آیا آمبولانس‌های وارداتی هم با تعرفه سواری وارد شدند؟

فهرست دوم ارزبگیران دولتی هم دیروز منتشر شد؛ این بار در مورد خودرویی‌ها. واردکننده‌های خودرو که برای مدتی و تا اواخر دی ماه سال پیش کارشان به علت ممنوعیت واردات خودرو تعطیل شده بود، طبق آمار بانک مرکزی، بیش از ۱۲۱ میلیون یورو ارز دولتی کسب و خودرو وارد کرده‌اند. البته شاید بهتر است به جای عبارت واردکننده‌های خودرو با ارز دولتی از یک عبارت دقیق‌تر استفاده کنیم: «۷۶ درصد ارز دولتی در دست چهار کمپانی خودرویی و یک وزارتخانه». حتی پس از این تقسیم بندی به یک دسته دقیق‌تر دیگر نیز می‌رسیم؛ وزارت بهداشت و درمان و گروه جهان نوین آریا، نماینده رسمی نیسان، تقریباً نیمی از مجموع ارز دولتی تخصیصی واردات خودرو را به خود اختصاص داده‌اند.

وزارت بهداشت ۱۸ میلیون یورو با نرخ دولتی کسب کرده و خودروهای ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی‌سی وارد کرده است. اکنون چرا یک وزارتخانه خود اقدام به واردات خودرو کرده، پرسشی است که هنوز وزارت بهداشت به آن جواب نداده است. وزارت بهداشت فقط گفته است: «این ارز مربوط به خرید ۴۰۰ دستگاه آمبولانس کمک برای مناطق کوهستانی، برف خیز و صعب العبور است که امکان تولیدش در داخل ایران نیست»، ولی این وزارتخانه توضیح نداده که چرا به جای کد تعرفه واردات آمبولانس، آمبولانس‌ها را با کد تعرفه خودروهای ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی‌سی وارد کرده؛ یعنی پیشرانه این آمبولانس‌های ویژه مناطق صعب‌العبور، هم توان خودروهای سبکی مثل تیباست؛ میان ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی‌سی؟ البته در این فهرست نام گروه ایران خودرو دیزل سهامی عام هم آمده که برای وزارت بهداشت آمبولانس وارد می‌کند؛ آمبولانس‌های ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی‌سی.

از این جیب به آن جیب؟

بانک مرکزی دیروز فهرست دوم ارزبگیران دولتی با موضوع واردکننده‌های خودرو را منتشر کرد. این فهرست اگر چه که فقط مربوط به واردات خودرو و نه قطعات خودرو بود، ولی جزئیات آن تا اندازه‌ای مختصات بازار واردات خودرو را برایمان روشن می‌کند؛ بازاری که برخلاف تلاش‌های چندین ساله برای رقابتی کردنش، در انحصار شمار معدودی است؛ دولت و چهار گروه خودرویی. در بین فهرست ارزبگیران دولتی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یکی از بیشترین سهمیه‌های ارز دولتی را کسب کرده؛ نزدیک به ۱۸ میلیون و ۵۰۰ یورو. مرداد ماه سال پیش بود که هیئت دولت در یک مصوبه، به وزارت بهداشت اجازه وارد کردن هزار دستگاه آمبولانس را داد. همان زمان فعالان خودرویی می‌گفتند، با توجه به اینکه هیچ وزارتخانه‌ای نباید به تنهایی اقدام به فعالیت اقتصادی کند، وزارت بهداشت به جای اینکه به تنهایی این آمبولانس‌ها را وارد کند، یک گروه خودرویی را باید به عنوان واسطه انتخاب کند. همین اتفاق هم افتاد و گروه ایران خودرو دیزل سهامی عام عهده دار واردات آمبولانس شد، ولی طبق فهرستی که بانک مرکزی منتشر کرده، این گروه فقط نقطه کوچکی از ثبت سفارش واردات آمبولانس برای وزارت بهداشت است. در حالی ایران خودرو دیزل از سامانه نیما و با ثبت سفارش با کد تعرفه آمبولانس نزدیک به چهار میلیون یورو با نرخ دولتی کسب کرده که میزان ارز اخذ شده وزارت بهداشت و درمان برای واردات خودرو نزدیک به ۱۸ میلیون و ۵۰۰ هزار یورو به نرخ دولتی است.

