پراید کیلویی چند است؟

ترمز قیمت خودروهای داخلی چه زمان کشیده می‌شود؟ پرسشی که جواب آن به فعالیت خودروسازان بستگی دارد. اگر آنها این چنین به فعالیت خود ادامه دهند بازار جز افزایش قیمت و کمبود با حالت دیگری مواجه نمی‌شود. ولی اگر تولید کنندگان، از پوسته خود خارج شوند و به فکر راهکارهایی باشند که حاشیه قیمت بازار و کارخانه کاهش پیدا کند، قطعاً ترمز قیمت‌ها کشیده خواهد شد.

مشکل بازار خودرو از آنجا آغاز شد که نگاه سرمایه‌ای نسبت به خودرو روز به روز تقویت شد. این نگاه سرمایه‌ای زمانی شکل گرفت که زمزمه تحریم‌ها در محافل گوناگون مطرح و فعالیت کمپانی های پژو و رنو در ایران کمرنگ شد. بسیاری از افرادی که نیازی به خودرو نداشتند، تصمیم گرفتند برای حفظ پول خود در صف خرید خودرو قرار گیرند. چشم برهم زدنی این صف به یکی از صف های طویل خرید تبدیل شد و به گفته کارشناسان ۱۰ برابر میزان تولید، تقاضا شکل گرفت. این عمل خودروسازان را هم شوکه کرد. چون که تصور نمی‌کردند بازار با چنین هیاهویی مواجه شود. با گذشت زمان بر شمار مشتریان خودرو اضافه شد و در مقابل تولید کاهش یافت وهمین عمل اختلاف‌های میلیونی قیمت‌ها را به وجود آورد.

کارشناسان در تحلیل‌های خود گرانی خودرو را از چند جنبه می‌بینند. نخستین علتی که آنها به تصویر کشیدند، توقف ثبت سفارش واردات خودرو از تیرماه سال ۹۶ است. گفته می‌شود مسئله افزایش قیمت خودرو که از سال پیش آغاز شد با خبر توقف واردات خودرو در سال جاری به اوج خود رسید. محمد رضا بزرگ مهری از فعالان بازار خودرو می‌گوید: وقتی ثبت سفارش خودرو متوقف شد، بستری برای افزایش قیمت فراهم شد. خودروسازان به طور مستقیم قیمت‌های خود را بالا نبردند اما با ایجاد رانت گرانی را در بازار ایجاد کردند. وی مقصر این گرانی‌ها را در کارتکس (علاوه بر اینکه خودرو صفر کیلومتر است، خودرو هنوز پلاک نشده و سند خودرو به نام هیچ شخصی صادر نشده است) و صلح نامه (به حالتی از فرآیند فروش گفته می‌شود که در آن قرارداد، از متقاضی صاحب قرارداد به متقاضی دیگر، با همان شرایط انتقال یابد)، می داند و می‌گوید: تعدادی از نمایندگی های خودروسازان در زمانی که خودرویی یافت نمی‌شود و مردم انتظار آن را می‌کشند براحتی کارتکس ارائه می‌کنند. این عمل برای ما تعبیر رانت دارد. چون بعضی از نمایندگی‌ها به چنین امکاناتی دسترسی دارند اما نمایشگاه داران و حتی مردم نمی‌توانند نیم نگاهی به خودرویی که می‌خواهند بیندازند.

سعید مؤتمنی رئیس اتحادیه نمایشگاه داران خودرو هم از اینکه خودروسازان صلح نامه و کارتکس را متوقف نکردند و این اتفاق خارج از تعهداتی بوده که پیش تر دادند، گفت: بازار خودرو با هیچ پیش فروش و عرضه‌ای آرام نمی‌شود و در این بین عطش خرید هم بیشتر می‌شود. خودروسازان باید به سویی بروند که خودرو به مصرف کننده واقعی برسد نه آنکه تعدادی از سرمایه داران با خریدهای خود بتوانند بازار را تحت تأثیر قرار دهند و قیمت‌ها مدار رشد را طی کند. وی ادامه داد: بازار خودرو هیچ ثباتی ندارد و شایعات گوناگون در آن موج می‌زند، چون مدیران خودروسازی باید شفاف با مردم صحبت کنند و بگویند فرآیند تولید چگونه طی خواهد شد تا مصرف کنندگان هم نسبت به خریدهایی که می‌خواهند انجام دهند برنامه ریزی کنند. از طرفی حذف دلالان و واسطه‌ها فقط با دخالت دولت امکانپذیر است و اینکه خودروسازان به تعهدات خود عمل کنند.

