تأثیر ورود دستگاه قضایی به صنعت خودرو چیست؟

جاده مخصوص تهران کرج که سال‌های سال، محل امنی برای بعضی مدیران صنعت خودرو بوده ، این روزها با رفت و آمد ضابطین قضایی روزهای متفاوتی را تجربه می‌کند.

نام جاده مخصوص تهران ـ کرج با صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی ایران گره خورده است؛ صنعتی که هرچند طی سال‌های گذشته فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرده ولی آن‌گونه که به آن بها داده شده، نتوانسته انتظارات ذی‌نفعان را برآورده کند.

واقعیت آن است که ظرف سال‌های اخیر، صنعت خودروسازی ایران مورد حمایت‌های بی‌چون و چرا و بی‌سابقه‌ای بوده است که از طرف خیلی از وزرا، معاونانشان و مسئولان رده بالا، عملیاتی شده است. این صنعت همزمان به یکی از رانتی‌ترین صنایع کشور هم بدل شده است؛ به طوری که خیلی از صنایع با ابراز ناراحتی از نحوه حمایت‌های دولتی نسبت به صنعت خودرو و کشیدن دیوار امن به دور آن، بر این باور بودند که اگر این حمایت و نوع کمک‌های مالی و پشتیبانی‌هایی که دولت‌ها طی سال‌های اخیر از صنعت خودرو به عمل آورده‌، در دیگر صنایع مزیت‌دار کشور هم وجود داشت، می‌توانست توسعه صنعتی ایران را به نحو بهتری پیش ببرد.

حال ولی جاده مخصوص با نوع دیگری از برخوردهای حاکمیتی رو به رو است؛ به این معنا که طی هفته‌های اخیر، خبرهای متفاوتی از دو خودروساز بزرگ کشور یعنی ایران‌خودرو و سایپا به گوش رسید؛ یک مدیرعامل، ممنوع الخروج و دیگری بازداشت شد. پرونده یکی قضایی است و پرونده دیگری، حقوقی؛ دستگاه قضا به نحو مؤثری به اتفاقات اخیر صنعت خودروسازی ورود کرده و به نظر می‌رسد که ورود مؤثر آن بتواند پرونده امپراتوری‌های چندین و چند ساله بعضی رانت‌خواران در صنعت خودرو را پایان دهد.

چند ماه پیش هم قاضی ناصر سراج رئیس سازمان بازرسی کل کشور در بازدیدی سر زده از ایران‌ خودرو، از نزدیک در جریان اتفاقاتی که در صنعت خودروی کشور، به ویژه پس از آشفتگی ممتد در بازار رخ داده بود، قرار گرفت. همچنین مقرر شد گزارش مفصلی در این رابطه تهیه شود؛ موضوعی که خودروسازان نه تنها از آن به عنوان گسترده شدن یک چتر نظارتی بر روی کارخانجات و نحوه فروش خود استفاده کردند، بلکه بر روی آن مانور تبلیغاتی هم دادند که قاضی سراج از کمپانی‌هایشان بازدید کرده و روند عملکردی آنها را تعیین نموده است.

اکنون مدیرعامل شرکت صنعتی ایران‌خودرو که به گفته علی ربیعی سخنگوی دولت، قرار بود روز دوشنبه از طرف وزیر صنعت  برکنار شود، درست به فاصله چند ساعت پس از اعلام سخنگو، در دفتر کار خود واقع در جاده مخصوص، بازداشت و برای طی مراحل قانونی پرونده‌های قضایی خود، راهی زندان اوین شد.

هاشم یکه‌زارع بیش از ۶ سال است که در مسند مدیریت عامل ایران ‌خودرو به عنوان بزرگترین خودروساز داخلی، تکیه زده و هربار علی‌رغم ابهامات خیلی که در عملکرد داخلی و خارجی او مطرح بوده، ولی کسی نتوانسته بود او را جابجا کند.

در صنعت خودرویی ایران، آنقدر پیچیدگی‌ها و رانت‌های گسترده‌ای وجود دارد که شبکه شکل گرفته، به اذعان خیلی از کارشناسان و صاحبنظران، تارهایی عنکبوتی به دور صنعت خودرو پیچیده که منابع مالی را می‌بلعد و تنها اتلاف را رقم می‌زند.

اما سوی دیگر ماجرا، شرکت خودروسازی سایپا است که به خاطر خلف وعده‌های گوناگون و با شکایت مشتریان، شاهد ممنوع‌الخروجی مدیرعامل خود است؛ جواد سلیمانی که از ایران‌خودرو به شرکت خودروسازی سایپا رفته است، هفته پیش به خاطر تعدد شکایت مشتریان، ممنوع‌الخروج شده بود و پرونده‌ای قضایی برای او و کمپانی‌اش تشکیل شده است.

با نحوه ورودی که قوه قضاییه بتازگی به صنعت خودرو داشته به نظر می‌رسد دوران یکه‌تازی در صنعت خودرو به اتمام رسیده و مدیران این صنعت باید رویه‌های گذشته خود را مورد بازنگری جدی قرار دهند.

مهر