تحلیل صنعت خودروی ترکیه

در تحلیل امروز تصمیم گرفته شده است گوشه‌ای از توانمندی‌ها و عملکردهای مؤثر صنعت خودرو کشور ترکیه و نحوه دخالت و یا حمایت دولت آن کشور را معرفی کنیم. همچنین با ارائه آماری صحیح از کیفیت عملکرد آن کشوردر این صنعت جذاب و پرسرو صدا بتوانیم با الگوبرداری سیستماتیک از یک صنعت موفق، سیاست‌ها و چشم اندازهای مناسب‌تری را برای صنعت خودرو کشورمان برنامه ریزی کنیم.

در سال ۱۹۵۹ میلادی کمپانی اتوسان (Otosn) تحت لیسانس کمپانی فورد در شهر استانبول اقدام به تولید خودرو کرد. در پی همین ترک‌ها تصمیم به ساخت خودرویی تمام‌ترکیه‌ای بنام دِوریم (Devrim) گرفتند که در سال ۱۹۶۱ و در شهر اسکی‌شِهیر این فعالیت آغاز شد که نتیجه موفقی نداشت و با تولید چهار دستگاه خودرو در کمپانی تولومساش (Tülomsaş) به کار خود پایان داد و دیگر ادامه نیافت.

صنعت خودروسازی ترکیه عملاً پس از آن موفقیتی نداشت تا این که کمپانی انگلیسی آستین و موریس در شهر "ازمیر" و در کارخانه BMC شروع به همکاری در حوزه تولید با ترک‌ها کرد و بعد از مدت‌ها در سال ۱۹۸۹ گروه چوکوروا (ÇukurovaGroup) این کارخانه را خرید و تحت نام BMC محصولات خود را در دنیا تا به الان عرضه می‌کند. در پی این اقدامات ترک‌ها خودرو تولید انبوه دیگری را نیز تحت نام آنادل (Anadol) ساختند که در تولید آن خودرو هم خیلی موفق نبودند.

دوران درخشان خودروسازی ترکیه در همکاری تولید خودرو با فیات ایتالیا در سال ۱۹۶۸ در شهر بورسا بود که این همکاری توسط شرکت توفاش (Tofaş) هم چنان ادامه دارد که سهم بسیار مهمی را در بین خودروهای تولیدی در کشور ترکیه ایفا می‌کند. به موازات همین همکاری‌ها در شهر بورسا، صندوق بازنشستگان نیروهای مسلح ترکیه (Oyak) قرارداد مشترک همکاری با فرانسوی‌ها در سال ۱۹۶۹ منعقد کرد و کارخانه Oyak-Renault تاکنون با مشارکت % ۴۹ اویاک و ۵۱% رنو به‌عنوان یکی از دو کمپانی تولید کننده بزرگ در ترکیه فعالیت می‌کند و رنو هم یکی ازکمپانی های با سهم بازار بالا در این کشور محسوب می‌شود.

در این میان کمپانی‌های بزرگ دیگر دنیا هم حضور خود را در بازار صنعتی و در حال توسعه ترکیه تثبیت کردند؛ کمپانی‌هایی نظیر تویوتا، هوندا، اوپل، هیوندای و مرسدس‌بنز در حوزه خودروهای سواری و کمپانی‌هایی نظیرمان آلمان MAN و ایسوزو در حوزه تولید خودروهای تجاری از قبیل کامیون، کامیونت، اتوبوس، مینی‌بوس، میدی‌باس و ون توسط کمپانی‌هایی مانند کارسان، اتوسان، TEMSA و BMC ادامه دارد. جالب توجه اینکه ترک‌ها فقط در بخش تولید خودرو فعال نیستند و همان‌طور که خود را در میان خودروسازهای پرتیراژ و مطرح دنیا معرفی کرده‌اند در حوزه تولید و مشارکت در تولید قطعات یدکی، صادرات خودرو و واردات خودرو هم فعالیت‌های گسترده‌ای دارند.

