگر دولت‌های گذشته هم به تعهدات خود عمل می‌‌کردند، این نیاز تاکنون رفع شده بود.

روزنامه ایران