میزان افزایش و کاهش قیمت خودروهای صادراتی ۹۷

آمارها نشان می‌دهد بخشی از خودروهایی که خودروسازان کشور در سال ۹۷ صادر کرده‌اند، قیمت کمتری در مقایسه با قیمت فروش آنها در بازار داخل داشته است. این البته در حالی است که به عکس سال‌های اخیر، در طول سال ۹۷ چند خودرو پرتیراژ داخلی با قیمتی بیش از بازار کشور به‌دست مشتریان خارجی رسیده‌اند. این موضوع به احتمال فراوان ناشی از رشد نرخ ارز و سیاست تثبیت قیمت در بازار داخل است. در واقع ازآنجاکه نرخ ارز طی سال ۹۷ رشد کرده، خودروسازان هم پول بیشتری در مقایسه با گذشته از ناحیه صادرات به‌دست آورده‌اند.

 به‌عنوان مثال، اگر قیمت پراید صادراتی را ۳ هزار دلار در نظر بگیریم، صدور این محصول در سال ۹۶ و با فرض نرخ حداکثری دلار در پایان سال پیش (نزدیک به ۵ هزار تومان)، ۱۵ میلیون تومان در هر دستگاه برای خودروسازی کشور درآمد داشته است؛ این در حالی است که در طول سال ۹۷ و با در نظر گرفتن متوسط نرخ ارز در این سال (۸ هزار تومان)، قیمت هر پراید در بازارهای صادراتی به ۲۴ میلیون تومان رسیده است. در واقع به نظر می‌رسد آنچه موجب شده قیمت بعضی خودروهای صادراتی خلاف روال معمول بالاتر از قیمت آنها در بازار داخل باشد، رشد نرخ ارز بوده است، اگرچه البته مشخص نیست چرا بعضی دیگر از خودروها کماکان قیمت پایین‌تری در بازارهای خارجی داشته‌اند. این موضوع شاید با بازه زمانی صادرات آنها در ارتباط باشد؛ به طوری که شاید خودروهای مذکور در دوره‌ای که نرخ ارز طی سال ۹۷ در کانال‌های پایین بوده، صادر شده‌اند. نکته مهم دیگر در این مورد اینجاست که دولت اجازه نداد خودروسازان محصولات پیش‌فروشی را با قیمت روز تحویل مشتریان بدهند؛ پس با وجود مصوبه قیمت‌گذاری در حاشیه بازار، خودروها همچنان با قیمت قدیم در بازار داخل به فروش رفتند، ولی بعضی از آنها در بازارهای صادراتی متناسب با رشد نرخ ارز عرضه شدند. با توجه به اینکه تعهدات جدید خودروسازان با قیمت‌هایی بسیار بالاتر نسبت به سال ۹۷ ایجاد شده‌اند، انتظار می‌رود طی سال‌جاری باز هم قیمت خودروهای صادراتی کمتر از قیمت آنها در بازار داخل باشد. به‌عنوان مثال، پراید در حال حاضر در بازار داخل حداقل ۳۵ میلیون تومان قیمت دارد که ۱۰ میلیون تومان از قیمت صادراتی آن طی سال گذشته بیشتر است. در واقع به‌نظر می‌رسد منهای مقاطع استثنایی مانند سال ۹۷، خودروهای صادراتی معمولاً با قیمتی کمتر نسبت به بازارهای داخلی به فروش می‌روند.

ارزان‌تر بودن قیمت خودروهای صادراتی نسبت به بازار کشور، موضوعی است که همواره کم و بیش وجود داشته و اتفاقاً مورد انتقاد مشتریان داخلی هم قرار گرفته است. انتقاد مشتریان ایرانی بر این محور می‌چرخد که چرا خودروسازان داخلی محصولات خود را با همان قیمت صادراتی به بازار داخل عرضه نمی‌کنند؟ آن‌ها بر این باورند که وقتی خودروسازان می‌توانند محصولات خود را با قیمت‌هایی پایین در بازارهایی مثل عراق (و البته پیش‌تر سوریه و ونزوئلا) به فروش برسانند، دلیلی ندارد مشتری ایرانی پول بیشتری بابت همان خودروها بپردازد.

