چرا خودروسازان به تولید خودروهای ناقص ادامه می‌دهند؟
طبق برآورد اخیر وزارت صنعت، معدن و تجارت، هم اکنون بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه خودروی ناقص به ارزش بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان در پارکینگ دو خودروساز مطرح کشور دپو شده است. خودروهایی که خودروسازان با اطلاع از نقص قطعه باز هم اصرار بر تولید آنها دارد. در این بین چندی پیش یک عضو انجمن قطعه‌سازان عنوان کرده بود که در حال حاضر بعضی قطعات مانند باتری، کمربند ایمنی، پمپ هیدرولیک، مجموعه کامل چرخ، ریل تنظیم کمربند، عایق ضدآب، صندلی و دستگیره، فندک، جک و قطعاتی مانند اینها با کمبود رو به رو است و خودروسازان با وجود اینکه این کمبود را می‌دانند، باز هم اصرار دارند که تولید خودروهای ناقص را ادامه دهند.
پس از تشدید تحریم‌های بین‌المللی، تولید خودرو در کشور روند نزولی به خود گرفت که یکی از عوامل آن عدم تأمین قطعه در خطوط تولیدی خودروسازان بود. این روند همچنان پابرجاست تا جایی که پیش‌بینی‌ها از روند کاهشی تولید در سال جاری هم حکایت دارند. در این بین اگرچه تأمین قطعه خودروهای مونتاژی به خاطر قطع مبادلات بانکی با دیگر کشورها و همچنین خروج شرکای خودروسازی با سختی‌هایی همراه است ولی قطعات داخلی هم ظاهراً به همان سختی قطعات خارجی در دسترس خودروسازان قرار می‌گیرد. در وضعیت کنونی تولید محصولات مونتاژی با خروج شرکای خارجی و در نتیجه نبود قطعه در پایین‌ترین سطح قرار گرفته به صورتی که تولید بعضی از این محصولات از سال اخیر متوقف مانده است.
با این حال خطوط تولیدی دو خودروساز مطرح ایران به‌طور کج‌دار‌و‌مریز همچنان فعال است هر چند که عدم تأمین قطعه منجر به تولید بعضی از خودروها به طور ناقص می‌شود. آنطور که معلوم است قطعه‌سازان کشور با وجود بدهی خودروسازان و همچنین مشکلاتی که به خاطر تنگ شدن حلقه تحریم‌ها در تأمین مواد اولیه دارند، قادر به تولید خیلی از قطعات از جمله قطعات استراتژیک نیستند و همین عامل منجر به وقفه در تولید یا تولید خودروهایی ناقص شده است. سال پیش با تلاش وزارت صنعت، معدن و تجارت تسهیلات ۱۱ هزار میلیارد تومانی برای تداوم تولید قطعه در کشور در نظر گرفته شد که ۶ هزار میلیارد تومان از این تسهیلات در اختیار فعالان صنعت قطعه قرار گرفت حال آنکه دریافت مابقی این تسهیلات، در حال حاضر در کماست. در این بین قطعه‌سازان به‌طور مرتب از تریبون‌های گوناگون اعلام کرده‌اند که در صورت عدم دریافت باقی تسهیلات قادر به ادامه تولید نخواهند بود. حال با وجود اینکه تولید قطعه همچنان تداوم دارد و هنوز به وضعیت قرمز نرسیده، باز هم خودروهای زیادی در پارکینگ خودروسازان دپو شده که علت اصلی آن نقص در تأمین قطعه است.
در این بین آمارهای گوناگونی از شمار خودروهای ناقص نزد خودروسازان عنوان می‌شود به صورتی که چندی پیش رئیس سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان از حدود ۸۰ هزار خودروی ناقص در کارخانه‌های خودروسازی خبر داده بود، حال آنکه سخنگوی انجمن سازندگان قطعات در طول یک نشست خبری این تعداد را ۱۶۰ هزار دستگاه خوانده است. دست‌آخر هم روز پیش دستیار ویژه وزیر صنعت معدن و تجارت شمار خودروهای ناقص را ۱۰۰ هزار دستگاه عنوان کرد. با این حال بعضی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو عقیده دارند خودروهای دپو شده بیش از ارقام اعلامی است. همان‌گونه که ملاحظه می‌شودآمارهای متفاوتی با اختلاف‌های فاحش، در خصوص شمار خودروهای دارای نقص قطعه در پارکینگ‌های دو خودروساز ارائه شده است. فارغ از اینکه شمار این خودروها چند دستگاه است، پرسش این است که اصرار خودروسازان مبنی بر تولید خودروهای ناقص چیست؟ در نگاه اول به‌نظر می‌رسد که هر خودروی ناقصی که از خط تولید خارج می‌شود در نهایت برای تکمیل شدن نیازمند بازگشت به خط تولید است که همین امر هزینه خودروساز را زیاد می‌کند.