در این سال‌ها، سیاست‌های داخلی و خارجی ترکیه و همچنین حضور احزاب و گروه‌های مختلف سیاسی، جوی پرتلاطم و پر هیاهو در جریانات سیاسی آن به وجود آورده است اما اقتصاد پویا و در حال توسعه ترکیه را حتی حضور گروه‌های مافیایی و شبکه‌های زیرزمینی هم نتوانسته به حاشیه بکشاند. برای مثال کودتای نافرجام سال گذشته چه ساختگی و چه واقعی دوباره نتوانست سبب ایجاد موج ناامنی و مشکلات در فعالیت‌های توریستی، اقتصادی و تجاری ترکیه شود و هم چنان این کشور یکی از مراکز سرمایه‌گذاری دولت غرب است.

وقتی با وجود فراز و نشیب‌هایی در یک کشور و یک جامعه، شرایط به سمت اقتصاد آزاد و پایدار و با رویکرد سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی با برنامه‌ریزی بلندمدت پیش برود، وجود پتانسیل‌هایی مثل آب‌های آزاد، نیروی کار جوان، قرارگیری در موقعیت شاه‌راه ارتباطی اروپا و آسیا و حمایت از کارآفرینی و تولیدی، قطعاً باعث جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی خواهد شد. نمونه بارز سرمایه گذاری‌های این چنینی را می‌توان در مشارکت بانک سرمایه‌گذاری اروپا در سال ۲۰۰۶ دید که با اختصاص دادن وام ۱۷۵ میلیون یورویی از محل وام ۴۰۰ میلیون یورویی پیش‌بینی شده برای کمپانی توفاش، تصمیم گرفت تا با همکاری پژو- سیتروئن PSA و فیات ایتالیا اقدام به سرمایه‌گذاری در تولید بیش از ۱۳۵,۰۰۰ دستگاه توان این کمپانی برای تولید خودروهای تجاری جهت صادرات به بازار اروپا کند. ترک‌ها با برنامه ریزی صحیح و مدیریت اصولی بحران خودرویی را هم طی آن سالها سپری کرده‌اند و در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۰۹ با افت تولید ۶۳% و متعاقب آن افت صادرات ۶۱.۶% روبرو شدند اما توانستند آن را مدیریت کرده و از آن بحران عبورکنند.

آخرین تلاش‌های ترکیه‌ای‌ها برای داشتن خودرو ملی در سال ۲۰۰۷ منجر به تولید خودرویی کوپه و اسپرت بنام ظفر یا پیروزی توسط شرکت اتوکس (Etox Zafer) شد، هرچند این خودرو با سه پیشرانه رنو، ب‌ام‌و و ولوو ساخته شد اما نتیجه تلاش‌های شبانه‌روزی ۴۶ نفر از مهندسان ترک با بیش از صد هزار کیلومتر تست و با طراحی خاص و جذاب، قیمت تمام شده آن بین ۵۰ تا ۸۸ هزار دلار بود.

چرا سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو ترکیه؟

در ۲۵ سال اخیر کشور ترکیه توانسته خود را به‌عنوان یک مرکز تولید و مهندسی با ایجاد زنجیره ارزش در صنعت خودرو جهانی معرفی کند که تأثیر پذیر از وجود پتانسیل‌های ویژه‌ای است که در این صنعت نهفته و در ذیل به‌صورت مختصر و گذرا به آن اشاره می‌شود:

بخش تولید صنعتی

- بالاترین سطح ادغام در صنعت خودرو دنیا

-تبدیل شدن به چهاردهمین خودروساز بزرگ دنیا (به نقل از OICA در سال ۲۰۱۶) با متوسط نرخ صادرات ۷۵ درصد

-بالاترین نرخ صادرات خودرو به اروپا از سایتی خارج از اروپا در بین چند کشور صنعتی دیگر با اصالت تولید در ترکیه