اما آیا چنین نگرشی به صادرات خودرو صحیح است؟ آیا خودروسازان در حق مشتریان داخلی اجحاف می‌کنند و در حق خارجی‌ها انصاف را در نظر می‌گیرند؟ و اینکه مدل جهانی صادرات خودرو چه می‌گوید؟ آیا خودروسازان خارجی هم همین شیوه را در بازارهای داخلی و صادراتی خود به کار می‌برند؟

قیمت خودروهای صادراتی

پیش از جواب به این شوال‌ها، ابتدا نگاهی می‌اندازیم به تفاوت قیمت محصولات صادراتی و عرضه شده در بازار داخل خودروسازان، تا مشخص شود اختلاف قیمتی در سال ۹۷ چقدر بوده است. ابتدا از ایران‌خودرو شروع کنیم، شرکتی که منهای سمند و رانا قیمت صادراتی دیگر محصولاتش پایین‌تر از قیمت فروش آنها در بازار داخل بوده است. براساس گزارش اعلامی ایران‌خودرو به بورس، محصولات گروه پژو با متوسط قیمت ۳۶ میلیون و ۲۱۱ هزار تومان در بازار داخل به فروش رسیده، ولی در بازارهای صادراتی، متوسط قیمت ۳۳ میلیون و ۴۶۸ هزار تومان بوده است. با این حساب، پژوهای صادراتی ایران‌خودرو در سال ۹۷، نزدیک به ۲. ۱۳ درصد ارزان‌تر از نمونه‌های عرضه شده در بازار داخل بوده‌اند . این در حالی است که ایران‌خودرویی‌ها سمند خود را با قیمت بالاتری نسبت به بازار داخل صادر کرده‌اند. سمندهای صادراتی به‌طور متوسط ۶۷ میلیون و ۶۲۶ هزار تومان قیمت داشته‌اند، حال آنکه متوسط قیمت آنها در بازار داخل ۲۸ میلیون و ۴۴۷ هزار تومان بوده است. پس در طول سال ۹۷، سمند در بازار داخل ۵۸ درصد ارزان‌تر نسبت به بازارهای صادراتی قیمت داشته است. ایران‌خودرویی‌ها از ناحیه صادرات سمند در طول سال ۹۷، یک میلیارد و ۴۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان سود برده‌اند.

در بین دیگر محصولات ایران‌ خودرو، تندر-۹۰ با متوسط قیمت ۴۰ میلیون و ۳۴۸ هزار تومان در بازار داخل به فروش رسیده ولی مدل‌های صادراتی این محصول ۳۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان قیمت داشته‌اند. پس تندر-۹۰ در بازارهای صادراتی و نسبت به بازار داخل، بیش از ۲۱ درصد ارزان‌تر به فروش رفته است.

دیگر خودروی صادراتی ایران‌ خودرو در سال ۹۷، دنا بوده که آن هم قیمتی پایین‌تر در مقایسه با بازار داخل داشته است. مشتریان ایرانی، دنا را با متوسط قیمت ۴۰ میلیون و ۱۵۸ هزار تومان خریده‌اند، ولی خارجی‌ها به‌طور متوسط ۳۰ میلیون و ۷۰۲ هزار تومان بابت خرید این خودرو هزینه کرده‌اند. این ارقام نشان می‌دهد قیمت دنای صادراتی نزدیک به ۸. ۲۳ درصد نسبت به دناهای عرضه شده در بازار داخل، ارزان‌تر بوده است.

ولی رانا به‌عنوان دیگر خودروی صادراتی ایران‌ خودرو در سال ۹۷، نزدیک به ۷. ۴۶ درصد گران‌تر در بازارهای خارجی به فروش رفته است. متوسط قیمت این خودرو در بازار ایران ۳۶ میلیون و ۱۶۵ هزار تومان بوده، حال آنکه در بازارهای صادراتی ۶۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان فروخته شده است. صادرات رانا در سال اخیر ۲۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان سود برای ایران ‌خودرو به همراه داشته است.

ایران‌خودرو اما هرچند در سال ۹۶ توانسته بود وانت و محصولات مونتاژی هم به بازارهای صادراتی ارسال کند، ولی در طول سال ۹۷ صادرات آنها متوقف شده است. آمارها نشان می‌دهند قیمت این محصولات در بازارهای صادراتی در طول سال ۹۶، در مقایسه با بازار داخل پایین‌تر بوده است.

