بررسی مزایا و معایب خودروهای سواری دیزلی

پس از ماجرای واردات خودروهای دست ‌دوم به ‌منظور تنظیم بازار خودروهای خارجی، ایده جدیدی در وزارت صنعت مطرح ‌شده است که حکایت از تولید و گسترش خودروهای دیزلی دارد.

این خودروها که تقریباً سال‌هاست در کشورهایی مانند روسیه و ترکیه سهم بزرگی از بازار را به خود اختصاص می‌دهند گزینه‌های مناسبی برای یک بازار شلوغ و تنوع‌ طلب مثل ایران هستند اما در کنار این‌ها باید بررسی کرد که آیا برای تولید و گسترش این صنعت، زیرساخت‌های لازم وجود دارند یا نه؟

جایگاه‌های سوخت‌گیری

ازآنجاکه همیشه در ایران، سوخت گازوئیل مختص خودروهای باری و ترانزیتی بوده است، به همین خاطر در محورهای بین‌شهری محله‌ای بسیار زیادی برای سوخت‌گیری این محصولات تعبیه ‌شده اما در سطح شهر شمار بسیار کمی جایگاه سوخت برای سوخت‌گیری گازوئیل وجود دارد و این موضوع اولین مشکل و معضل بر سر راه گسترش خودروهای سواری دیزلی خواهد بود. ازآنجاکه بیش از نیمی از سفرهای روزانه مردم با خودروهای سواری در داخل شهر انجام می‌گیرد، پس برای سوخت‌گیری این خودروها باید حتماً راه چاره‌ای اندیشید.

نگاهی به سمند توربو دیزل، قدرتمند اما پر استهلاک

اوایل دهه ۹۰ بود که ایران‌ خودرو در اقدامی کاملاً به‌ جا و درست به سراغ تولید خودرو دیزلی رفت. پیشرانه ۱.۵ لیتری توربو دیزلی که روی سمند نصب شد و برای انجام تست و بررسی‌های میدانی قرار گرفت به جرأت یکی از بهترین و به‌ صرفه‌ترین اقدامات این شرکت در دهه‌های گذشته بود. یک موتور ۱۲۰ اسب بخاری که توان تولید بیش از ۲۵۰ نیوتن‌متر گشتاور را داشت. در آزمون‌های میدانی که در آن زمان توسط اصحاب رسانه انجام شد این پیشرانه توانست بازخورد خوبی را از سمت متخصصان این حوزه بگیرد. اما متأسفانه این طرح در همان تعداد محدود باقی ماند و هنوز هم خبر خاصی از برنامه تولید آن نیست. اما اخیراً با مطرح‌شدن طرح تولید خودروهای دیزلی، گمانه‌زنی‌ها در مورد بازگشت این پیشرانه قدرتمند بر روی خط تولید ایران ‌خودرو قوت گرفته است.

رقابت در میان دیزلی‌ها

در بازار ایران شمار بسیار محدودی خودرو سواری و یا پیکاپ و ون با سیستم دیزل وجود دارد. پیکاپ فوتون تانلند و ون مکسوس ازجمله مشهورترین موتورهای دیزلی در بازار هستند که اگرچه هیچ‌ وقت جایگاه مناسبی در بازار پیدا نکردند اما در آزمایش‌های شهری و جاده‌ای نتیجه خوبی از خود به‌جای گذاشتند. با توجه به این اوصاف، سمند یا هر اتاق دیگر که در کلاس خودروهای سواری به موتور دیزلی مجهز شود می‌تواند بدون نیاز به رقابت با هیچ برند دیگری به‌سادگی در بازار جایگاه پیدا کند و این عمل می‌تواند یک نکته مثبت و قابل‌توجه برای تولیدکننده باشد.

گران‌تر اما ارزان‌تر

تکنولوژی خودروهای دیزلی شباهت‌های زیادی با پیشرانه‌های بنزینی دارد اما به‌واسطه تفاوت اصلی این دو موتور یعنی نوع متفاوت احتراق، موتورهای دیزلی در بازار ایران گران‌تر از پیشرانه‌های بنزینی هستند. این تفاوت قیمت به خاطر عدم گستردگی آن‌ها در بازار و کمبود امکانات تعمیراتی هم هست که به ‌احتمال‌ زیاد در صورت گسترش، این موضوع هم حل خواهد شد. ولی هم اکنون میانگین قیمت تمام ‌شده یک خودرو سواری دیزلی نزدیک به ۱۰ تا ۳۰ درصد گران‌تر از یک خودرو بنزینی محاسبه می‌شود که این مسأله یک دست‌انداز در مسیر توسعه این خودروها ایجاد خواهد کرد. ولی از طرف دیگر، بنزین معمولی لیتری ۱۰۰۰ تومان و گازوئیل لیتری ۳۰۰ تومان است؛ حالا یک ماشین ‌حساب بیاورید و محاسبه کنید که خرید خودرو دیزلی باقیمت ۳۰ درصد گران‌تر و سوخت ۶۰ درصد ارزان‌تر برایتان به‌صرفه‌تر است یا خودرو بنزینی ۳۰ درصد ارزان‌تر و با سوخت ۶۰ درصد گران‌تر؟

اگر یک حساب سرانگشتی انجام دهید متوجه می‌شوید که قیمت خرید و مصرف هر دو خودرو در یک سال به طور میانگین باهم برابری می‌کنند پس نباید ابتدا در مقابل قیمت بالاتر آن نسبت به رقیب بنزینی خود جبهه‌گیری کرد، چون که در طولانی‌مدت شاید حتی به‌صرفه‌تر هم باشد.

