تکرار بدعهدی‌های خودروسازان فرانسوی در بازار ایران

فرانسوی‌ها باز هم رفتند. این بار با پرسش‌های بی جوابی که از روز نخست با مهر محرمانگی، مسیر جواب را بر خود بستند. اکنون معلوم نیست چند درصد قطعات داخلی سازی شده و چند دستگاه خودرو صادر شده است؟

پژو مجدداً از ایران رفت. کمپانی که مدعی بود با بازگشت مجددش به صنعت خودرو کشور، می‌خواهد برای آن، سنگ تمام بگذارد. شاید وقت آن رسیده که بلیت پژو را در صنعت خودروی ایران یک بار برای همیشه بسوزانیم، خودروساز بد قولی که تا به حال، دو بار ایران را ترک کرده است؛ اگر چه اعلام کرده بود که سرمایه آورده و نمی‌رود.

بیانیه پژو برای ترک مجدد ایران چه بود؟

پژو از ایران رفت. این خبر را رویترز اعلام کرد. همانطور که در خبر آمده است، گروه خودروسازی پی‌اس‌ای (پژو سیتروئن) فرانسه آغاز به تعلیق پروژه‌های مشترک خود در ایران کرده است تا از تحریم‌های آمریکا که بعد از خروج این کشور از توافق هسته‌ای، بر علیه ایران وضع شده‌اند، جلوگیری کند. پژو سیتروئن در بیانیه اواخر روز دوشنبه (۱۴ خرداد) اعلام کرد: این کمپانی آغاز به تعلیق فعالیت‌های مشترک تجاری خود در ایران کرده است تا به این ترتیب تا ۶ آگوست، با قانون آمریکا مطابقت داشته باشد.

البته در این خبر به این نکته هم اشاره شده بود که با حمایت دولت فرانسه، کمپانی خودروسازی پی‌اس‌ای درحال مذاکره با مقامات آمریکا برای در نظر گرفتن یک معافیت از تحریم، برای این کمپانی است. پژو یک قرارداد تولید خودرو با ایران امضا کرده است که ارزش آن ۷۰۰ میلیون یورو (۸۱۸ میلیون دلار) است. در این بین شرکت خودروسازی پی‌اس‌ای اعلام کرد که تعلیق قراردادهای مشارکت این کمپانی با ایران، بر چشم انداز مالی این کمپانی تاثیری نمی‌گذارد؛ زیرا فعالیت‌های پژو-سیتروئن در ایران، کمتر از ۱ درصد درآمد این کمپانی را تشکیل می‌دهد.

اطلاعات ارائه شده در مورد قرارداد پژو و عدم انتشار عمومی متن این قرارداد که وزیر صنعت و مدیر عامل ایران خودرو، آن را محرمانه خوانده بودند، در حالی با انتقادات زیادی همراه است که به نظر می‌رسد در این قرارداد بحثی در خصوص تعهد پژو به پایبندی به مفاد قرارداد مطرح نشده و معلوم نیست که اگر باز هم پژو یک شبه ایران را ترک کند، چه جبرانی برای خسارت ایجاد شده، پرداخت خواهد کرد.

قراردادی که حرمت دو رئیس جمهور را شکست

هشتم بهمن سال ۹۴ بود که حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران پس از امضای توافق نامه برجام، سفر اروپایی خود را شروع کرد. در آن زمان، یکی از مقاصد سه گانه، فرانسه بود. این بار کاخ الیزه به میزبانی اولاند، رئیس جمهور این کشور دستکم بیست سند همکاری و توافق نامه را با ایران به امضا رساند که از جمله آنها، قرارداد با کمپانی پژو بود که سند همکاری آن در حضور روسای جمهور دو کشور به امضا رسید. اگرچه که ایران خاطره بد خروج فرانسوی‌ها در دوران تحریم‌های پیشین را از یاد نبرده بود.

آن روزها محمد نهاوندیان، رئیس وقت دفتر رئیس جمهور که نتایج سفر روحانی به اروپا را بازگو می‌کرد، با اشاره به قرارداد امضاء شده با پژو گفت: این کمپانی متعهد شده سهام پیشین خود را در ایران به قیمت بالاتری بخرد، سرمایه‌گذاری تازه داشته باشد و تکنولوژی و تجهیزات به روز را وارد ایران کند. وی با ذکر اینکه بر پایه قرارداد امضاء شده با پژو، ۳۰ درصد تولیدات مشترک برای صادرات به خارج از ایران در نظر گرفته شده است افزود: این موضوع کیفیت تولید خودرو در داخل را افزایش می‌دهد و درآمد ارزی را هم بالا می‌برد. نهاوندیان با ذکر اینکه ما خودمان را محدود به یک کمپانی نمی‌کنیم، به این نکته هم اشاره کرده بود که همزمان با مذاکرات با طرف فرانسوی مذاکراتی هم با خودروسازان ایتالیایی و آلمانی داشتیم و این تنوع بخشی به طرف‌های گوناگون هوشمندانه مدیریت شده است.