از ایران ‌خودرو بگذریم و به سایپا برویم، شرکتی که خودروهای صادراتی‌اش در مقایسه با بازار داخل گران‌تر بوده‌اند. در این بین، پراید با قیمتی معادل ۱۸ میلیون و ۶۰۴ هزار تومان در بازار داخل به فروش رفته، ولی قیمت آن در بازارهای صادراتی کمی بیش از ۲۵ میلیون تومان بوده است؛ بنابراین پرایدهای صادراتی ۶. ۲۵ درصد گران‌تر نسبت به بازار داخل به فروش رفته‌اند. سایپا از محل صادرات پراید، ۴۱۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان سود کرده است. در مورد تیبا هم گزارش سایپا به بورس نشان می‌دهد صادرات این خودرو پنج میلیارد و ۷۹۵ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان برای نارنجی‌های جاده مخصوص سود به همراه داشته است. این خودرو در بازار داخل کمی بیش از ۲۵ میلیون تومان قیمت داشته، ولی در بازارهای صادراتی با متوسط قیمت ۳۶ میلیون تومان به فروش رفته است. این اختلاف نشان می‌دهد سایپا تیبا را ۵. ۳۰ درصد گران‌تر از بازار داخل در خارج از کشور فروخته است. سایپا در صادرات آریو هم ماجرای پراید و تیبا را تکرار کرده است، چه آنکه این محصول با متوسط قیمت ۵۳ میلیون و ۷۷۸ هزار تومان در بازار داخل به فروش رفته، ولی در بازارهای صادراتی قیمت آن ۷۷ میلیون و ۹۵۸ هزار تومان بوده است. با این حساب، قیمت آریوهای صادراتی ۳۱ درصد بالاتر از آریوهای عرضه شده در بازار داخل بوده است. سایپایی‌ها از ناحیه صادرات این خودرو ۲ میلیارد و ۳۸۵ میلیون تومان سود کرده‌اند.

چرا صادراتی‌ها معمولاً ارزان‌ترند؟

 هرچند در سال۹۷قیمت بعضی خودروهای صادراتی بیش از بازار داخل از آب درآمده،اما معمولاً عکس این شرایط در خودروسازی ایران برقرار است. در حالت کلی، کارشناسان، پایین‌تر بودن قیمت خودروهای صادراتی را در مقایسه با نمونه‌های مشابه عرضه شده در بازار داخل، موضوعی طبیعی عنوان کرده و نوعی عرف بین‌المللی می‌دانند. به گفته آنها، خودروسازان خارجی هم اغلب برای افزایش قدرت رقابت، محصولات صادراتی خود را ارزان‌تر از بازار داخل به فروش می‌رسانند و در واقع از این راه به‌عنوان یکی از راهکارهای جذب مشتری استفاده می‌کنند. در واقع در بازارهای جهانی، رقابت سنگین و نفس‌گیری میان خودروسازان بر سر حفظ و توسعه جایگاه صادراتی‌شان برقرار است و از همین رو آنها سعی می‌کنند تا حد امکان محصولاتشان را با کمترین قیمت و بیشترین کیفیت در اختیار مشتریان خارجی بگذارند. رقابت در این بازارها آنقدر سنگین است که خودروسازان ابایی از ارائه تخفیف‌های شگفت‌انگیز (در مقایسه با بازارهای داخلی‌شان) ندارند. حفظ و توسعه بازارهای صادراتی عملاً تضمینی است برای بقا و البته گسترده‌تر شدن تولید و فروش خودروسازان، چون در بازارهای داخلی آنها هم رقابت سنگین است و اینجاست که صادرات اهمیت بسیار بیشتری پیدا می‌کند. این در حالی است که در بازار ایران رسماً با انحصار مواجه هستیم و از همین رو خودروسازان با خیالی نسبتاً راحت از باب تولید و فروش (البته در شرایط عادی کسب و کار)، روزگار می‌گذرانند. البته هم اکنون که تحریم گریبان خودروسازی را می‌فشارد و مشکلات اقتصادی هم از سویی دیگر فشار می‌آورد، همین بازار داخل هم به خطر افتاده و قیمت‌ها هم به شدت بالا رفته است. اگر بازارهای صادراتی تضعیف شده یا از بین بروند، خودروسازان دنیا نمی‌توانند با تیراژ بالایی فعالیت کنند، چون بازارهای داخلی آنها از ظرفیت لازم برای جذب حجم فعلی تولیدشان برخوردار نیست و این یعنی افت شدید تولید و فروش. در کل با توجه به روش کار خودروسازان مطرح دنیا در بازارهای جهانی، کمتر بودن قیمت خودروهای صادراتی در مقایسه با بازار داخل، چندان هم عجیب نیست و یک رفتار بین‌المللی تعبیر می‌شود نه سوءرفتار و اجحاف. 

