حاشیه مناظره موافقان و مخالفان قیمت خودرو

در برنامه جمعه شب "مناظره" شبکه یک سیما، به موضوع قیمت گذاری خودرو پرداخته شد.

شب گذشته در مقدمه برنامه "مناظره" شبکه یک سیما با موضوع قیمت گذاری خودرو عنوان شد که: "باید به این مهم پاسخ داده شود که قیمت‌گذاری خودرو توسط شورای رقابت، دولت، سازمان حمایت، ستاد تنظیم بازار یا هر سازمان دیگری که می‌خواهد باشد، باید به طوری باشد که قیمت خارج از بنگاه‌های تولیدکننده کنترل شود یا این که مانند خیلی از کالا یا خدمات دیگر، تابع شرایط بازار باشد. چون دولت برای خیلی از کالاهای مصرفی قیمت نمی‌گذارد ولی برای خودرو، خود را موظف و مجاز کرده که قیمت گذاری کند ولی مجاز و مکلف نمی‌کند که برای کالاهای دیگر قیمت گذاری داشته باشد؟

به نظر می‌رسد باید جواب این سؤالات را در دو مقوله جست و جو کرد. آیا صنعت خودرو در کشور ما انحصاری است یا رقابتی؟ علاوه بر این آیا صنعت خودروسازی در ایران دولتی است یا خصوصی؟

اگر دولتی است، ورشکستگی، قیمت گذاری و سودآوری معنا ندارد؛ چون که دولت‌ها نبایستی در پی بنگاه‌های سودآور باشند بلکه باید در پی رفاه مردم باشند. اگر هم خصوصی است، چرا دولت در همه ارکان خودروسازان تصمیم می‌گیرد.

همچنین اگر رقابتی است، چرا احتیاج به قیمت گذاری وجود دارد و مانند دیگر کالاها باید باشد و مصرف کنندگان و عرضه کنندگان با هم طبق توافق به نتیجه می‌رسند. ولی اگر انحصاری است، در وضعیت انحصار تبعا دولت باید تلاش کند که انحصار شکسته شود و اجازه واردات دهد، اجازه دهد تولیدکنندگان بیشتر شوند، دیوار تعرفه را بردارد و غیره ولی اگر قرار باشد به هر علتی قیمت گذاری به دست دولت یا هر سازمان دیگری شبیه دولت انجام شود، مکانیزم تعیین قیمت به چه صورت و به نفع چه کسی باید باشد؟ ".

در این برنامه (مناظره شبکه یک سیما) بهرام پارسایی نماینده مردم شیراز و سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، محمدرضا منصوری نماینده مردم شیراز، محمدرضا نجفی منش رییس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی و امیرحسین کاکایی عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت به اظهار نظر پرداختند.

بهرام پارسایی نماینده مردم شیراز اظهار کرد: انتظار می‌رود در چنین مناظره‌ای زمانی که بحث قیمت گذاری خودرو و آزادسازی آن مطرح است، خود خودروساز هم حضور داشته باشد ولی جای خالی آن‌ها در اینجا کاملاً مشهود است. علاوه بر این موضوع مهم این است که آزادسازی باید با چه مکانیزمی انجام بگیرد. اگر با وضعیت فعلی باشد، طرح موضوع غلط است. به عبارتی در یک فضای انحصاری که تمام مرزها بسته شده و خودروسازان داخلی با خودشان قصد رقابت داشته باشند، درست نیست و یک فضایی است که ۸۰ میلیون را محکوم می‌کنیم که هر قیمتی که تعیین می‌شود، شما باید بخرید.

وی افزود: علاوه بر این زمانی که واردات بخواهد انجام گیرد، باید چند برابر جریمه پرداخت شود. پس اگر آزادسازی قیمت مطرح است باید شبیه کل جهان این آزادسازی انجام گیرد که صنایع خودرویی کشورهای گوناگون با هم رقابت می‌کنند و این رقابت به سمت کاهش قیمت می‌رود برای این‌که بتوانند بازار و متقاضی را جذب کنند. ولی اگر همین وضعیت فعلی در کشور ادامه یابد، کاملاً نتیجه معکوس خواهیم داشت؛ چون که احساس رقابت ایجاد نمی‌شود پس قیمت را تا جایی که می‌توانند افزایش می‌دهند.

این نماینده مجلس تصریح کرد: خودروسازان خودرو عرضه نکردند تا ببیند بازار چقدر کشش دارد؛ لذا شاید رانت خوار و دلالی وجود ندارد و رانت خوار خود خودروساز باشد که الان هم پیشنهاد پنج درصد زیر قیمت بازار را ارائه داده‌اند که نشان می‌دهد برنامه ریزی از پیش بوده که قیمت دوگانه به وجود آید. پس بنده مخالف این شیوه آزادسازی قیمت به هر بهانه حمایت از تولید، اشتغال یا هرچیز دیگر که باشد، هستم. پس در چنین فضایی طرح موضوع غلط و فریب افکار عمومی است. ولی اگر در فضای رقابتی باشد، کاملاً موافق هستم و حمایت می‌کنم.

