رقابت قیمت ‌گذاری میان خودروساز و دلال

بررسی روند بازار خودرو نشان می‌دهد که قیمت انواع خودروهای داخلی علی‌رغم نبود مشتری و صفر بودن معاملات همواره افزایشی است. حالا بازار خودرو هم در کنار بازارهای موازی در التهاب به سر می‌برد و باید منتظر ماند و دید سرنوشت این بازار بی‌مشتری چه خواهد بود.

این روزها رشد شدید قیمت خودرو نشان می‌دهد که سیاست‌های دستوری و حتی تغییر روش‌های فروش نتوانسته بازار خودرو را آرام کند. کارشناسان دلایل متفاوتی را برای التهابات اخیر در بازار خودرو مطرح می‌کنند. افزایش نرخ دلار از جمله دلایلی است که تحلیلگران به آن اشاره دارند، به گفته آنها نرخ ارز این‌ روزها سکان بازار خودرو را در دست گرفته است. چون که قطعه-سازان و خودروسازان اعلام کرده‌اند با توجه به تغییرات نرخ ارز قیمت قطعات تولیدی خودرو افزایش یافته و بر همین اساس هم انتظار می‌رود قیمت خودروهای داخلی در هفته‌های آتی افزایش یابد.

کافی است این افزایش قیمت برای خودروسازان درنظر گرفته شود آنگاه خواهیم دید که سوداگران به بهانه این افزایش قیمت بار دیگر در قیمت‌های بازار دست خواهند برد و این رقابت تنها بازار را ملتهب‌تر خواهد کرد. این یک فرآیند همیشگی در بازار بوده و به گفته بعضی از کارشناسان رقابت بر سر قیمت-گذاری تنها به ضرر بازار تمام می‌شود. این در حالی است که عده‌ای دیگر عقیده دارند ممکن است با ادامه این رقابت بازار ملتهب شود اما اگر روند ادامه یابد و قیمت کارخانه به بازار نزدیک شود ما شاهد به تعادل رسید بازار خواهیم بود. امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو در مورد این فرآیند رقابتی گفت: اکنون ما شاهد نتیجه برعکس این استدلال هستیم. من این گفته را جور دیگری مطرح می‌کنم، در بازارهای دیگر که خبری از قیمت‌گذاری به شیوه بازار خودرو نیست آیا التهاب را نداریم؟ این‌روزها تمام بازارها ملتهب بوده و با چالش-های بی‌شماری دست و پنجه نرم می‌کنند. استدلال رقابت قیمت‌گذاری میان خودروساز و دلال که نتیجه‌ای جز افزایش قیمت و ملتهب شدن بازار ندارد استدلالی است که امروزه کمی تغییر یافته و خودروسازان آن را قبول ندارند. شاید زمانی اینگونه استدلال‌ها در بازار معنا داشت اما اکنون معضل اصلی بازار، زیان سنگین خودروسازان است نه اینگونه رقابت‌ها بر سر بالا بردن قیمت.

اتخاذ تصمیمات غلط به خاطر تاثیرپذیری از گذشته

وی افزود: مسائلی در حافظه تاریخی ما وجود دارد که موجب می‫شود تصمیمات غلط بگیریم. بر پایه همین تصمیمات غلط خودروسازان طی دو سال اخیر تقریبا ۴۰ هزار میلیارد تومان زیان دیده‌اند و اگر این وضعیت ادامه پیدا کند قطعا در سال جاری ۳۰ هزار میلیارد تومان دیگر زیان خواهند داد. در این شرایط برای کنترل امور به کاهش هزینه‌ها از طرف خودروسازان اشاره می‌شود. کاهش هزینه‌ها به شکل معنادار در حالی که قیمت مواد اولیه صد در صد افزایش یافته کمی غیرممکن خواهد بود. دلار در سال گذشته نزدیک به ۱۲ هزار تومان بود، اما اکنون ارز به پرواز درآمده، حال تصور کنید که نرخ دلار بر روی قیمت ۲۴ هزار تومان ثابت شود، این یعنی ۱۰۰ درصد افزایش هزینه برای خودروساز. بنابراین مانع از افزایش قیمت توسط خودروساز با فرض افزایش بیشتر قیمت‌ها در بازار در وضعیت فعلی معنایی ندارد.