مدیر دفتر رئیس جمهور، قرارداد تازه با پژو را با قرارداد قبلی متفاوت دانسته و گفته بود که در قرارداد قبلی، پژو تعهداتی به سرمایه‌گذاری و صادرات نداشت؛ در حالی که در قرارداد تازه، کمپانی پژو علاوه بر سرمایه گذاری و انتقال تکنولوژی، در صادرات محصولات مشترک نیز فعال است و زنجیره بازاریابی جهانی این کمپانی در دست تولیدات ایران قرار می‌گیرد.

مسئله‌ای که اما و اگرها زیادی در رابطه با آن وجود دارد. در واقع، گفته‌های نهاوندیان در وضعیتی است که این روزها خبری از صادرات حتی یک دستگاه خودروی پژو از ایران به بازار کشورهای دیگر به گوش نمی‌رسد و حتی تعهدات تعدادی از خریداران داخلی هم به موقع پاسخ داده نمی‌شود. اکنون سؤال اینجا است که پژو چه مفادی از قرارداد خود با ایران را در روزهای بعد از برجام، پیاده سازی کرده است و چرا هیچ گزارشی از اقدامات احتمالی این کمپانی فرانسوی، در رسانه‌ها منتشر نمی‌شود؟ شاید هم گزارش عملکرد این قرارداد گنگ هم، محرمانه است!

محرمانه‌ای که برای بار دوم هم تو زرد از آب درآمد

آن روزهایی که پژو مجدداً سر از صنعت خودروی ایران درآورد، شاید بیشتر از همه هاشم یکه‌زارع، مدیرعامل شرکت صنعتی ایران‌خودرو از آمدن شریک قدیمی‌اش خوشحال بود. مردی که در نشستی اعلام کرده بود مرد بحران‌ها است و هر جایی که دشواری وجود دارد، او را صدا می‌کنند تا کارها را ردیف کند و بعد هم بگویند به سلامت.

او درست در بحران ایران‌خودرو در زمان تحریم‌ها به ایران خودرو آمده بود و خوب می‌دانست که فرانسوی‌ها با ترک قرارداد خود، چه بر سر صنعت خودرو کشور آورده‌اند؛ اما باز نیز با آنها پای میز مذاکره نشست و اعلام کرد که جزئیات قرارداد ایران خودرو با پژو محرمانه است.

همان روزها انتقادات زیادی بر روی قرارداد پژو با ایران مطرح شد، قراردادی که اما و اگرهای زیادی در حوزه پرداخت غرامت قرارداد پیشین این مجموعه با ایران خودرو در آن روزها مطرح می‌شد، ولی او یک تنه ایستاد و با محرمانه خواندن قرارداد، یک بار دیگر آبروی شریک فرانسوی خود در کشور را خرید.

بر طبق قراردادی که بین ایران خودرو و پژو به امضا رسید و یکه زارع، قسمت‌هایی از آن را بازگو کرد، بابت غرامت قرارداد پیشین، پژو باید به ایران ۴۲۷ میلیون و ۶۰۰ هزار یورو بپردازد که از این عدد، ۱۱۶ میلیون یورو مربوط به مسائل حال و گذشته است و ۳۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار یورو هم در مسائل آینده دیده شده است. او البته به این نکته هم اشاره کرد که از ۱۱۶ میلیون یورو خسارت مربوط به مسائل جاری و گذشته، ۲۵ میلیون یورو بابت کسب قطعات مجانی از پژو محاسبه خواهد شد که به گفته وی در آن روزها، البته ایران قسمتی از آن را کسب کرده است.

ولی نکته حائزاهمیت در این بین، گفته‌های مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو در جلسه خبری مشترک خود با مدیرعامل پژو بود که عنوان شد ظرف سه سال، داخلی سازی قطعات در ایران به ۷۰ درصد خواهد رسید. درست مهرماه ۹۵ بود که او این جمله را اعلام کرد که در سال نخست اجرای قرارداد پژو با ایران، میزان داخلی‌سازی قطعات به ۴۰ درصد خواهد رسید و این رقم ظرف ۳ سال تا ۷۰ درصد افزایش می‌یابد؛ یعنی الان که سال ۹۷ است، ایران باید حداقل یک سوم راه را تا دستیابی به داخلی سازی ۷۰ درصدی پیش رفته باشد؛ مساله ای که حداقل تا به حال، در هیچ رسانه‌ای از آن عدد و رقمی به میان نیامده و گزارش کاری ارائه نشده است.

اکنون زمان آن رسیده با خروج دوباره کمپانی پژو- سیتروئن از ایران، یک بار برای همیشه از این خودروساز فرانسوی دل کند و یا به صراحت اعلام نمود که ثمره حضور دو ساله این خودروساز فرانسوی در صنعت خودروی کشور چه بوده است؟ آیا کار به همان مونتاژ همیشگی خودروها و ادامه تولید خودروهای قدیمی و فرسوده پژو پیش رفته است یا واقعاً، فن آوری و داخلی سازی به همان وضعیتی که در تعهدات البته محرمانه! ذکر شده، مطابق با قرارداد پیش رفته است.

