مزایای افزودن گاز طبیعی به سبد سوخت خودرو

متولیان خودروهای دوگانه‌سوز، حداقل به پنج مزیت اصلی استفاده از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت در خودروها اشاره می‌کنند که اول، گاز طبیعی تمامی استانداردهای آلایندگی اروپایی و آمریکایی و آژانس(EPA) را پوشش می‌دهد و از اغلب سوخت‌های موجود پاک‌تر است.

ابوعلی گلزاری - مدرس دانشگاه تهران امروز در جمع خبرنگاران با ذکر اینکه گاز به‌عنوان یک سوخت بدون سرب هیچ‌گونه اکسیدهای سولفور و یا ذرات معلق تولید نمی‌کند، اظهار کرد: به‌طور متوسط، استفاده از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت میزان انتشار آلاینده‌های گوناگون را به‌شدت کاهش می‌دهد؛ همچنین انتشار طبیعی بخار سوخت‌های مایع از سیستم باک خودرو که همواره به‌عنوان یک منبع آلودگی مطرح بوده در خودروهای گازسوز تقریباً صفر است، دلیل این امر هم ایمنی بالای به‌کاررفته درسیستم این خودروها است که از نشت هرگونه گاز به بیرون جلوگیری می‌کند.

وی در تشریح مزیت دوم افزودن گازطبیعی به سبد سوخت خود گفت: هرچند بعضی تصور می‌کنند خودروهای گازسوز ناامن هستند، اما تجربه نشان داده خودروهای گازسوز از خودروهای بنزین سوز به‌مراتب ایمن‌تر هستند؛ نسبت هوا به سوخت برای اشتعال گاز طبیعی ۵ تا ۱۵ درصد حجمی است، درحالی‌که گاز طبیعی ازهوا سبک‌تر است و به‌سرعت پراکنده می‌شود؛ دمای اشتعال این مخلوط هم نزدیک به ۷۰۰ درجه سانتی‌گراد درمقابل دمای اشتعال نزدیک به ۴۵۰ درجه سانتی‌گراد بنزین است و گاز طبیعی نسبت به بنزین جرقه قوی‌تری هم CNG را برای اشتعال نیاز دارد؛ مخازن بسته به سازنده مخزن، دارای ضخامتی حدود ۱ تا ۲ سانتیمتر است و جنس آن‌ها نیز از فولاد، آلومینیم و یا فیبرکربن است که تمامی آن‌ها (در یک تصادف مشابه) نسبت به یک باک بنزین استاندارد ساخته‌شده از یک ورق نازک فولادی، مقاومت بسیار بیشتری دارند.

وی ادامه داد: مزیت سوم این است که سوخت گاز طبیعی یک سوخت پاک و عاری ازناخالصی است و در خودروهای پایه گازسوز، هزینه نگهداری و تعمیرات خودرو را کاهش می‌دهد و روغن و شمع‌ها نیاز به تعویض کمتری نیاز دارند.

مشاور محیط زیست سازمان برنامه و بودجه تصریح کرد: در مزیت چهارم، تأمین گاز طبیعی نسبت به دیگر سوخت‌های اتومبیل برای مصارف آینده تضمین‌شده است؛ براساس میزان مصرف فعلی، گاز طبیعی برای ۶۵ تا ۷۰ سال آینده باقیمت‌های کنونی تأمین‌شده است که با در نظر گرفتن منابع بازیافتی گاز طبیعی، این تخمین به ۱۷۰ سال نیز می‌رسد. چون که هرچند گاز طبیعی عموماً به‌عنوان یک سوخت فسیلی شناخته می‌شود، امّا متان را می‌توان از محصولات کشاورزی، فضولات انسانی و زباله هم تولید کرد، امری که با موفقیت در سوئد و فرانسه انجام‌شده است.