جالب این است که وزارت بهداشت خودروهای خود را نه با کد تعرفه آمبولانس، بلکه با کد تعرفه خودروهای ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی‌سی وارد کرده و ارز خود را نیز از بانک کسب کرده است. سهم بالای وزارت بهداشت در بین ارزبگیران واردات خودرو دیروز خبرساز شد و قائم مقام معاونت توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت برابر آن واکنش نشان داد و اعلام کرد: «ارز کسب شده این وزارتخانه مربوط به خرید ۴۰۰ دستگاه آمبولانس کمک دار برای مناطق کوهستانی، برف خیز و دشوار است که امکان تولیدش در داخل ایران نیست». دبیر انجمن واردکنندگان خودرو ولی در جواب به این اظهارنظر مسئولان وزارت بهداشت این پرسش را عنوان کرد: «اگر واردات خودروی وزارت بهداشت مربوط به واردات آمبولانس است، چگونه این آمبولانس‌ها را از گمرک نه با کد تعرفه آمبولانس، بلکه با کد تعرفه مربوط به خودروهای ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی‌سی وارد کرده است؟ آیا کد را اشتباه نوشته‌اند؟». مهدی دادفر این را هم افزود که حتی اگر قبول کنیم که وزارت بهداشت کد تعرفه خود را اشتباه وارد کرده و ارز دولتی کسب کرده را برای آمبولانس استفاده کرده، چرا یک وزارتخانه خود شخصاً باید برای تأمین کالاهای مورد نیاز اقدام به واردات کند؟

غول ارز دولتی

از ماجرای وزارت بهداشت در کسب ارز دولتی برای خودرو یا آمبولانس بگذریم، جزئیات لیست منتشرشده واقعیت‌های دیگری را هم به ما نشان می‌دهد. طبق این لیست، حدوداً ۵۰ میلیون یورو دولتی واردات خودرو را دو گروه گرفته‌اند؛ یعنی نیمی از تمام ارز اختصاص یافته به واردات خودرو را دو نفر گرفته‌اند و باقی آن بین حدوداً ۲۰ واردکننده به صورت نامتوازنی توزیع شده است. گروه جهان نوین آریا، نمایندگی رسمی نیسان در کشور، در مجموع ۳۱ میلیون یورو با نرخ دولتی ارز کسب کرده تا خودروهای ۱۵۰۱ تا ۲۰۰۰ سی‌سی و ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سی‌سی وارد کند. گروه آرین موتور پویا، نمایندگی رسمی میتسوبیشی در کشور، هم گوی سبقت را از دیگر واردکننده‌های خودرو ربوده و با اخذ در مجموع ۲۴ میلیون یوروی دولتی، جزء خوش اقبال‌های ارز دولتی بوده است. پس از این دو گروه، نمایندگی DS فرانسه است که بین نماینده‌های خودرویی توانسته ۱۲۲ میلیون یورو ارز دولتی بگیرد و خودروهای فرانسوی وارد کند. جالب است اگر سراغ قیمت همین خودروها در بازار روز برویم، جهشی قیمتی را می‌بینیم که با هیچ حساب و کتابی با ارز دولتی جور درنمی‌آید؛ ارز دولتی گرفته‌اند و آزاد می‌فروشند. دبیر انجمن وارد کنندگان خودرو، نامهای گروه‌های لیست وارد کنندگان خودرو را «فهرست آلودگان ارز دولتی» می‌نامد؛ زیرا عقیده دارد خودرو از پایه نباید با ارز دولتی وارد بازار شود. او می‌گوید: شمار گروه‌ها و حجم گروه‌های ارز بگیر دولتی لیست وارد کنندگان، به ما نشان می‌دهد اینها قسمت کوچکی از میزان واردات خودرو به کشور است؛ یعنی همه خودروها به ارز دولتی آلوده نشده‌اند.

وی این را هم اضافه می‌کند که این خودروها مربوط به دوره نخست واردات خودرو پس از تعیین ارز دولتی هستند؛ یعنی واردکننده، خودروی خود را وارد کرده بوده، ولی گمرک در صورتی به آن اجازه ترخیص می‌داده که در سامانه نیما ثبت سفارش کند.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو، یک پرسش هم مطرح می‌کند؛ اینکه چرا تولید کنندگان خودرو اکنون با ارز دولتی وارد کار واردات خودرو به جای تولید شده‌اند؟ منظور او گروه ایران خودرو دیزل است؛ همان گروه سهامی عامی که آمبولانس وارد می‌کند.

دادفر می‌گوید: «دولت باید همانگونه که ارقام ارز دولتی واردکننده‌های بخش خصوصی را منتشر می‌کند، درآمدهای حاصله دولت از این قسمت را هم منتشر کند». این سخن او به حذف گروه‌های دولتی مثل شستا از لیست وارد کنندگان با ارز دولتی بازمی‌گردد. دادفر می‌گوید: سال پیش درآمد دولت از عوارض گمرکی، چهار هزار میلیارد تومان بوده و هزینه انبارداری هم به قدری است که از واردات هر صد ماشین، دو ماشین آن به این هزینه تعلق می‌گرفت.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو پیشنهاد معلومی برای دولت دارد؛ ممنوعیت اختصاص ارز دولتی به واردات خودرو. او می‌گوید: نمی‌دانم کجای این حرف پیچیده است که آقای شریعتمداری گفته ما حرف خوشمزه می‌زنیم. درست است که ما عقل خدادادی نداریم، ولی بعضی واردکنندگان در خارج از ایران کسب و کاری دارند و می‌توانند بدون آنکه ارز از بازار رسمی یا غیررسمی کشور بگیرند، از همان کسب و کارها و سرمایه‌هایی که در خارج از کشور دارند، اقدام به واردات خودرو کنند.