خودداری فعالان لوازم‌ یدکی خودرو از عرضه محصول به بازار

در سال‌های اخیر، بازار قطعات یدکی خودرو در ایران شرایط پرفرازونشیبی را تجربه کرده است. از نوسانات شدید نرخ ارز گرفته تا مشکلات مربوط به واردات، گمرک و نبود نظارت بر کیفیت، همه این عوامل دست به دست هم داده‌اند تا خریدوفروش قطعات یدکی را برای مصرف‌کنندگان و فروشندگان به چالش بکشند.

روند فعلی بازار لوازم یدکی

با وجود خبرهای مثبت از مذاکرات ایران و آمریکا و تأثیر آن بر کاهش نرخ ارز، هنوز فعالان بازار لوازم یدکی تمایلی به عرضه گسترده قطعات ندارند. دلیل اصلی این مسئله را می‌توان در دو عامل خلاصه کرد:

• ابهام در ثبات نرخ ارز
• مشکلات طولانی در فرآیند ترخیص کالا از گمرک

این در حالی است که قبلاً با مازاد عرضه و کمبود تقاضا روبه‌رو بودیم، اما امروز داستان برعکس شده: تقاضا وجود دارد اما عرضه به سختی انجام می‌شود.

دلایل گرایش مالکان خودرو به قطعات دست دوم

با ادامه نوسانات بازار، چند روند نگران‌کننده در حال شکل‌گیری است:

1. افزایش قیمت قطعات نو
2. کمبود قطعات اصلی و باکیفیت
3. رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید

این شرایط باعث شده بسیاری از مالکان خودرو به سمت خرید قطعات دست دوم روی بیاورند که البته ریسک کیفیت پایین را هم به همراه دارد.

چالش‌های اصلی بازار قطعات یدکی

بررسی شرایط بازار نشان می‌دهد که مشکلات عمده عبارتند از:

• نوسانات شدید ارزی که قیمت قطعات را غیرقابل پیش‌بینی کرده است.
• کندی فرآیند ترخیص کالا در گمرک که تأمین قطعات را ماه‌ها به تأخیر می‌اندازد.
• کمبود قطعات خودروهای خاص یا با تیراژ تولید پایین که ناشی از نبود صرفه اقتصادی برای واردکنندگان و تولیدکنندگان است.

نکته:

به گفته فعالان بازار، حمل‌ونقل قطعات از کشورهایی مانند چین، هند، ترکیه و تایوان کمتر از سه ماه طول می‌کشد، اما فرآیند ترخیص این قطعات از گمرک ایران گاهی به بیش از شش ماه زمان نیاز دارد.

آیا کیفیت قطعات بهبود یافته است؟

در نگاه خوشبینانه‌تر، باید گفت طی سال‌های اخیر کیفیت قطعات موجود در بازار تا حدی رشد کرده است. این به دلیل رقابتی است که میان فروشندگان برای حفظ اعتبار و جذب مشتریان شکل گرفته. البته هنوز هم سودجویانی وجود دارند که قطعات بی‌کیفیت وارد می‌کنند و در فضای مجازی با قیمت‌های پایین، مشتریان ناآگاه را جذب می‌کنند.

طرح‌های حمایتی بی‌نتیجه

وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) طرحی به نام طرح شناسه کالا برای کنترل کیفیت و اصالت قطعات معرفی کرد. اما به گفته کارشناسان این طرح به دلیل اجرای نادرست، نتوانست موفق شود. اگر قرار بود این طرح جواب بدهد، باید اول روی قطعات پرمصرف متمرکز می‌شد نه قطعات خاص و کم‌مصرف.

مشکلات استانداردسازی قطعات وارداتی

یکی دیگر از چالش‌های مهم بازار، ضعف در فرآیند استانداردسازی واردات است. گاهی قطعه‌ای در گمرک تأیید کیفیت می‌شود اما بعد از مدتی در انبار فروشندگان کیفیتش افت می‌کند و مشکلات متعددی برای مصرف‌کننده به وجود می‌آورد.

توصیه مهم به خریداران قطعات یدکی

برای جلوگیری از خرید قطعات بی‌کیفیت:

• فقط از فروشگاه‌های معتبر و دارای مجوز کسب خرید کنید.
• فریب قیمت‌های پایین در فضای مجازی را نخورید.
• همیشه کیفیت را در اولویت قرار دهید، حتی اگر کمی گران‌تر باشد.

نتیجه‌گیری: آینده مبهم بازار لوازم یدکی خودرو

اگر ثبات در بازار ارز برقرار شود و مشکلات ثبت سفارش و گمرکی حل گردد، می‌توان به بهبود وضعیت بازار قطعات یدکی امیدوار بود. در غیر این صورت، رکود، افزایش قیمت، کاهش کیفیت و گسترش قطعات دست دوم مشکلات بزرگ‌تری برای دارندگان خودرو به‌وجود خواهد آورد.