گلزاری در تشریح مزیت پنجم گفت: تقریباً درجهان قیمت گاز طبیعی از بنزین ارزان‌تر است. یک مطالعه در سال ۱۹۹۶ نشان داد که قیمت گاز طبیعی در ۱۱ کشور از ۱۲ کشور اروپایی، ۱۴-۷۷ درصد کمتر از بنزین و ۱۲-۷۴ درصد کمتر از گازوئیل است. در این کشورها مالیات مربوط به هر سوخت، مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده قیمت آن است که این امر به خاطر مالیات پایین‌تر گاز طبیعی نسبت به بنزین است.

مشاور محیط زیست سازمان برنامه و بودجه گفت: از زمانی که بحث کارت سوخت بنزین خودروها جدی‌تر و فاز عملیاتی آن آغاز شد، استقبال از خودروهای دوگانه‌سوز(CNG - بنزین) نیز در کشور افزایش یافت؛ به این ترتیب با کاهش سهمیه های بنزین و توجه به صرفه اقتصادی در مصرف CNG رانندگان برای دوگانه‌سوز کردن خودروهای خود اقدام کردند، به گونه ای که با ادامه این روند مالکان بیشتری خودروهای دوگانه‌سوز را بر خودروهای بنزینی ترجیح دادند و این امر شتاب بیشتری گرفت.

ضرورت توسعه گازسوز شدن در خودروهای سواری

وی افزود: مسئله پیچیده آلودگی هوای کلان‌شهرها که براثر عوامل گوناگونی در طی چند دهه گذشته به شکل کنونی درآمده نیازمند شناختی دقیق از عواملی است که باعث انتشار آن شده است؛ در این میان هرچند سیاست‌گذاری دولت برای ترغیب مالکان خودروهای بنزین سوز به دوگانه‌سوز خود می‌تواند مسیری برای کاهش آلودگی باشد اما مصوبه جدید شورای اقتصاد که محدود به دوگانه‌سوز کردن خودروهای حمل‌ونقل عمومی است به‌طور حتم نمی‌تواند منجر به رفع آلودگی از کلان‌شهرهای کشور شود.

او تصریح کرد: درصورتی‌که گازسوز کردن خودروها از سطح خودروهای حمل‌ونقل عمومی به خودروهای سواری توسعه پیدا کند، امید آن می‌رود که بتوان سطح آلودگی در شهرها را به‌واسطه کاهش خودروهای بنزینی(به عنوان یکی از منشاء های آلودگی کلان شهرها) کاهش داد.

وی ادامه داد: مطالعات و اﻧﺪازهﮔﻴﺮیﻫﺎی انجام‌شده روی ﻏﻠﻈﺖ آلاینده‌ها در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮﻫﺎی ﭘﺮﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖﻛﻪ در ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮارد ﻫﻮاﻳﻲﻛﻪﺗﻨﻔﺲ می‌کنیم از نظر ﻣﻨﻮاﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ و ذرات معلق به‌مراتب از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز آلوده‌تر اﺳﺖ؛ دولت‌ها و صاحبان صنایع امروزه به دنبال آن دسته از حامل‌های انرژی هستند که آلاینده‌های کمتری تولید می‌کنند، به همین خاطر جهان به گاز طبیعی روی آورده است.

گلزاری یادآوری کرد: در اﻳﺮان هم، ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و کارشناسان به خاطر آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻟﺎی محیط‌ زیست خصوصاً در ﺷﻬﺮﻫﺎیﺑﺰرگ و ﻣﺼﺮف و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻟﺎی ﺧﻮدرو و نهایتاً ﻣﺼﺮف ﺑﺎﻟﺎی ﺳﻮﺧﺖ، ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﻮﺧﺘﻲ ارزان و ﭘﺎک ﺑﺮای ﻛﺎرﺑﺮد در ﻛﻨﺎر ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در مجموع CNG مورد توجه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ در حال حاضر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮدروﻫﺎی دوگانه‌سوز در ﻛﺸﻮر ﺑﺮای ﻧﺎوﮔﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ به طور راﻳﮕﺎن ﺑﺎﺣﻤﺎﻳﺖ دوﻟﺖ در ﺣﺎل اﺟﺮا است و همان‌طور ﻛﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ، ﺧﻮدروﺳﺎزان اﻳﺮاﻧﻲ، ﺑﻴﺶ از هر خودروساز دﻳﮕﺮی در دﻧﻴﺎ، ﺧﻮدروی ﮔﺎزﺳﻮز ﺗﻮﻟﻴﺪ کرده‌اند و اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺘﻔﺎوت و منحصر به‌ فرد ﺻﻨﻌﺖ CNG در اﻳﺮان اﺳﺖ.

