نامه رنو به خودروسازان ایران

در وضعیتی که نزدیک به ۸۵ روز از اعمال تحریم آمریکا علیه خودروسازی ایران می‌گذرد، رنو با ارسال نامه‌ای به خودروسازان ایران، رسماً پایان همکاری خود را با آنها اعلام کرد.

این نامه هرچند به معنای قطع ارسال قطعات رنو به ایران است، با این حال آن طور که بعضی از قطعه سازان داخلی عنوان کردند، قرار است محصولات حال حاضر این خودروساز فرانسوی در کشور داخلی سازی شود. در این خصوص محمدرضا نجفی منش، رئیس انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازی گفت: با توجه به نامه رسمی رنو، دیگر امکان تأمین قطعات محصولات این کمپانی از خارج وجود ندارد و این به معنای توقف تولید خانواده تندر ۹۰ و ساندرو است. وی در عین حال تاکید کرد: در این وضعیت، تنها راه ادامه تولید محصولات رنو در ایران، داخلی سازی کردن قطعات آنها است.

نجفی منش با ذکر اینکه هم اکنون نزدیک به ۶۰ درصد قطعات تندر ۹۰ و ساندرو از داخل تأمین می‌شود، گفت: طبق فراخوانی که به قطعه‌سازان داخلی داده‌ایم، قرار است برای داخلی سازی ۴۰ درصد باقی مانده قطعات محصولات رنو، امکان سنجی کنیم تا شرکت‌های قطعه‌ساز، توان و برنامه خود را در این خصوص اعلام کنند. به گفته رئیس انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازی، بعضی از قطعه‌سازها برای ساخت داخل کردن تندر ۹۰ و ساندرو اعلام آمادگی کرده‌اند، پس کار داخلی‌سازی این محصولات (در مرحله مقدماتی) به نوعی شروع شده است. به گفته نجفی منش، از مهم‌ترین قطعات محصولات رنو که هنوز داخلی‌سازی نشده‌اند، می‌توان به قطعات موتوری و ECU اشاره کرد.

اظهارات رئیس انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازی ولی در وضعیتی است که هرچند داخلی‌سازی کردن محصولات رنو در حالت ایده‌آل و به طور کلی، اقدام مثبتی به‌شمار رفته و به حفظ تولید خانواده تندر ۹۰ و ساندرو می‌انجامد، با این حال قطعه‌سازان با چند مانع و چالش در این مسیر رو به رو هستند.

موضوع نخست اینجاست که قطعه‌سازان برای داخلی‌سازی کردن محصولات رنو در کشور، ابتدا باید از سد خودروساز فرانسوی گذشته و مجوز لازم را از این کمپانی سخت‌گیر اخذ کنند. در صورت توفیق در این پروسه، مرحله بعدی، موافقت خودروسازان داخلی با ساخت داخل کردن قطعات خانواده تندر ۹۰ و ساندرو است، چه آنکه اگر ایران خودرو و سایپا از این موضوع استقبال نکنند، داخلی سازی خودروهای رنو محلی از اعراب نخواهد داشت.

گذشته از این دو موضوع، ناهماهنگی فعلی بین قطعه سازان بر سر داخلی‌سازی خانواده تندر ۹۰ و ساندرو خم خوان دیگری است که عبور از آن خیلی آسان نخواهد بود. هم اکنون بعضی از قطعه‌سازان داخلی چندان میل و انگیزه‌ای برای ساخت داخل کردن قطعات محصولات رنو در کشور ندارند و این ناهماهنگی اجازه پیش بردن پروژه را نخواهد داد.

از همه این مسائل که بگذریم و فرض را بر حل و فصل آنها بگیریم، قطعه‌سازان تازه باید به مصاف دو چالش بزرگ یعنی «تأمین مواد اولیه» و «حفظ کیفیت محصولات رنو» بروند. ازآنجا که تحریم‌های جدید آمریکا، ارسال مواد اولیه را به ایران محدود کرده، معلوم نیست قطعه‌سازان بتوانند مطابق نیاز خود موفق به تأمین آن از خارج شوند. همچنین با توجه به سابقه نه چندان خوب زنجیره خودروساز کشور در بحث کیفی، حفظ کیفیت محصولات رنو پس از داخلی‌سازی، یک ابهام و علامت سؤال بزرگ به‌شمار می‌رود.

 رنو مجوز داده؟

اگرچه داخلی‌سازی قطعات هر خودرویی، نیاز خارجی آن را برطرف و امکان تولیدش را بدون وابستگی به خارج فراهم می‌کند، با این حال این موضوع مشروط به موافقت شرکت مادر است. عملیات داخلی‌سازی خانواده تندر ۹۰ و ساندرو هم زمانی قابل کلید خوردن است که رنویی‌ها با ادامه تولید برند خود در ایران در طول دوران تحریم، موافقت کنند. در غیراین صورت، رنو می‌تواند به مجامع بین‌المللی بابت تولید غیرقانونی و بدون مجوز محصولاتش در ایران، شکایت برده و تبعات حقوقی و مالی سنگینی را متوجه خودروسازی کشور بکند.

