تله تبلیغاتی با موتور مخصوص بانوان !

طی سال‌های اخیر، تبلیغات برخی از شرکت‌های عرضه‌کننده موتورسیکلت‌های برقی و اسکوترها به‌ویژه در فضای مجازی، طوری طراحی شده که مخاطب اصلی آن را بانوان تشکیل می‌دهند. عباراتی مثل «اسکوتر شهری مخصوص بانوان»، «مناسب روز دختر» یا حتی «بدون نیاز به گواهینامه» در تبلیغات این موتورها زیاد به چشم می‌خورد. اما آیا واقعاً بانوان در ایران اجازه استفاده قانونی از این وسایل را دارند؟ پاسخ ساده است: خیر، دست‌کم با قوانین فعلی، چنین مجوزی صادر نشده است.

تناقضی بزرگ بین قانون و بازار

بر اساس قوانین راهنمایی و رانندگی کشور، هر نوع وسیله نقلیه موتوری، چه بنزینی باشد و چه برقی، برای حرکت در معابر عمومی نیاز به گواهینامه دارد. این قانون شامل اسکوترهای برقی و موتورسیکلت‌های سبک هم می‌شود. اما نکته اینجاست که در حال حاضر، در ایران گواهینامه رانندگی موتورسیکلت به زنان داده نمی‌شود.

در نتیجه، آنچه برخی شرکت‌ها به نام «موتور مخصوص بانوان» تبلیغ می‌کنند، صرفاً یک ابزار بازاریابی است و نه یک راه‌حل قانونی.

فروش آزاد، استفاده ممنوع!

این نکته مهم را باید روشن کنیم:

• فروش موتور یا اسکوتر برقی به زنان در ایران ممنوع نیست.
• اما استفاده از این وسایل در معابر شهری بدون گواهینامه، ممنوع است.
• چون زنان امکان دریافت گواهینامه موتورسیکلت ندارند، عملاً حق استفاده از این وسایل را ندارند.

این یعنی شما می‌توانید موتور برقی بخرید، ولی اگر سوار آن شوید و پلیس شما را متوقف کند، احتمال جریمه یا توقیف وسیله‌تان وجود دارد. به همین سادگی!

آیا اسکوتر برقی نیاز به گواهینامه دارد؟

بسیاری از شرکت‌ها سعی می‌کنند با اشاره به ویژگی‌هایی مانند «سرعت پایین» یا «برقی بودن» این‌طور القا کنند که برای استفاده از این وسایل نیازی به گواهینامه نیست. اما بر اساس اعلام پلیس راهنمایی و رانندگی:

«تا زمانی که وسیله‌ای دارای موتور محرک باشد و در دسته وسایل نقلیه موتوری قرار گیرد، برای استفاده از آن در معابر شهری داشتن گواهینامه الزامی است.»

حتی اگر آن وسیله ظاهری کوچک یا صدای کم داشته باشد.

مشکل فقط در ایران نیست؟

جالب است بدانید که در بسیاری از کشورهای منطقه، زنان به راحتی می‌توانند گواهینامه موتورسیکلت دریافت کنند. برای مثال:

• افغانستان
• ترکیه
• ارمنستان
• آذربایجان
• عراق

در کشورهای اروپایی مانند آلمان و فرانسه هم تنها چیزی که برای دریافت گواهینامه اهمیت دارد، توانایی فنی و آشنایی با قوانین رانندگی است، نه جنسیت.

اما در ایران، این حق صرفاً به دلیل زن بودن از زنان گرفته شده؛ در حالی که پسران از سن ۱۶ سالگی (پایین‌تر از سن رأی دادن) می‌توانند گواهینامه موتور بگیرند.

پیامدهای فرهنگی این تبعیض

شاید بد نباشد به یک نکته مهم‌تر هم فکر کنیم: آیا حضور زنان در فضای موتورسیکلت‌سواری نمی‌تواند به بهبود فرهنگ رانندگی کمک کند؟

طبق آمار:

• کمتر از ۳۰ درصد موتورسواران مرد در کشور از کلاه ایمنی استفاده می‌کنند.
• حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد مرگ و میر موتورسواران ناشی از ضربات مستقیم به سر و صورت است.

در چنین شرایطی، حضور زنان که معمولاً قانون‌مدارتر و حساس‌تر به مسائل ایمنی هستند، می‌تواند به شکل‌گیری الگویی تازه از رانندگی با موتورسیکلت منجر شود. الگویی که در کشورهای دیگر هم امتحان شده و نتیجه‌اش کاهش تصادفات بوده است.

واقعاً «مخصوص بانوان» یعنی چه؟

عبارت‌هایی مانند «موتور مناسب بانوان» یا «اسکوتر طراحی شده برای خانم‌ها» بیشتر از آنکه جنبه فنی داشته باشند، یک ترفند تبلیغاتی‌اند. این موتورها صرفاً وزن کمتری دارند، طراحی ظاهری‌شان ساده‌تر است و گاهی رنگ‌بندی‌شان دخترانه است. اما این ظاهر به معنی «مجاز بودن» نیست. هیچ قانون رسمی وجود ندارد که به زنان اجازه دهد به خاطر سبک بودن یا برقی بودن این وسایل از آن‌ها در خیابان استفاده کنند.

اسکوتر برقی چیست و چرا دچار ابهام است؟

اسکوترهای برقی، وسایلی سبک و کوچک هستند که با باتری شارژ می‌شوند. معمولاً سرعت آن‌ها محدود است (مثلاً زیر ۴۰ کیلومتر بر ساعت) و صدای زیادی تولید نمی‌کنند. در کشورهای دیگر برای مسیرهای کوتاه داخل شهری و مسیرهای آخر تا مقصد (Last Mile) استفاده می‌شود.

اما در ایران هنوز تعریف مشخصی در قوانین برای این وسایل وجود ندارد. همین خلا قانونی، باعث شده برخی شرکت‌ها از فرصت سوءاستفاده کنند و آن‌ها را بدون هشدار درباره محدودیت‌های قانونی، به مشتریان بفروشند.

جمع‌بندی

 اسکوتر برقی یا موتور سبک ممکن است در ظاهر برای زنان مناسب باشد، اما استفاده قانونی از آن‌ها بدون گواهینامه ممکن نیست.

 هیچ قانونی در ایران وجود ندارد که زنان را از خرید موتور منع کند، اما قانون راهنمایی و رانندگی استفاده از وسیله نقلیه موتوری بدون گواهینامه را ممنوع کرده است.

 اگرچه برخی از این اسکوترها هنوز تعریف مشخصی در قوانین ندارند، اما پلیس در بیشتر موارد آن‌ها را مشمول مقررات موتورسیکلت می‌داند.

 تا زمانی که زنان امکان دریافت گواهینامه موتورسیکلت را نداشته باشند، فروش این موتورها با برچسب «مخصوص بانوان» بیشتر یک ترفند تبلیغاتی است تا یک امکان واقعی.