وی افزود: تأثیرات ﻣﺜﺒﺖ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ می‌تواند در محیط‌ زیست و هوایﺷﻬﺮﻫﺎ به‌سرعت ﻧﻤﻮد پیدا کند؛ چون CNG در ﺑﻴﺸﺘﺮﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﻮر در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ، عاری از گوگرد، آروماتیک، اولفین است و به علت سبک بودن، ذرات معلق که یکی از بزرگترین منشأهای آلودگی در کلانشهرهاست را تولید نمیکند.

گاز طبیعی فشرده شده خوش سوخت است

این استاد دانشگاه یادآوری کرد: سوخت‌های ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ و ﮔﺎزوﺋﻴﻞ ﻛﻪ وزن ﻣﺨﺼﻮص آن‌ها ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ۷۵ درﺻﺪ و ۸۴ درﺻﺪ اﺳﺖ، در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺎز ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ وزن ﻣﺨﺼﻮص ۵۵ درﺻﺪ و ﮔﺎزﻃﺒﻴﻌﻲ، سوخت‌های سنگین‌تری به‌حساب می‌آیند؛ ﻫﺮﭼﻪ مولکول‌های تشکیل‌دهنده ﺳﻮﺧﺖ از هیدروکربن‌های بزرگ‌تری ساخته‌شده ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﺮف، اﺣﺘﺮاق ناقص‌تری اﻧﺠﺎم می‌شود و درنتیجه مونوکسیدﻛﺮﺑﻦ و ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮرﻫﺎی ﻧﺴﻮﺧﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮی وارد ﻫﻮا می‌شود. ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲﻓﺸﺮده ﻳﺎ متان (CH4) مزایای ﺑﺴﻴﺎری ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ دارد. اوﻟﺎً خوش سوز اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮب به‌عنوان ﻣﺎده خوش‌سوز کننده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ اﺿﺎﻓﻪ می‌شود، اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪارد؛ ﺛﺎﻧﻴﺎً ﭼﻮن ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ به‌طور ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﺑﺎ ﻫﻮا ﻣﺨﻠﻮط می‌شود، ﺗﻤﻴﺰﺗﺮ می‌سوزد و دودﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد نمی‌آورد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ بر عمر ﻣﻮﺗﻮر می‌افزاید و ﺑﻪ ﺳﺮوﻳس ﻛﻤﺘﺮی ﻧﻴﺎز دارد و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاری ﺧﻮدرو ﭘﺎﻳﻴﻦ می‌آید. با استفاده ازﺧﻮدروﻫﺎییﺑﺎﺳﻮﺧﺖ CNG می‌توان آﺛﺎر ﻣﺨﺮب گلخانه‌ای ۲CO را ۲۰ درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ داد.

اﻳﻤﻨﻲﺑﻴﺸﺘﺮﺧﻮدروﻫﺎی گازسوز

وی ادامه داد: ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ از ﻫﻮا سبک‌تر اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ درﺻﻮرت ﻧﺸﺖ ﮔﺎز از ﻣﺨﺰن ذﺧﻴﺮه ﺳﻮﺧﺖ و دﻳﮕﺮ اﺟﺰا به‌سرعت ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺑﺎﻟﺎ ﺣﺮﻛﺖ می‌کند. دﻣﺎی اﺷﺘﻌﺎل ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ موجب می‌شود ﺧﻄﺮ  اﻧﻔﺠﺎر ﻳﺎ آتش‌سوزی خودروهای ﮔﺎزﺳﻮز به‌شدت ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ. همچنین ﻣﺨﺎزن ذﺧﻴﺮه ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ CNG نیز در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ باک‌های ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺧﻮدروﻫﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮی دارﻧﺪ.

