افزایش قیمت خودرو همزمان با دلار؛ بازار در رکود، خریدار در حاشیه

بررسی وضعیت بازار خودرو در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که این بازار بار دیگر وارد مرحله‌ای نگران‌کننده شده است. در شرایطی که حجم معاملات به‌شدت کاهش یافته و تقاضای مؤثر در بازار دیده نمی‌شود، قیمت خودرو همچنان روندی صعودی را طی می‌کند؛ موضوعی که ارتباط مستقیمی با افزایش نرخ ارز دارد و هیچ تناسبی با سطح درآمد خانوارهای ایرانی ندارد.

رشد قیمت بدون رونق معاملات

برخلاف منطق اقتصادی که افزایش قیمت معمولاً با رشد تقاضا همراه است، بازار خودرو امروز مسیر متفاوتی را طی می‌کند. در حال حاضر:

• مراجعه به نمایشگاه‌های خودرو کاهش محسوسی داشته
• معاملات واقعی به حداقل رسیده
• اما قیمت‌ها به‌صورت روزانه در حال افزایش هستند

این وضعیت نشان می‌دهد که قیمت خودرو دیگر صرفاً بر اساس عرضه و تقاضای واقعی تعیین نمی‌شود، بلکه بیشتر تحت تأثیر عوامل بیرونی قرار دارد.

نقش نرخ ارز در قیمت‌گذاری خودرو

واقعیت این است که خودرو در ایران، طی سال‌های اخیر از یک کالای مصرفی به یک دارایی سرمایه‌ای تبدیل شده است. در چنین شرایطی:

• درآمد مردم به‌صورت ریالی و تقریباً ثابت باقی مانده
• اما قیمت خودرو بر مبنای نوسانات ارزی تعیین می‌شود
• با هر افزایش نرخ دلار، قیمت خودرو بلافاصله واکنش نشان می‌دهد

در مقابل، در زمان ثبات یا حتی کاهش نرخ ارز، معمولاً اصلاح قیمتی محسوسی در بازار خودرو دیده نمی‌شود. همین موضوع باعث شده فاصله میان قیمت خودرو و توان خرید خانوارها روزبه‌روز عمیق‌تر شود.

رکود سنگین؛ اما بدون کاهش قیمت

یکی از تناقض‌های جدی بازار خودرو، هم‌زمانی رکود و افزایش قیمت است. به زبان ساده:

• بازار خریدار ندارد
• فروشندگان با انباشت خودرو مواجه‌اند
• اما قیمت‌ها همچنان بالا می‌روند

این وضعیت نشان می‌دهد که بازار خودرو از کارکرد طبیعی خود فاصله گرفته و بیش از هر چیز، تابع انتظارات تورمی، نوسان ارز و نبود سیاست‌گذاری شفاف شده است.

پیامدهای ادامه این روند

ادامه چنین شرایطی می‌تواند تبعات قابل توجهی برای اقتصاد و جامعه داشته باشد، از جمله:

1. تشدید رکود در بازار خودرو
2. حذف تدریجی طبقه متوسط از بازار خرید خودرو
3. افزایش فشار معیشتی بر خانوارها
4. کاهش اعتماد عمومی به سازوکار قیمت‌گذاری

بازاری که در آن قیمت‌ها افزایش می‌یابد اما خریدار واقعی وجود ندارد، عملاً کارایی اقتصادی خود را از دست می‌دهد.

راهکار؛ ثبات به‌جای تصمیمات مقطعی

تا زمانی که عوامل زیر به‌صورت جدی اصلاح نشوند، نمی‌توان انتظار تغییر مسیر بازار خودرو را داشت:

• بازگشت ثبات به بازار ارز
• شفاف‌سازی سیاست‌های تولید، عرضه و واردات خودرو
• نظارت مؤثر بر فرآیند قیمت‌گذاری
• کاهش وابستگی قیمت خودرو به نوسانات کوتاه‌مدت دلار

در غیر این صورت، مسیر فعلی ادامه خواهد داشت؛ مسیری که در آن قیمت خودرو افزایش می‌یابد، اما قدرت خرید مردم به‌طور مستمر کاهش پیدا می‌کند.

قیمت برخی خودروهای داخلی در بازار (۳ دی ماه)

جمع‌بندی

بازار خودرو امروز در شرایطی قرار دارد که افزایش قیمت الزاماً به معنای رونق نیست. نبود تقاضای واقعی، وابستگی شدید به نرخ ارز و ضعف سیاست‌گذاری، باعث شده خودرو بیش از پیش از دسترس مصرف‌کننده واقعی خارج شود. اگر اصلاحات ساختاری در این بازار صورت نگیرد، نه‌تنها رکود عمیق‌تر خواهد شد، بلکه فاصله میان قیمت‌ها و توان خرید مردم نیز افزایش می‌یابد.