-تبدیل شدن به مرکز منطقه‌ای بزرگ مهندسی، تولید و صادرات برندهای خودروسازی جهان برای بازارهای بین‌المللی

بخش مهندسی تولید و تأمین کنندگان قطعات

- تولید محصولات با کیفیت و با نرخ بالای صادرات

-حضور مستقیم کمپانی‌های تولیدکننده خارجی قطعات یدکی به همراه یک کمپانی تولیدکننده لاستیک

-ایجاد مراکز عالی مهندسی خودرو و تحقیق و توسعه (R&D) که در آن فن‌آوری‌های روز توسعه یافته است.

-رشد رانندگی خودرو با افزایش تعداد مالکین

-با رشد کلان اقتصادی و افزایش سرانه درآمد، طبقه متوسط بورژوا (قشر مرفه متوسط رو به بالا) شکل گرفت.

-جمعیت شناسی مطلوب به همراه تربیت و آموزش نیروهای جوان و با آتیه که حامی صنعت خودرو هستند.

-هزینه‌های رقابتی نیروی کار و حامل‌های انرژی نسبت به اروپا

-حمایت‌های دولت از طریق مشوق‌ها

-حضور قدرتمند در عرصه بین‌المللی

-تبدیل شده به یکی از غول‌های زنجیره ارزش جهانی خودرو به دلیل امتیازات موقعیت مکانی، پایین بودن نرخ هزینه‌ها و سایر امکاناتی که ترکیه از آن بهره می‌برد.

-تمایل برای کسب سودآوری توسط کمپانی‌ها و بنگاه‌های اقتصادی ترکیه‌ای به دلیل وجود آینده مناسب در سرمایه‌گذاری

در این عکس اسامی و نشان تجاری برندهای معتبر خودروسازی دنیا به همراه قطعه سازان و OEM های مطرح که در صنعت خودروی ترکیه فعال هستند به تصویر کشیده شده است و نکته جالب توجه نبودن حتی یک خودرو از برندهای چینی است.

Etox Zafer Coupe آخرین تلاش‌های ترکیه‌ای‌ها برای داشتن خودرو ملی؛ هرچند این خودرو با سه پیشرانه رنو، ب‌ام‌و و ولوو ساخته شد اما نتیجه تلاش‌های شبانه‌روزی ۴۶ نفر از مهندسان ترک با بیش از صد هزار کیلومتر تست و با طراحی خاص و جذاب، قیمت تمام شده آن بین ۵۰ تا ۸۸ هزار دلار بود.

در پایان سال ۲۰۱۶ با فروش بیش از یک‌میلیون وسیله نقلیه، ترکیه میزان فروش خود را به ثبت رساند.

طبق این آمار به نظر می‌رسد سلیقه مصرف‌کنندگان و رانندگان در ترکیه نسبت به استفاده خودروهای سواری تغییر کرده است و در عین حال، خودروهای کوچک‌تر با حجم موتور کمتر در بازار سهم عمده را دارند.

ترکیه بزرگ‌ترین مرکز صادرات تولیدکنندگان جهانی در منطقه خارج از اتحادیه اروپا با متوسط نرخ صادرات ۷۵ درصد است.

شگفتی سازی صنعت خودرو ترکیه در یک نگاه

بزرگ‌ترین بخش تولیدی خودرو در خارج از اتحادیه اروپا با یک سرمایه‌گذاری بزرگ داخلی و خارجی در بخش تولید خودرو، قطعات یدکی و فنی و مهندسی در حال فعالیت است که در طی سالیان در بخش واردات نیز بسیار فعال بوده و این خود برخلاف آن چیزی است که در کشور ما به‌عنوان تعجب صنعتی مطرح می‌شود یعنی سهم واردات ۵ درصدی نسبت به سهم تولید ۹۵ درصدی شگفت انگیز است.