راه حل حذف شبکه واسطه گری از بازار خودرو

اقتصاد کشور ما در وضعیت تورمی جدی قرار دارد و در این شرایط، هزینه‌های تولید روز به روز افزایش می‌یابد. از این رو، به‌روزرسانی و اصلاح قیمت محصول نهایی خودروسازان نسبت به افزایش هزینه‌ها امری ضروری به نظر می‌رسد. این اقدام نه تنها به توزیع عادلانه منافع میان تولیدکننده و مصرف‌کننده واقعی کمک خواهد کرد، بلکه می‌تواند شبکه‌های دلالی را نیز از بین ببرد.

چالش‌های قیمت‌گذاری دستوری

چندین سال است که بحث آزادسازی بازارها و سپردن آن‌ها به سازوکارهای عرضه و تقاضا به یکی از موضوعات مهم در محافل اقتصادی تبدیل شده است. قیمت‌گذاری دستوری در صنعت خودرو یکی از مسائلی است که حاشیه‌های زیادی به وجود آورده و کارشناسان معتقدند که این نوع قیمت‌گذاری به شفافیت بازار آسیب می‌زند و در نتیجه، منجر به افزایش رانت خواهد شد. اما با وجود این دیدگاه‌ها، جالب است که سیاست قیمت‌گذاری دستوری خودرو بیش از یک دهه است که اجرا می‌شود و این مسیر غلط نه تنها زیان زیادی به تولیدکنندگان وارد کرده، بلکه دلالی و واسطه‌گری در بازار خودرو را نیز گسترش داده است.

شکاف عمیق قیمت کارخانه و بازار

خودروسازان کشور ما همواره تحت سیاست قیمت‌گذاری دستوری قرار داشته‌اند و توانایی تعیین قیمت محصولات خود را نداشته‌اند. در دوره‌هایی که نرخ تورم بالا بوده، این سیاست باعث ایجاد شکاف عمیق میان قیمت کارخانه و قیمت بازار شده است. این دخالت‌ها که به نام حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان انجام شده، در حقیقت به زیان مشتریان واقعی و بازار خودرو تمام شده است. سوال این است که چگونه قیمت خودرو می‌تواند برای مدت طولانی بدون توجه به وضعیت اقتصادی کشور ثابت بماند.

تأثیر افزایش هزینه‌های تولید

در هر فعالیت تولیدی، افزایش قیمت نهاده‌های تولید، تأثیر مستقیم بر بهای تمام‌شده تولید دارد. برای مثال، افزایش چندین برابری بهای مواد اولیه مانند فولاد و مواد پتروشیمی، رویکردی را به سوی افزایش بهای تمام‌شده خودروها ایجاد می‌کند. متأسفانه به دلیل قیمت‌گذاری دستوری، هم‌سویی بین هزینه تولید و قیمت نهایی تحقق نیافته و این موضوع منجر به انباشت زیان در خودروسازان و افزایش دلالی شده است.

واقعیت بازار خودرو

حالا بیش از ۱۹ ماه است که قیمت کارخانه‌ای خودروها فریز (یخ زده) شده است. این شرایط نه تنها تولید خودروسازان را به مشکل انداخته، بلکه بر سرعت رشد تیراژ شرکت‌ها نیز تأثیر منفی گذاشته است. اگر سیاست‌گذاران به دنبال افزایش تولید و تأمین نیاز بازار هستند، باید قیمت‌های کارخانه‌ای خودروها را براساس رشد هزینه‌های تولید اصلاح کنند.

پیامدهای سرکوب قیمت

تجربه نشان داده که سرکوب قیمت برای مدت طولانی امری ناممکن است. اگر این وضعیت ادامه یابد، تنها منافع تولیدکننده و مصرف‌کننده واقعی ضایع می‌شود و دلالان قدرت بیشتری در بازار پیدا می‌کنند. برخی از افراد نگران هستند که با اصلاح قیمت، بازار به سمت بالارفتن قیمت‌ها برود. اما واقعیت این است که در حال حاضر، بازار خودرو به صورت آزاد و غیرقابل کنترل در حال فعالیت است و اصلاح قیمت‌ها می‌تواند به ایجاد تعادل کمک کند.