هرچند در دور قبلی تحریم‌ها و با وجود خروج پژو از ایران، تولید محصولات این کمپانی در کشور ادامه یافت، با این حال قطعه‌سازان و خودروسازان خوب می‌دانند که رنو با هموطنش فرق می‌کند و اجازه تولید بدون مجوز محصولات خود را نخواهد داد. البته آن طور که رئیس انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازی می‌گوید، ظاهراً رنو موافقت خود را با ساخت داخل کردن قطعات خانواده تندر ۹۰ و ساندرو و ادامه تولید آنها در ایران، اعلام کرده است. این موافقت، فعلاً غیررسمی و به ادعای قطعه‌سازان داخلی بوده و رنو هنوز رسماً مجوز داخلی‌سازی و تولید محصولاتش را در ایران صادر نکرده است. برخی بر این باورند که احتمال دارد رنویی‌ها از ترس تحریم‌های آمریکا، داخلی‌سازی و تداوم تولید خانواده تندر و ساندرو را در ایران رسماً تأیید نکنند ولی شفاهی با این موضوع موافقت کرده باشند. در این صورت طبعاً موافقت شفاهی احتمالی، تضمینی برای در امان ماندن خودروسازی ایران از تبعات حقوقی تولید محصولات رنو (بدون مجوز رسمی) نخواهد بود و ممکن است در آینده مشکل‌آفرین باشد.

موضوع دیگر اینجاست که رنویی‌ها در طول حضور بیش از یک دهه‌ای خود در ایران به واسطه قرارداد آل ۹۰، رفتاری بسیار سختگیرانه در خصوص تأمین قطعات و حفظ کیفیت محصولات خود در کشور، لحاظ کردند.

این سختگیری به اندازه‌ای بود که رنو سال‌هاست اجازه عبور داخلی سازی را از مرز ۶۰ درصد، به ایرانی‌ها نداده و توانسته کیفیت تندر ۹۰ و ساندرو را حفظ کند. حالا چه اتفاقی رخ داده است که رنو (به ادعای قطعه‌سازان) با داخلی‌سازی موافقت کرده، معلوم نیست. قطعه‌سازان بر این باورند که رنو برای حفظ بازار خود در ایران، چنین مجوزی داده است.

 مجوز خودروسازان داخلی

با فرض اینکه رنو واقعاً با داخلی‌سازی محصولات خود در ایران موافقت کرده باشد، موضوع دیگر روی خوش نشان دادن خودروسازان داخلی به این پروژه است. هم اکنون ایران خودرو و پارس خودرو به تولید محصولات رنو مشغول هستند و فعلاً هم به واسطه قطعاتی که از پیش ذخیره کرده‌اند، چراغ تولید را روشن نگه داشته‌اند. این در حالی است که با اتمام قطعات ذخیره، تولید محصولات رنو در ایران متوقف خواهد شد. در این وضعیت، معلوم نیست خودروسازان پروژه داخلی سازی قطعات رنو از طرف قطعه‌سازان را پذیرفته و از این مسیر، تندر و ساندرو را حفظ کنند.

به عبارت بهتر، این احتمال وجود دارد که ایران خودرو و سایپا کلاً قید تولید محصولات رنو را پس از اتمام ذخایر قطعه آنها بزنند یا تداوم تولید را از مسیری غیرساخت داخل کردن، ادامه دهند. این مسیر دیگر می‌تواند حرکت خودروسازان به سمت منابع فرعی تأمین قطعه باشد، اگرچه البته با توجه به صعود نرخ ارز و محدودیت‌های ناشی از تحریم، کار بسیار سختی خواهند داشت.

هرچه هست، قطعه‌سازان اگر می‌خواهند پروژه داخلی‌سازی محصولات رنو را پیش ببرند، باید موافقت کامل خودروسازان را کسب کنند، چه آنکه ممکن است بعد از هزینه کردن در راستای قالب‌سازی و ساخت داخل، به در بسته بخورند؛ پس باید منتظر ماند و دید ایران خودرو و سایپا اولاً قصد ادامه تولید محصولات رنو را دارند و ثانیاً در این خصوص به قطعه‌سازان داخلی اعتماد می‌کنند یا نه.