در ادامه محمدرضا نجفی منش رییس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی اظهار کرد: ما هم اکنون در وضعیت بحرانی قرار داریم. طبق آمارگیری‌های مقطعی انجام گرفته از ابتدای امسال تاکنون ۳۷ درصد نیروهای صنعت قطعه‌سازی را به دلیل این‌که نتوانستیم ادامه حیات و کار بدهیم، از دست داده‌ایم. پس اگر این روند ادامه پیدا کند، شاید یک تا دو ماه طول نکشد که به طور کل صنعت خودروسازی متوقف شود و در مقابل واردکنندگانی که در داخل در جهت اهداف خارج هستند، خوشحال شوند و آمریکایی که نخستین هدف خود برای تحریم‌ها را صنعت خودروسازی و صنعت قطعه‌سازی ما قرار داده و نخستین تحریم از ۱۵ مرداد شروع شد، به هدف خود برسد.

وی تصریح کرد: هم اکنون چهار مشکل عمده وجود دارد. نخست آن که قیمت خودرو با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه و نرخ ارز که چندین برابر افزایش نرخ پیدا کرده، افزایش نیافته است. در نتیجه فقط در شش ماهه اول امسال، پنج هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان گروه‌های خودروسازی زیان دیده‌اند. علاوه بر این مشکل دیگری که ما قطعه سازان با آن مواجه هستیم، تأمین مواد اولیه چه خارجی و چه داخلی است. قبلاً مواد اولیه داخلی را از بازار یا از شرکت‌های تأمین‌کننده مانند فولاد مبارکه و غیره تهیه می‌کردیم. ولی حالا وضعیت سخت شده است.

نجفی منش ادامه داد: نزدیک به ۸۰ درصد قطعات ما داخلی است و فقط ۲۹ درصد وارداتی است. برای تهیه ارز برای واردات این ۲۹ درصد چنان مضیقه و سختی ایجاد شده که باید چندین ماه طول بکشد و آخرش هم معلوم نیست تعلق می‌گیرد یا خیر. چهارمین مشکل ما هم بدهی‌های قبلی است که مواد اولیه را با قیمت‌های قبلی خریداری کرده، فروخته و تحویل مردم داده‌ایم؛ اکنون که موعد بازپرداخت‌ها است، اعلام می‌شود با سه برابر ارز آن زمان باید بپردازید که در واقع حکم ورشکستگی قطعه‌سازان است.

در ادامه محمدرضا منصوری نماینده مردم ساوه و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اظهار کرد: در طول این ۵۰ سال با صنعت خودرو چه کرده‌ایم. خودروسازی ما زمانی که نفت دچار تحریم می‌شد، کمک کننده شده و بودجه کشور را جبران می‌کرد. ولی الان به جایی رسیده که با دست خودمان و با انحصار، صنعت خودرو نه تنها از بین رفته، بلکه موجب بدبختی خیلی از کسانی که در قطعه سازی بودند، شده است. طبیعی است زمانی که رقابت از جامعه گرفته می‌شود، آن مجموعه از بین می‌رود. در این سال‌ها، مرزها را بسته و ۱۴۰ درصد تعرفه برای واردات خودرو گذاشته شد؛ بنابراین باعث باشد که روز به روز کیفیت خودروها پایین‌تر بیاید. خودرویی که اکنون تولید می‌شود، خودرویی است که ۲۵ سال بیش از رده خارج شده است.

وی افزود: همه چیز در دست خودروسازان قرار گرفته است. قیمت برق، گاز و حتی نیروی انسانی کمتر از دیگر کشورها است. سؤال این است که چرا با همه این امکانات در این سال‌ها نتوانسته‌ایم خودرویی تولید کنیم که صادر شود. اگر خودروساز محصول با کیفیت ساخته بود می‌توانست صادرات کند و با برگشت پول آن از ورشکستگی نجات پیدا کند. چون در بحث مالی به جایی رسیدیم که خودروساز ما ۵۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارد، این فاجعه است. پس هرچه زودتر باید جلوی این فاجعه گرفته شود.

همچنین امیرحسین کاکایی عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت در ادامه این برنامه گفت: ما در سال حمایت از تولید ملی هستیم و در عین حال وسط یک جنگ تمام عیار اقتصادی، در خصوص صنعتی صحبت می‌کنیم که طبق آمار، از صنایع تاثیرگذار اقتصاد است.

وی خاطرنشان کرد که همزمان با تحریم‌هایی که از مرداد ماه سال جاری شروع شد، واردات خودرو از دیدگاه طرف خارجی آزاد است. اتفاقی که در چند سال اخیر هم افتاد و موجب شد که آمار واردات ما به شدت افزایش پیدا کند.

کاکایی تصریح کرد: شرایط فعلی هرچه هست نتیجه سال‌های زیادی قانون گذاری و تصمیم گیری‌های کلان در سطح کشور است. ولی آن‌چه هم اکنون مطرح است، روش بقا در صنعت خودرو است نه در مورد خوبی یا خوب‌تر بودن یا این‌که رقابت‌پذیر باشد یا خیر. بنده هم با صحبت دکتر پارسایی موافق هستم که در این شرایط در حاشیه بازار فروختن، دارای معانی بدی است؛ ولی این را هم می‌دانم که شرایط موجود در واقع نابودی صنعت خودرو خواهد بود. پس باید براساس واقعیت‌های روز صحبت کرده و به توافق رسید.

این کارشناس صنعت خودرو اظهار کرد: اگر افزایش میانگین ۷۰ درصدی قیمت تمام قطعات و مواد اولیه را در نظر بگیریم، حداقل ۷۰ درصد قیمت خودرو باید بالا برود. اثبات این صحبت هم قیمتی است که در کف بازار وجود دارد.