خدمات پس از فروش

بازار ایران از ابتدا که با مقوله خودرو رو به رو شد، بنزین را به‌عنوان سوخت مبنا می‌شناخت، حتی با گسترش پیشرانه‌های گازسوز هم این جایگاه بنزین متزلزل نشد. با توجه به این موضوع، بحث تعمیرات و خدمات پس از فروش برای پیشرانه‌هایی که با بنزین کار می‌کنند با اختلاف زیاد از دیگر مدل‌های پیشرانه در ایران قوی‌تر است. تعداد تعمیرکارها و مکانیک‌هایی که می‌توانند موتور بنزینی را تعمیر کنند بسیار بیشتر از تعمیرکارانی است که به طور تخصصی با پیشرانه‌های دیزلی سروکار داشته و توان تعمیر آن را دارند. این موضوع یک چالش اصلی بر سر راه توسعه محصولات دیزلی در کلاس سواری‌هاست که البته با مرور زمان و با افزایش تولید حل می‌شود اما تا آن زمان احتمالاً خیلی‌ها باید به دلیل نبود تعمیرکار حرفه‌ای و یا مراکز تعمیراتی متخصص در مسیر بمانند.

سوخت‌گیری از وسط جاده ورامین

اگر یک جستجو ساده در اینترنت بکنید متوجه خواهید شد که جایگاه‌های سوخت گازوئیل در حوالی تهران به‌عنوان پایتخت کشور، بسیار از مرکز شهر دور هستند و بخش اعظمی از آن‌ها هم در جاده‌ها بناشده‌اند. علت این پراکندگی جغرافیایی جایگاه‌های سوخت گازوئیل این است که تنها خودروهای سنگین که دائماً در جاده‌ها رفت و آمد می‌کنند از این سوخت بهره می‌برند و برای وسایل حمل  نقل عمومی مانند BRT ها هم جایگاه اختصاصی وجود دارد. پس اگر یک خودرو دیزلی داشته باشید احتمالاً صبح‌ها برای سوخت‌گیری باید تا جاده ورامین بروید و ازآنجا به سمت محل کار خود حرکت کنید! این موضوع شاید پرهزینه‌ترین دست‌انداز مسیر توسعه پیشرانه‌های دیزلی برای خودروهای سواری در ایران است. ایجاد جایگاه‌هایی در شهر که بتوانند گازوئیل را در حجم انبوه در اختیار مصرف‌کننده قرار دهند ازجمله مهم‌ترین اقداماتی است که باید پیش از توسعه این محصولات انجام بگیرد.

جمع ‌بندی

پیشرانه‌های دیزلی که سال‌هاست از طرف کشورهای توسعه‌یافته‌ای مثل آلمان و روسیه مورداستفاده قرار می‌گیرند به‌واسطه کارشان می‌توانند همواره گشتاور بیشتر و در دور پایین‌تری را نسبت به نمونه هم‌ حجم بنزینی یا گازی خود تولید کنند. به ‌عنوان ‌مثال سمند با پیشرانه ۱.۷ لیتری  EF7 115 اسب بخار و ۱۵۵ نیوتن‌متر گشتاور تولید کند و حتی نمونه توربو آن‌هم در تولید گشتاور از مرز ۲۱۰ نیوتن‌متر فراتر نمی‌رود ولی سمند توربودیزل با پیشرانه ۱.۵ لیتری می‌تواند ۲۵۶ نیوتن‌متر گشتاور تولید کند که این عدد در مقیاس سمند بسیار عدد قابل ‌توجهی است. برای درک بهتر این اعداد و ارقام باید گفت که پیشرانه دیزلی می‌تواند با توجه به گشتاور بالایش با دنده ‌سبک در دور بسیار پایین به حرکت ادامه دهد و این یعنی مصرف سوخت آن در مقایسه با پیشرانه‌های بنزینی که بازه ماکسیمم گشتاورشان عموماً در دورهای بالا است، بسیار کمتر خواهد بود. در کل می‌توان گفت که استفاده از پیشرانه‌های دیزلی در بازار ایران می‌تواند فرصتی جدید برای ایجاد تنوع در بازار باشد و از طرفی اگر درست مدیریت شود می‌تواند در کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و به‌تبع آن کاهش آلودگی هوا هم نقش مؤثری را بازی کند ولی تمام این‌ها منوط به ایجاد زیرساخت‌های لازم و تداوم در تحقیق و توسعه این محصولات است تا خریداران احتمالی پس از مدت کوتاهی با کمبود امکانات و سوخت و تعمیرکار رو به رو نشوند.

عصر خودرو