 دودستگی بر سر داخلی‌سازی محصولات رنو

با وجود آنکه بعضی از قطعه‌سازان پرچم داخلی‌سازی محصولات رنو را در دست گرفته‌اند، طیفی دیگر از قطعه‌سازها نه امیدی به این ماجرا دارند و نه انگیزه‌ای. در وضعیتی که رئیس انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازی صحبت از مجوز شفاهی رنو برای داخلی‌سازی محصولاتش در ایران و اعلام آمادگی قطعه‌سازان کرده، دبیر انجمن قطعه‌سازان کشور خبر از توقف تولید ساندرو داده است.

مازیار بیگلو تاکید کرده که قطعه‌سازان ایرانی به خاطر عدم تأمین قطعات CKD، امکان تولید دیگر قطعات رنو را در کشور ندارند.

وی با تاکید بر اینکه تولید ساندرو به همین خاطر متوقف خواهد شد، گفته که قطع همکاری رنو با خودروسازان ایرانی، باعث می‌شود تأمین قطعات CKD محصولات این کمپانی در ایران، انجام نشود.

در واکنش به این اظهارات اما رئیس انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازی تاکید کرده که با وجود تعلیق فعالیت‌های رنو در ایران، ادامه تولید محصولات این کمپانی در داخل امکان پذیر است. به گفته نجفی منش، اگرچه ادامه سفارش گذاری مربوط به تولید انبوه قطعات از طرف رنو امکان پذیر نیست، ولی طبق تجربه مشابه که در اوایل دهه ۹۰ در خصوص خودروهایی نظیر پژو ۲۰۶ وجود دارد، می‌توان همچنان به تولید (محصولات رنو) ادامه داد. به گفته وی، هم اکنون قطعه‌سازانی که با رنوپارس (شرکت مشترک تأمین قطعات خانواده تندر ۹۰) کار می‌کردند، می‌توانند قطعات را به جای این شرکت تحویل ایران خودرو و سایپا داده و تولید را حفظ کنند.

اختلاف نظر موجود بین قطعه سازان بر سر داخلی سازی محصولات رنو در وضعیتی است که این ناهماهنگی اجازه نخواهد داد پروژه موردنظر در مسیری هموار پیش رفته و به سرانجام برسد. داخلی سازی ۴۰ درصد از قطعات تندر ۹۰ و ساندرو پروسه بسیار سختی به شمار می‌رود و اگر تمامی قطعه‌سازان بزرگ داخلی در آن مشارکت نکنند، احتمال توفیق پایین خواهد بود. از آن طرف هماهنگی بین قطعه سازان در پروژه داخلی سازی محصولات رنو، می‌تواند هم از حیث مالی به پیشبرد آن کمک کند و هم از جنبه فنی و صد البته، صرفه جویی در وقت.

 چالش کیفی

اگر فرض را بر این بگیریم که ضمن موافقت رنو و خودروسازان کشور با داخلی‌سازی محصولات این کمپانی فرانسوی، قطعه‌سازان هم در این پروژه یکصدا شوند، تازه می‌رسیم به دو چالش بزرگ دیگر؛ اولاً، تأمین مواد اولیه و ثانیاً، حفظ کیفیت فعلی خودروهای موردنظر.

در خصوص چالش ابتدایی، قطعه سازان با مشکلی بزرگ به نام تحریم رو به رو هستند و شاید نتوانند به این راحتی‌ها نسبت به تأمین مواد اولیه موردنیاز خود اقدام کنند. به فرض رفع چالش اما معلوم نیست قطعه سازان در پروسه داخلی‌سازی محصولات رنو، توانایی تولید در سطح کیفی فعلی را داشته باشند. در واقع اینکه قطعات ساخت داخل شده، از کیفیتی مشابه قطعات فعلی تأمین شده از خارج، برخوردار و در نتیجه سطح کیفی تندر ۹۰ و ساندرو (بعد از عملیات داخلی‌سازی) حفظ شده یا حداقل کاهش را به خود ببیند، ابهامی است بزرگ و نگران کننده.

اگر فرض را بر پروژه‌های پیشین بگذاریم، پاسخ امیدوارکننده‌ای نخواهیم یافت، چه آنکه اغلب خودروهای داخلی‌سازی شده از سطح کیفی نازل‌تری نسبت به مدل‌های اولیه (مربوط به شرکت مادر) برخوردارند. این اتفاق پیش‌تر در خصوص خودروهایی نظیر پژو ۴۰۵، پراید، پژو پارس و ۲۰۶ رخ داده و بعید نیست تندر ۹۰ و ساندرو هم به این لیست اضافه شوند.

 طبعاً اگر محصولات رنو بعد از داخلی‌سازی از سطح کیفی مناسبی برخوردار نباشند، ضمن بی اعتماد شدن متقاضیان ایرانی به این خودروها، طرف فرانسوی هم می‌تواند از مسیر حقوقی ادعای خسارت کند.

دنیای اقتصاد