تغییر شرایط بازار خودرو مشهود است

اگر سری هم به بازار خودرو بزنید متوجه می‌شوید شرایط تغییرات بسیاری داشته است که برای همه قابل مشاهده است. نمایشگاه دارانی که نزدیک به دو سال از رکود صحبت می‌کردند و می‌گفتند متقاضی پا به مغازه هایشان نمی‌گذارد چون که خودروسازان با فروش‌های منظم خود، فضا برای فعالیت نمایشگاه داران یا حتی نمایندگی‌ها باز نمی‌کنند و مردم هم دل و دماغ خرید خودرو ندارند چون که می‌دانند خودرو، کالای سرمایه‌ای نیست. حالا ورق برگشته است. مردم خودرو را کالای سرمایه‌ای می‌دانند و مرتب به نمایندگی و نمایشگاه‌های خودرو سر می‌زنند تا فرجی برای خرید خودرو برای آنها فراهم شود.

حقوق کارگران‌مان را هم نمی‌توانستیم پرداخت کنیم

محمد مرتضاییان از نمایشگاه داران خودرو می‌گوید: بیش از یک سال بود که کاهش فروش داشتیم و حتی نمی‌توانستیم حقوق کارگران‌مان را بدهیم اما حالا نمایشگاه خالی است و هر روز بر شمار خریداران خودرو اضافه می‌شود. الان اگر خودرو موجود باشد بازار خودرو بشدت گرم شده است.

وی اذعان داشت: اگر نمایشگاه داران خودرو نداشته باشند قیمت خودرو گرانتر خواهد شد. افرادی که رانت دارند می‌توانند به خودروهای پرفروش دسترسی پیدا کنند و هر قیمتی که خواستند یک خودرو را عرضه کنند. برای مثال خودروی ۵۰ میلیون تومانی ۲۰۷ چرا باید ۱۰۲ میلیون تومان در بازار فروخته شود. وی ادامه داد: تعدادی از نمایشگاه داران هم که خودرو دارند از فروش پرهیز می‌کنند به امید رشد قیمت یا اینکه خریداران حاضر به پرداخت پول هنگفت و غیر واقعی نیستند. برای مثال خودروی استپ وی که به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است برای مردم قابل هضم نیست و نمی‌دانند که به چه دلیل این خودرو بر موج گرانی سوار است.

قیمت خودروهای خارجی سلیقه‌ای شده است

بازار خودروهای خارجی هم درکنار بازار داخلی‌ها به هم ریخته است. قیمت‌ها کاملاً سلیقه‌ای شده است و هیچ معیار و منطق مشخصی برای قیمت خودروهای خارجی وجود ندارد. نمایشگاه داران بر اساس ظاهر متقاضی قیمت گذاری می‌کنند و اگر متقاضی هم نخواست خوشحال‌تر می‌شوند چون که می‌دانند چند روز بعد با قیمت بیشتری می‌توانند آن خودرو را به فروش برسانند.

فضا برای افزایش قیمت کارخانه‌ای فراهم شده است

نبود خودروهای خارجی موجب شد تا افرادی که خریدار واقعی هستند برای خودروهای مونتاژی پول‌های کلان پرداخت کنند و رکورد قیمت را برای خودروهایی بزنند که هیچ زمان ایران خودرو و سایپا تصور آن را نمی‌کرد. اگرچه این پول‌ها به حساب خودروسازان واریز نمی‌شود ولی وقتی تفاوت قیمت خودروهای مونتاژی کارخانه و بازار از ۱۰۰ میلیون تومان هم عبور کند، حتما این تصور را در ذهن خودروسازان ایجاد می‌کند که می‌توانند قیمت‌های بیشتری را ثبت کنند. در کل فضا برای بالا رفتن قیمت کارخانه‌ای هم فراهم شده است.

پراید کیلویی چند است؟

در سال‌های تحریم (قبل از تحریم مجدد صنعت خودرو) هم روند افزایش قیمت با سرعت اتفاق افتاد. افزایشی که برای خیلی‌ها غیرقابل باور بود و جمله به یاد ماندنی رئیس جمهوری سابق هم تداعی کننده آن روزها است «پراید کیلویی چند است» گفتن این جمله در رسانه ملی موجب شد که همه خواهان کاهش قیمت خودرو شوند. ولی فضای تحریم و نبود قطعه این جمله را فقط به یک خاطره تبدیل کرد. اکنون این خودرویی که باید از رده خارج شود در وضعیت فعلی هم برای افزایش قیمت خیز برداشته است و گویا می‌خواهد مجددا یکه تاز بازار باشد. بدین جهت حال و روز صنعت خودرو به تحریم گره خورده است و تنها راه حل عبور از آن دور زدن تحریم‌ها، خودکفایی و طراحی داخلی است. موضوعی که با تکیه بر واردات دست یافتنی نیست.