بیمه شخص ثالث راننده‌ محور می‌ شود

صنعت بیمه کشور در آستانه یکی از مهم‌ترین تحولات خود قرار دارد. طرح جدیدی در شرف اجراست که قرار است مفهوم سنتی بیمه شخص ثالث را به‌طور کامل متحول کند و مبنای تعیین حق بیمه را از "خودرو" به "راننده" تغییر دهد.

به‌عنوان یک متخصص، معتقدم این اصلاح ساختاری، گامی بزرگ در جهت برقراری عدالت بیمه‌ای و تشویق به رانندگی ایمن‌تر خواهد بود؛ رانندگانی که سابقه تخلف و تصادف بیشتری دارند، باید بهای بیشتری برای ریسک خود بپردازند.

تغییر از خودرو تا رفتار انسانی

در سیستم سنتی کنونی، مبنای محاسبه ریسک و حق بیمه، «نوع و ارزش خودرو» است، در حالی که آمارها نشان داده‌اند "راننده" عامل اصلی و تکراری بروز حادثه است.

• مشکل سیستم فعلی: بخش قابل توجهی از زیان شرکت‌های بیمه ناشی از رفتار پرخطر تعداد محدودی از رانندگان است. در سیستم کنونی، رانندگان ایمن عملاً از طریق حق بیمه‌ای که پرداخت می‌کنند، به‌صورت ناخواسته به رانندگان پرخطر یارانه بیمه‌ای می‌دهند.
• هدف طرح جدید: هدف طرح راننده‌محور شدن بیمه، برقراری عدالت است؛ حق بیمه هر فرد بر اساس پروفایل رفتاری و سابقه رانندگی او تعیین می‌شود.

چشم‌انداز اجرا و زیرساخت‌های لازم

اجرای موفق این طرح نیازمند همکاری بسیار نزدیک و تبادل داده میان نهادهای مختلف است. رئیس‌کل بیمه مرکزی، آقای پرویز خسروشاهی، اعلام کرده است که تلاش برای نهایی‌سازی آیین‌نامه‌ها تا پایان سال در جریان است، اما اجرای کامل آن به مصوبه دولت و تکمیل زیرساخت‌ها گره خورده است.

• جمع‌آوری داده‌ها: اجرای این طرح بدون اتصال کامل سامانه‌های بیمه مرکزی، ناجا (نیروی انتظامی) و پلیس راهور امکان‌پذیر نیست.
• پروفایل رفتاری: داده‌هایی نظیر تخلفات ثبت شده، تصادفات قبلی، میزان سرعت غیرمجاز و حتی نوع مسیرهای تردد باید گردآوری شده و در قالب یک پروفایل رفتاری برای هر راننده تحلیل شود.
• زمان احتمالی: در صورت تکمیل زیرساخت‌های فنی و تأیید دولت، شرکت‌های بیمه می‌توانند از ابتدای سال آینده نخستین نسخه‌های تعرفه‌های راننده‌محور را ارائه دهند.

تأثیرات اقتصادی و اجتماعی طرح

این تحول ساختاری، اثرات مثبتی بر سطح اقتصاد کلان، ساختار مالی شرکت‌ها و رفتار اجتماعی رانندگان خواهد داشت:

1. عدالت در توزیع هزینه: رانندگان با سابقه رانندگی ایمن و پاک، از تخفیف‌های اختصاصی قابل توجهی بهره‌مند می‌شوند، در حالی که رانندگان پرریسک باید هزینه کامل ریسک خود را بپردازند.
2. پایداری مالی شرکت‌های بیمه: با پوشش دادن ریسک واقعی (رفتار راننده) به جای ریسک فرضی (نوع خودرو)، ساختار مالی شرکت‌های بیمه پایدارتر شده و از زیان‌های ناشی از تکرار حوادث کاسته می‌شود.
3. کاهش تصادفات جاده‌ای: مهم‌ترین اثر اجتماعی، افزایش انگیزه مالی برای رانندگی ایمن است. وقتی تخلف یا تصادف مستقیماً در هزینه سالانه بیمه منعکس شود، راننده برای حفظ سابقه پاک خود و کاهش هزینه‌ها، محتاط‌تر عمل خواهد کرد.
4. مکمل طرح‌های پلیس: این طرح به‌عنوان مکمل سیستم‌های هوشمند امتیازدهی به رانندگان که پلیس راهور نیز بر روی آن کار می‌کند، در نظر گرفته می‌شود.

در نهایت، بیمه شخص ثالث در حال ورود به مرحله‌ای جدید و داده‌محور است و برای اولین بار، به جای طبقه‌بندی «وسیله نقلیه»، رفتار انسانی مبنای ارزیابی ریسک و قیمت‌گذاری خواهد بود.