از طرف دیگر دپوی این خودروها در پارکینگ خودروسازان هم بدون اشکال نیست و در وضعیتی که تولید‌کنندگان تعهدات معوقه دارند محصولات دو خودروساز مطرح کشور در پارکینگ این شرکت‌ها در حال خاک خوردن است، پس چرا خودروساز خواهان تداوم تولید محصولات ناقص است؟ در این زمینه حسن کریمی‌سنجری عقیده دارد که اصرار خودروسازان به این خاطر است که نمی‌خواهند ظرفیت تولیدی خود را از دست بدهند چون که از دست دادن ظرفیت تولید خود تبعات به مراتب بدتری از تولید محصولات ناقص دارد.وی تاکید می‌کند که خودروهایی که همراه با نقص قطعه مسیر خطوط تولید را طی می‌کنند قابلیت استارت خوردن را دارند ولی قابلیت تجاری‌شدن را ندارند با این حال خودروساز ترجیح می‌دهد که با حفظ ظرفیت تولید، خودرو به‌طور ناقص از خط تولید خارج شود. با توجه به اظهارات این کارشناس این سؤال مطرح می‌شود که آیا خودروهای ناقص بار دیگر به خطوط تولید بازخواهند گشت؟
در این زمینه هم کریمی عنوان می‌کند که بخش اعظمی از خودروهای دارای کسری قطعه برای تکمیل شدن نیازی به بازگشت به خط تولید ندارند و اگر ناقصی کم باشد در سالن‌های تکمیل کاری و یا سالن نهایی کسری قطعات آنها تکمیل خواهد شد. این کارشناس خودرویی در جواب به این سؤال که چرا خودروسازان با اطلاع از نقص قطعه بازهم به تولید خودروهای ناقص ادامه می‌دهند، پاسخ داد این ترفندی هوشمندانه از طرف خودروساز است چون که اولاً از ظرفیت خطوط تولیدی خود استفاده کرده و ثانیاً مانع بیکاری کارگران خط می‌شود. وی ادامه می‌دهد که خالی گذاشتن خطوط تولید ضرر جبران‌ناپذیری را به خودروسازان وارد می‌کند و از سوی دیگر بیکاری کارگران را هم به همراه دارد، بنابراین تداوم تولید با وجود نقص در قطعه بیشتر به صلاح خودروساز است تا توقف خط تولید. با توجه به اظهارات کریمی به نظر می‌رسد که خودروسازان با اطلاع از نقص قطعه ترجیح می‌دهند که ظرفیت تولیدی خود را حفظ کنند و مانع از توقف خط تولید شوند.
نگاهی دیگر به تولید خودروهای ناقص
هرچند استفاده از ظرفیت تولید و تداوم فعالیت کارگران را می‌توان وجه مثبت اصرار خودروسازان به تولید محصولات ناقص دانست ولی این موضوع به نظر می‌رسد که وجه دیگری هم دارد. این وجه را از این منظر مورد توجه قرار دادیم که خودروسازان می‌توانند با تأمین قطعه از بعضی خودروهای ناقص، خودروهای ناقص دیگر را تکمیل کنند حال آنکه به نظر می‌رسد چنین اراده‌ای در خودروسازی‌ها نیست. در نظر بگیرید که خودروی x سه قطعه ناقصی دارد حال آنکه خودروی y دو قطعه کسری دارد. در این زمینه اصطلاح کلمه دو تا یکی یا سه تایکی را به‌کار می‌برند یعنی اینکه خودروساز می‌تواند قطعات خودروی x را باز کند و به این ترتیب قطعات ناقصی خودروی y را تکمیل کند. حال سؤال اینجاست که چرا با این راهکار باز هم خودروهای دارای کسری رو به فزونی است؟
آنچه معلوم است خودروسازان هم به نوعی در تکمیل این خودروها تعلل می‌کنند.هم اکنون فاصله قیمتی که بین کارخانه و بازار قرار دارد تا اندازه‌ای انگیزه عرضه این خودروها را از خودروساز گرفته است.با اینکه طبق مصوبه وزارت صنعت معدن و تجارت از ابتدای بهمن ماه باید قیمت بر اساس حاشیه بازار تعیین می‌شد اما قیمت‌گذاری دستوری همچنان ادامه پیدا کرده و تولید‌کنندگان هنوز اختیاری برای قیمت محصولات خود ندارند. برای یک خودروساز به‌طور حتم بسیار سخت است که خودرویی که با هزینه‌های فعلی تولید می‌کند با قیمت مصوب شورای رقابت (اوایل سال ۹۷) تحویل مشتری دهد. طبق دستورالعمل وزارت صنعت معدن و تجارت خودروهایی که تا ۳۰ دی ماه پارسال پیش فروش شدند باید با قیمت قبل تحویل مشتری شود. به این ترتیب این موضوع می‌تواند به‌طور حتم انگیزه عرضه محصولات یاد شده را از خودروساز بگیرد، چون که تولید‌کننده احساس می‌کند هر خودرویی را که به بازار عرضه کند با ضرر جبران ناپذیری مواجه می‌شود.
به این ترتیب خودروساز به نوعی در پی مسیری برای جبران ضرر خود هم برمی‌آید. در این زمینه یک فعال صنعت خودرو عنوان می‌کند که اگر خودروساز احساس کند در تولید و عرضه هر محصولی با ضرر و زیان‌های جبران‌ناپذیری مواجه است در پی مسیرهایی برای جبران این ضرر خواهد بود. وی ادامه می‌دهد که فروش خودرو به نمایندگی‌ها با قیمت‌هایی بالاتر از مصوبه ستاد تنظیم بازار می‌تواند یکی از مسیرهای فعلی قلمداد شود. این دست اندرکار صنعت خودرو در ادامه تاکید می‌کند که فروش خودرو از مسیر غیررسمی هرچند جبران‌کننده هزینه تولید خودرو در گروه‌های خودروساز است اما می‌تواند دلالی را در بازار رونق دهد.
دنیای اقتصاد
ارتقای داخلی سازی با تولید رهام و پژو ۳۰۱
حذف آپشن خودروها با قیمت گذاری دستوری
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد