ایده روانشناسی برای کاهش تصادفات رانندگی

یک روانشناس با ذکر اینکه باید با دور شدن از فرهنگ جریمه و نزدیک شدن به عقاید صحیح رانندگی فرهنگ رانندگی را «درونی» کنیم، گفت: می‌توان در خط مقدم برای پیشگیری از تصادفات با ارائه آموزش‌هایی فرهنگ سازی کنیم به این صورت که پیش از دریافت گواهینامه افراد ملزم شوند دوره کوتاه ولی اجباری را در زمینه افزایش سطح کنترل تکانشگری برای کاهش آسیب‌ها بگذرانند.

امیر صفراندافی در این باره اظهار کرد: بیشتر توصیه‌های ارائه شده برای کاهش تصادفات رانندگی حول محور کیفیت خودروها و محورهای مواصلاتی است، این موضوع تا اندازه‌ای گسترش یافته که تا بحث تصادفات رانندگی به میان می‌آید همه از پراید و جاده‌های غیر استاندارد صحبت می‌کنند، همین موضوع موجب می‌شود که به بعضی از فاکتورهای بسیار مهم توجه نکنیم و در زمان رو به رو شدن با تصادفات تنها نسبت به نوع خودرو و کیفیت محور واکنش نشان می‌دهیم.

این روانشناس با تاکید بر اینکه در بحث روانشناسی سه عامل عدم کنترل تکانه، پرخاشگری و اضطراب به عنوان عوامل مؤثر شناخته می‌شوند، گفت: می‌توان عدم کنترل تکانه و پرخاشگری را زیر مجموعه اضطراب قرار داد. زمانی که اضطراب داریم واکنش‌های سریع‌تری از خود بروز می‌دهیم، پس زمانی که فردی با اضطراب رانندگی کند امکان رانندگی صحیح و ایمن وی کاهش می‌یابد.

صفرانداقی با اشاره به وقوع قتل‌های آنی که اکثراً ناشی از عدم کنترل تکانه است و بدون برنامه ریزی قبلی اتفاق می‌افتد، گفت: در رانندگی هم عدم توانایی کنترل تکانه باعث می‌شود تا نتوانیم تکانشگری مناسبی داشته باشیم و حین رانندگی رفتارهای خطرناکی از خود بروز دهیم. تکانشگری در بیشتر افراد وجود دارد و شامل رفتارهای گوناگونی مثل غذا خوردن و … هم می‌شود ولی مسئله در زمینه تصادفات مطرح است که افراد با رانندگی پر خطر تنها خود را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند، پس نمی‌توان این موضوع را با دیگر تکانشگری ها مقایسه کرد چون که به طور جدی بر روی افراد دیگر هم تأثیرگذار است.

وی با ذکر اینکه افراد پرخاشگر رانندگی بی‌مهاباتری انجام می‌دهند، گفت: تحقیقات زیادی در زمینه علل تصادفات رانندگی و مسائل مربوط به آن انجام شده است، ولی سه مورد از این تحقیقات در بیمارستان امام سجاد، کویت و انگلیس انجام شده است، با وجود اینکه این سه تحقیق در جوامع مختلف با فرهنگ‌های گوناگون انجام شده‌اند ولی هر سه تحقیق نتیجه گیری شد که اضطراب، پرخاشگری و تکانشگری از عوامل اصلی تصادفات هستند و در کنار این مسائل وضعیت جاده‌ای و کیفیت خودروها هم تاثیرگذارند.

این روانشناس گفت: ممکن است که در کشور ما به دلیل وجود وضعیت محیطی آسیب زا بودن این چند عامل کمتر باشد ولی نمی‌توان از آن‌ها چشم پوشی کرد.

صفرانداقی در خصوص عامل مؤثر دیگر در وقوع تصادفات رانندگی گفت: در جوانی و نوجوانی اصطلاحی تحت عنوان «قهرمان شخصی» وجود دارد که با توجه به این موضوع افراد تصور می‌کنند تنها دیگران آسیب می‌بینند و خود از آسیب‌ها مصون هستند، این موضوع که در زمینه اعتیاد بسیار دیده می‌شود در تصادفات رانندگی هم نقش بسیاری دارد، چون بعضی افراد تصور می‌کنند که رانندگی پر سرعت و مهار نشده منجر به تصادف نمی‌شود و تنها افرادی تصادف می‌کنند که مهارت رانندگی مناسبی ندارند.

وی با اشاره به طرحی که نزدیک به چهار سال اخیر در دانشگاه شهید بهشتی تحت عنوان روانشناسی ترافیک اجرا می‌شد، گفت: یکی از بررسی‌های انجام شده در این طرح به این موضوع اشاره داشت که کیفیت جاده و خودرو در بیشترین حالت ۵۰ تا ۶۰ درصد تصادفات را پیش بینی می‌کند، پس اگر بخواهیم خوشبینانه نگاه کنیم ۵۰ درصد مؤثر دیگر مربوط به فرهنگ سازی، آموزش‌ها و مسائل روانشناسی ترافیک است.

این روانشناس ادامه داد: اگر فرهنگ بخشندگی در زمینه ترافیک هم وجود داشته باشد می‌تواند در زمینه کاهش بعضی از تصادفات رانندگی مؤثر باشد، ولی مهم‌ترین محور تکانشگری یا همان هیجانات این افراد است. در واقع بخش زیادی از تکانشگری پنهان است که یکی از خروجی‌های مهم آن تکانشگری در تصادفات رانندگی است.

صفرانداقی با تاکید بر اینکه جریمه‌های نقدی تأثیر بلند مدتی ندارند، گفت: اگر راننده‌ای به دلیل خطای رانندگی جریمه شود ممکن است طی مدت زمان کوتاهی رفتار بهتری داشته باشد ولی می‌توان با درنظر گرفتن رویکردی که باعث فرهنگسازی شود در خط مقدم تصادفات، از وقوع مجدد آن‌ها پیشگیری کنیم. این فرهنگسازی می‌تواند شامل آموزش‌های روانی، ارتقای بهداشت روانی و بهداشت رانندگی باشد، به این صورت که افراد متقاضی دریافت گواهینامه پیش از دریافت گواهینامه ملزم شوند تا دوره کوتاه ولی اجباری را در زمینه افزایش سطح کنترل تکانشگری بگذرانند، دوره‌ای که شاید به طرح بسیار گسترده‌تری نیاز داشته باشد تا در زمینه تکانشگری به افراد جامعه کمک کند و موحب کاهش آسیب‌ها شود.

این روانشناس افزود: باید با دور شدن از فرهنگ جریمه و نزدیک شدن به عقاید صحیح رانندگی فرهنگ را درونی کنیم، ولی در نظر بگیریم که یک رفتار با انجام ندادن آن درونی نمی‌شود. هم اکنون در تصادفاتی که منجر به جرح نمی‌شود صرفاً مسئله بیمه و خسارت مطرح می‌شود این در حالی است که باید در خط مقدم وقوع یک تصادف افراد را وارد دوره‌های درمانی حمایتی کنیم تا رفتارهای رانندگی افراد بهبود پیدا کند.

صفرانداقی با اشاره به اینکه بیشترین میزان بیماری جهان تصادفات از جهت ناتوانی و عدم کارایی در تصادفات است گفت: رفتارهای رانندگی سالم می‌تواند از خیلی از تصادفات پیشگیری کند و اثرگذار باشد.