پاشنه آشیل خودروهای برقی چیست؟

بدون آماده سازی اولیه و جامع، کشورها در معرض خطر تخریب بیشتر سیستم‌های برق که از الزامات اصلی رشد و رفاه است، خواهند بود. آژانس بین‌المللی انرژی تخمین زده است که در صورت اجرای سیاست‌های اعلام شده در این حوزه، تقاضای خودروهای برقی برای برق در سطح جهان از ۵۵ تراوات بر ساعت (TWh) در سال ۲۰۲۰ به ۱۱۵۰ TWh تا سال ۲۰۳۰ افزایش یابد.

نگرانی بزرگتر این است که تقاضای انرژی زمانی که بسیاری از دارندگان خودروهای برقی به طور همزمان شارژ می‌کنند، افزایش یافته و شبکه‌های توزیع موجود را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

چنین نگرانی‌هایی می‌تواند با سرمایه‌گذاری بیشتر در ارتقای زیرساخت‌ها و یا با اقدامات مدیریت تقاضا که فعالیت شارژ را در مکان‌ها و دوره‌های زمانی مجدداً توزیع می‌کند، به‌طور مؤثرتر برطرف خواهند شد. بانک جهانی در سال ۲۰۲۳ نمای کلی از نگرانی‌های اصلی حوزه انرژی برای گذار به حمل و نقل برقی را در کشورهای در حال توسعه ارائه داد که در جدول ذیل به طور خلاصه نشان داده شده است:

ناترازی برق در ایران در سال ۱۴۰۱ به ۱۰ هزار مگاوات رسید. این ناترازی علاوه بر موضوعاتی نظیر تعرفه گذاری ناکارآمد، انحصار دولتی و خصوصی سازی معیوب، بیشتر ناشی از کارایی به شدت پایین نیروگاه های برقی و تلفات شبکه انرژی بوده است. با گذار به خودروهای برقی ممکن است این ناترازی به شدت افزایش یابد و لذا سیاستگذاران این حوزه قبل از هر تصمیمی باید تأثیر این گذار بر تقاضا، سیستم توزیع، سیستم انتقال، تولید و تسهیلات و تجهیزات را در برنامه‌ریزی‌های خود وارد کنند. بر این اساس ذکر چند نکته ضروری است:

۱- کشور باید برنامه‌ریزی دقیق سیستم انرژی را بر اساس مدل‌سازی و شبیه‌سازی برای ارزیابی تأثیر حمل و نقل برقی بر سیستم انرژی خود، از جمله تولید، و مهم‌تر از آن، شبکه انتقال و توزیع انجام دهد. چنین تحلیل‌هایی به برنامه‌های سرمایه‌گذاری و اصلاحات تنظیم گری کمک می‌کند که سیستم انرژی را برای پذیرش گسترده شکل می‌دهد.

۲- راه حل‌های مختلف این حوزه از اطلاعات نسبتاً ساده و برنامه‌های تشویقی تا راه حل‌های فنی پیچیده تر را شامل می‌شود. قیمت‌گذاری برق در زمان استفاده، انگیزه‌هایی را برای کاربران خودروهای برقی ایجاد می‌کند تا زمانی که تقاضای کلی کمتر است، شارژ کنند. ادغام بهتر خودروهای برقی با شبکه انرژی از طریق شارژ هوشمند می تواند راهکار مناسبی باشد با این حال، چنین ادغامی ممکن است نیاز به سرمایه گذاری بالا در زیرساخت شارژ هوشمند داشته باشد.

۳- یک عنصر حیاتی از استراتژی‌های بخش برق، مدیریت تقاضا است که بارهای اوج را کاهش می‌دهد و در نهایت  خودروهای برقی را به بخشی جدایی‌ناپذیر از سیستم انرژی با یکپارچگی شدید شبکه تبدیل می‌کند. یکی از عناصر مهم مدیریت تقاضا، اصلاح بسیاری از انحرافات در قیمت برق و سوخت خواهد بود. 

۴- اصلاح قیمت‌گذاری، یکی از مهمترین عوامل مدیریت تقاضا خواهد بود. برای اصلاح ساختار تعرفه انرژی، ابتدا باید از ساختارهای تعرفه افزایشی به سمت قیمت‌گذاری خطی حرکت کرد تا افزایش تقاضای شارژ خودروهای برقی باعث افزایش چشمگیر هزینه صاحبان آنها نشود. برای کنترل تقاضای برق در ساعات پربار، باید از قیمت‌گذاری  مبتنی بر زمان استفاده (Time of use)،  استفاده کرد که در آنها در ساعات پربار، قیمت برق بالاتر است. تجربه نشان داده است که این روش به خوبی کار می‌کند و بسیاری از صاحبان خودروهای برقی زمان شارژ را در پاسخ به سیگنال‌های قیمت تنظیم می‌کنند. با اجرای این روش، کاربران از نرخ پایین‌تر و شرکت‌های برق از جلوگیری از سرمایه‌گذاری‌های اضافی سود می‌برند و تغییرات تقاضای برق و بهبود زیرساخت شبکه برق کاهش خواهند یافت. اما برای جلوگیری از اثرات جانبی ناخواسته، باید طرح‌های این روش قیمت گذاری  با دقت طراحی شود.

برای تضمین بیشترین منافع ممکن برای موضوعات زیست محیطی و کاهش آلودگی با استفاده از خودروهای برقی، سیاست گذاران و شرکت‌های برق باید با بهبود بهره وری انرژی در امتداد زنجیره تامین برق و همچنین سبز کردن تولید برق در تمام تصمیمات سیاستی به پیشرفت خود ادامه دهند.

پرشین خودرو