گلزاری با ذکر اینکه "کلیه مخازن ذﺧﻴﺮه اﻳﻦﮔﺎز می‌تواند ﺑﻪ ﺷﻴﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از ﺟﺮﻳﺎن بیش‌ازحد ﻣﺠﻬﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻗﻄﻊ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﺮوج ﮔﺎز  اقدام کنند"، گفت: تمامی موارد ذکر شده ﻧﺸﺎن می‌دهد دوگانه‌سوز ﻛﺮدنﺣﺠﻢ زﻳﺎدی از ﺧﻮدروﻫﺎی ﻧﺎوﮔﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺮدد ﺑﺴﻴﺎری در ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ دارﻧﺪ موجب ﻛﺎﻫﺶ اﻧﺘﺸﺎر آلاینده‌ها ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺷﺪه و در ﻛﺎﻫﺶ آﻟﺎﻳﻨﺪﮔﻲ و ﺳﻠﺎﻣﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان تأثیر ﺷﮕﺮﻓﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﭼﻮن میداﻧﻴﻢ ﺗﺮدد در ﺷﻬﺮﻫﺎ به علت ﺗﺮاﻓﻴﻚ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ ﻛﻨﺪی ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد NEDC میزان نشر آلایندگی در ﺧﻮدروﻫﺎی ﺑﻨﺰﻳﻨﻲ و ﮔﺎزوﺋﻴﻠﻲ اﻓﺰاﻳﺶ می‌یابد و اﻳﻦ اﻧﺘﺸﺎر در ﺧﻮدروﻫﺎی دوگانه‌سوز کارخانه‌ای و ﺗﺒﺪﻳﻠﻲﻛﺎﻫﺶﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ در تست‌های انجام‌ شده ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ایران‌خودرو و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ دانشگاه‌ها ثابت‌ شده اﺳﺖ.

وی ادامه داد: گاز طبیعی را می‌توان مستقیماً ازطریق یک کمپرسور و بر پایه سوخت‌گیری آرام (از پنج دقیقه تا هشت ساعت) و یا از طریق مخزن ذخیره، در سه تا پنج (Multiple) چندگانه دقیقه سوخت‌گیری کرد. بسیاری از ایستگاه‌های سوخت‌گیری ترکیبی ازروش‌های سوخت‌گیری سریع و آرام را بسته به نیازهای ناوگان، استفاده می‌کنند.

مدرس دانشگاه تهران تصریح کرد: یک مترمکعب گاز فشرده در خودرویی که طراحی موتور آن بر اساس گاز طبیعی انجام‌شده، تقریباً معادل یک لیتر بنزین است و همان پیمایش را برای خودرو خواهد داشت و پیمایش کلی یک خودرو در حالت گازسوز به ظرفیت مخزن یا مخازن آن و نیز عملکرد آن بستگی دارد؛ اما به‌طور متوسط توان خودروهای دوگانه‌سوز در حالت گاز حدود ۱۰ درصد کمتر از بنزین است، چون که گاز طبیعی نسبت به سوخت‌های مایع حجم بیشتری را اشغال می‌کند و درنتیجه اکسیژن کمتری نسبت به حالت بنزین سوز وارد موتور می‌شود. البته این مسئله فقط برای خودروهای دوگانه‌سوز مطرح است و به دلیل عدد اکتان بالاتر گاز طبیعی، یک موتور پایه گازسوز بازدهی بیشتری نسبت به یک موتور پایه بنزینی دارد. در ضمن هرچقدر موتور بزرگ‌تر و قوی‌تر باشد، این افت توان ناچیزتر خواهد بود.

ایسنا