ولی دلیل دیگری که کارشناسان در این خصوص روی آن تاکید دارند، حذف هزینه‌های مالیاتی و در نظر گرفتن مشوق‌هایی از طرف دولت برای صادرکنندگان کشور است. در واقع دولت تسهیلاتی را برای خودروسازان در نظر گرفته که گروه‌های خودروساز با استفاده از آنها قیمت محصولات صادراتی خود را کاهش می‌دهند. کارشناسان بر این باورند که پرداخت هزینه‌هایی مثل مالیات بر ارزش افزوده، عوارض گمرکی و شماره‌گذاری، قیمت تمام‌ شده خودروهای تولید داخل را بالا برده است، حال آنکه خودروهای صادراتی از پرداخت چنین هزینه‌هایی معاف هستند. ازآنجاکه چنین هزینه‌هایی معمولاً برای خودروهای صادراتی اعمال نمی‌شود، طبعاً قیمت آنها در مقایسه با بازار داخل، کمتر از آب درمی‌آید. به گفته یک مقام مسوول، خودروهای داخلی به بعضی قطعات وارداتی نیاز دارند و این موضوع به معنای وابستگی ارزی خودروسازان است؛ این در حالی است که هزینه صرف شده بابت این قطعات در خودروهای صادراتی، به گروه‌های خودروساز عودت داده می‌شود و بنابراین قیمت تمام شده پایین می‌آید.

اما علاوه بر این دلایل، نکته مهم دیگر در باب پایین‌تر بودن قیمت محصولات صادراتی ایران‌خودرو و سایپا نسبت به بازار داخل، محدود بودن بازارهای خارجی و سطح کیفی نه چندان بالای خودروها است. هم اکنون تمرکز اصلی گروه‌های خودروساز ایرانی روی بازار عراق است که آن هم دیگر لقمه چرب و نرم گذشته نیست و سطح توقع عراقی‌ها از قیمت و کیفیت خودرو بالا رفته است. ازآنجاکه بیشتر خودروهای داخلی از سطح کیفی و ایمنی چندان بالایی برخوردار نیستند و طبعاً از مسیر کیفی نمی‌توانند دل مشتریان خارجی را به‌دست بیاورند، خودروسازان روی قیمت مانور می‌دهند تا از این مسیر همین چند بازار محدود صادراتی به ویژه عراق را حفظ کنند. این را هم نباید فراموش کرد که سطح استانداردهای بازارهای صادراتی منطقه به ویژه عراق، پایین‌تر از ایران است، بنابراین بعضی امکانات و آپشن‌ها در خودروهای صادراتی حذف می‌شود و این موضوع، قیمت تمام شده را پایین

می‌آورد. هرچه هست، حفظ صادرات خودرو و البته قطعات در وضعیت کنونی که قیمت ارز بالا رفته، ضروری است و اینکه محصولات صادراتی از قیمت کمتری برخوردار هستند یک روش کاملاً معمول در جهان است. این را هم نباید فراموش کرد که یکی از راه‌های افزایش کیفیت و کاهش هزینه، صادرات است، چون هرچه کیفیت بالاتر و قیمت پایین‌تر باشد، تضمین حفظ و توسعه بازارهای صادراتی هم بالاتر خواهد بود.

دنیای اقتصاد

داخلی سازی خودرو تا آخرین قطعه

کاهش صادرات خودرو و قطعه در سال ۹۷

کاهش ۵ میلیون تومانی قیمت خودروهای داخلی

تولید پژو ۳۰۱ و ۲۰۰۸ جواب بدعهدی کمپانی پژو