آیا قرعه ‌کشی خودرو تداوم خواهد داشت؟

طرح وزارت صمت برای جهش تولید خودرو در صورت تصویب در ستاد اقتصادی دولت به‌طور حتم می‌تواند چرخ تولید در گروه های خودروساز را به دور تند گذشته بازگرداند. این طرح که بر پایه تغییر قیمت‌گذاری خودرو بنا نهاده شده از یکسو می‌تواند منجر به جهش تولید شود و از طرف دیگر سودی که در حال حاضر به واسطه سفته بازی در جیب سوداگران بازار می‌رود را وارد چرخه صنعت کند. حال این سوال مطرح می‌شود که در صورت تصویب طرح جهش تولید در ستاد اقتصادی آیا قرعه‌کشی خودرو باز هم تداوم خواهد داشت؟

در پاسخ به این سوال ابتدا به ناکامی‌های طرح قرعه‌کشی خودرو که روز گذشته خبرگزاری مهر هم اشاره‌ای به آن داشت، می‌پردازیم.آنچه مشخص است با توجه به افت تولید خودرو به واسطه تحریم‌های بین‌المللی وزارت صنعت، معدن و تجارت راهکاری را تحت عنوان پیش‌فروش خودرو به طور قرعه‌کشی با شرایطی از قبیل اختصاص هر خودرو به یک کد ملی، عدم اجازه فروش خودرو تا یک‌سال و… جهت جلوگیری از تجاری‌سازی این وسیله نقلیه در دستور کار قرار داد تا از این طریق هم قیمت خودرو کنترل شود و هم دلالان از بازار خارج شوند، با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد که این راهکار، توان پاسخگویی به خلأهای بازار خودرو را نداشته و هرکدام از این شرایط با روش‌هایی خاص دور زده شد.

به‌عنوان نمونه، دلالان برای دور زدن این روش اقدام به خرید گروهی کد ملی افراد بی‌بضاعت کرده و با پرداخت چند میلیون به این افراد، عملا شانس بالایی برای تصاحب خودروهای صفر در فرآیند قرعه‌کشی دارند، با این روش، می‌توان پیش‌بینی کرد که اکثریت این خودروها به دست مصرف‌کننده واقعی نرسیده و هدف وزارت صنعت، معدن و تجارت از رسیدن خودرو به افرادی که واقعا احتیاج به خودرو دارند، عملی نشده‌است.

از طرفی، اقدام وزارت صنعت، معدن و تجارت در ممنوعیت معامله این خودروها تا یک ‌سال هم به طور کامل عملی نیست، چون این خودروها در حال حاضر به طور وکالتی یا با استفاده از مبایعه‌نامه منتقل می‌شوند و به همین دلیل، این راهکار هم با توجه به این روش‌های انتقال معیوب است.

شاهد این مثال قرعه ‌کشی پیش فروش فوری و یکساله گروه ایران ‌خودرو در مهر امسال است که به‌ صورت همزمان برگزار شد. در این دو قرعه‌کشی، در مجموع ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار و ۶۵۳ نفر در سایت شرکت ایران خودرو ثبت‌ نام کردند، این در حالی است که در مجموع این دو قرعه‌کشی همزمان، ۳۱ هزار و ۴۵۰ دستگاه خودرو به برندگان رسید. با یک محاسبه ساده می‌توان گفت شانس پیروزی در این قرعه‌کشی‌ها به‌طور میانگین، ۷ درصد است که عملا به معنای این است که این رخداد بیشتر شبیه به یک بخت‌آزمایی است تا انتخاب تصادفی.

این مقدمه خود پاسخی است به سوالی که در ابتدای گزارش به آن اشاره کردیم سوالی با این مضمون که در صورت تصویب طرح جهش تولید، قرعه‌کشی خودرو تداوم خواهد داشت ؟

آنچه معلوم است طرح یاد شده در راستای جهش تولید خودرو قرار است به ستاد اقتصادی دولت برود، بنابراین در صورت تصویب، از یکسو نقدینگی در گروه های خودروساز افزایش خواهد یافت و از طرف دیگر تولید محصولات خودرویی هم روند صعودی پیدا می‌کنند.

با افزایش عرضه خودرو و متعادل شدن قیمت، بخش غیرمصرفی بازار که در دوسال گذشته با هدف کسب سود از معاملات خودرویی به آشفتگی بازار دامن زده، انگیزه‌ای برای حضور در این بازار نخواهد داشت و جای خود را به متقاضیان واقعی می‌دهد. به این ترتیب به نظر می‌رسد که قرعه‌کشی خودرو که تنها سود آن برای سفته بازان بازار بود با واقعی‌سازی قیمت و اعمال مکانیزم عرضه و تقاضا در قیمت‌گذاری توجیهی برای اجرا نخواهد داشت.

دنیای اقتصاد