شرکتی که برای ایران سنگ‌تمام گذاشت!

این جمله ماندگار کارلوس تاوارس، سکاندار پژو- سیتروئن بود که در دیدار خود با محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت در ایران، ذکر کرد. او گفت که برای ایران سنگ تمام می‌گذارد و اکنون با خروج دوباره شرکتش از صنعت خودروی کشور، وعده خود را عملیاتی کرده است. او برای صنعت خودروی ایران سنگ تمام گذاشت، چراکه هیچ کمپانی خودروسازی در جهان نیست که با ایران کار کند و صنعت خودروی ایران را از یک سوراخ دو بار بگزد. البته تمام این مساله به او برنمی‌گردد، بلکه شاید باید سهمی را نیز برای مدیران شگفت زده صنعت خودروی ایران لحاظ کرد که چنان لبخند رضایتی، بر لب پشت میز مذاکره با او و مدیرانش در ایران نشستند که گویی، نیمی از سهم بازار پژو در جهان را از آن خود کرده‌اند.

همان‌هایی که آن روزها، حتی حاضر نبودند صدای انتقاد رسانه‌های منتقد را در اعتراض به مفاد قراردادهای پیشین کمپانی پژو بشنوند؛ رسانه‌هایی که در پی خسارتی بودند که این کمپانی بدعهد فرانسوی، در قرارداد پیشین خود با ایران به جای گذاشته بود. از آتش سوزی‌های پی در پی و جان باختن مردم به علت نقص فنی خودروهای پژو ۴۰۵ گرفته تا قطعات چینی که به علت خروج یکباره این کمپانی فرانسوی از صنعت خودروی کشور در دوران تحریم‌های سال ۹۱، جان خیلی از مردم را گرفت.

تاوارس همان فردی است که با حضورش در کشور وقتی که پشت میز مقابل سؤالات خبرنگاران ایرانی قرار گرفت، گفت که نمی‌خواهد در مورد گذشته حرف بزند و حال وقت آن رسیده که به آینده بنگرد؛ ولی مجدداً تاریخ ثابت کرد که او و هم تیمانش در صنعت خودروی فرانسه، هنوز هم قابل اعتماد نیستند. این تاوارس بود که به صراحت اعلام کرد که منافع بنگاهش را به منافع ایران ترجیح می‌دهد و به علت مشکلات مالی که شرکتش داشته است، ایران را ترک کرده تا مشکلات مالی‌شان بیشتر نشود؛ چون که آمریکایی‌ها آن را تحت فشار قرار داده بودند.

تاوارس البته مدعی بود که شرکتش، قربانی تحریم‌های آمریکا بر علیه ایران بوده است و حال هم درست تاریخ مجدداً برایش تکرار شده است! ولی این چه قربانی است که هر چند سال یکبار، خود را به قتلگاه می‌برد؟

بلیت پژو در صنعت ایران را بسوزانید

شاید وقت آن رسیده که بلیت پژو را در صنعت خودروی ایران یک بار برای همیشه بسوزانیم، خودروساز بد قولی که تا به حال، دوبار کشور را ترک کرده است؛ اگر چه اعلام کرده بود که سرمایه آورده و نمی‌رود.

هر چه باشد صنعت خودروی کشور یک بار برای همیشه باید تکلیف خود را معلوم کند. یا باید بساط بی‌کیفیتی و خوش‌بینی به شرکای قدیمی خود را جمع کند و یا اینکه بداند که با این روش، به هیچ جا نخواهد رسید. اکنون دیگر نه خبر از ماندگاری پژو است که خودروسازان ایرانی به آن دل خوش کنند و نه داخلی سازی و صادرات قطعات و خودرو محقق شده است. شاید باید یک بار برای همیشه ایران هم مانند صنایع‌های تک و موشکی، خود را به سکوی پرتاب برساند و پرونده این وابستگی‌ها را یک بار برای همیشه ببندد.

حال صنعت خودروی ایران باید روی پای خود بایستد و بداند که شراکت با فرانسوی‌ها، چیزی بیشتر از در اختیار گذاشتن مفت بازار به چهارچرخ‌هایی که کمتر ردپایی در خود از محصولات ایرانی می‌ببینند، نیست و این قطعه سازان ایرانی هستند که باید همانگونه که می‌توانند برای کمپانی بنز در آلمان تولید کنند، باید با اعتماد خودروسازان، یک بار برای همیشه خود را از وابستگی رها کنند و بخواهند که صنعت خودروی ایران را با اتکای به توان داخلی پیش ببرند. برای قدم گذاشتن در این راه، نخست باید پرونده رانت و پورسانت‌هایی که در بعضی قراردادهای خارجی بین مدیران دست به دست می‌شود، یک بار برای همیشه بسته شود.