این کارشناس صنعت خودرو اظهار کرد: مدتی است که با این استدلال اجازه ندادند که قیمت خودرو به بازار نزدک شود، حال سوال من این است که مگر طی این مدت قیمت‌ها در بازار ماند؟ خیر نماند، بنابراین اگر واقع‌بین باشیم خواهیم دید که چاره‌ای جز آزادسازی قیمت‌ها نیست حتی اگر نتیجه این باشد که قیمت‌ها در بازار بالا برود. اکنون با توجه به مشکلات موجود ادامه روند برای خودروسازان غیرممکن شده و به دنبال نابودی این صنعت تمام بازارها از بین خواهد رفت.

کاکایی از راه‌حل مشکلات گفت: راه‌حل واقعی این است که ما قیمت‌ها را آزاد کنیم البته باید بلافاصله تمام فشار را بر روی افزایش تولید زیاد کنیم. اگر این اتفاق رخ دهد ما دو حالت خواهیم داشت یا خودروسازان با افزایش قیمت‌ها، هزینه‌های خود را پوشش می‌دهند و یا سودی را به دست می‌آورند که در این شرایط به راحتی دولت می‌تواند از آنها مالیات بگیرد.

وی افزود: ما چند خودروساز کاملا خصوصی داریم که قیمت‌های خود را آزاد کرده‌اند. در بازار این خودروسازی‌های خصوصی تعادل برقرار است و دیگر دلالی در این بازار به صرفه نیست. چون که بازارهای موازی مانند بورس این‌ روزها سود قابل توجهی را به مشتریان خود می‌دهند بنابراین چرا دلال باید خود را معطل خرید و فروش خودرویی کند که سودی نمی‌دهد.

دلالان، به دنبال سود ۱۰۰ درصد

حال به سراغ دو خودروساز بزرگ برویم، چرا همچنان عده‌ای تمایل به سوداگری در بازار خودرو را دارند؟ در پاسخ باید گفت هر خریدی از تولیدات داخل نزدیک به ۱۰۰ درصد سود می‌دهد، حال فردی را در نظر بگیرید که خودرویی ۱۰۰ میلیون تومانی از کارخانه خریداری کرده باشد، همین خودرو در بازار ۲۰۰ میلیون تومان است و این یعنی ۱۰۰ درصد سود، پس طبیعی است که این بازار کشش دلالی و سوداگری را دارد و قطعا این شرایط با این قاعده هیچ‌گاه به تعادل نخواهد رسید به عبارتی دیگر تا زمانی که چنین قیمت‌گذاری دستوری غلطی وجود دارد بازار روی آرامش را نخواهد دید.

کاکایی گفت: حال به مسئله اصلی یعنی تاثیرپذیری ‌ کارخانه و بازار از یکدیگر رقابت بر سر افزایش قیمت‌ها برگردم. خودروسازان تمایل به افزایش قیمت محصولات خود را دارند و یکی از دلایل آنها افزایش نرخ در بازار است. اگر خودروساز افزایش را اعمال کند قطعا جو ایجاد شده موجب می‌شود دلالان نیز قیمت را در بازار بالا ببرند. اگر ما استدلال رقابت بر سر قیمت را کنار بگذاریم و اجازه دهیم قیمت کارخانه افزایش یابد شاید مدتی نرخ خودرو بالا برود اما یقینا این رقابت نمی‌تواند ادامه پیدا کند و پس از تنظیم بازار این افزایش قیمت به نفع مصرف-کنندگان خواهد بود، چراکه خودروسازان تقویت شده، تولید افزایش پیدا می‌کند و بازار به تعادل می‌رسد.

این کارشناس صنعت خودرو اظهار کرد: ما یک‌ سری واقعیت اقتصادی در بازار خودرو داریم که نمی‌توان منکر آنها شد، اکنون کشور تحریم‌ بوده و خودروسازان به لحاظ تامین بعضی از قطعات با مشکل مواجه هستند این درحالی است که با همین استدلال و تلاش برای ثابت نگه داشتن قیمت‌ها صنعت را ضعیف کرده‌ایم و در مقابل با بگیر و ببند سعی در کنترل امور داریم. مگر چند وقت پیش سلطان خودرو دستگیر و اعدام نشد، پس چرا ما نتیجه‌ای را در بازار ندیدیم! واقعیت بازار در خط تولید است، هر موقع توانستیم ظرفیت تولید را افزایش دهیم آن موقع می‌توانیم بر روی رقابت‌های قیمتی نیز نظر بدهیم. ما باید بدانیم هنگامی که تصمیمات متناقضی گرفته می‌شود نتایج منفی‌ای را برای مردم و صنعت خواهد داشت.

وی افزود: آزادسازی قیمت در ظاهر ممکن است مصرف‌کننده را متضرر کند و خودروساز را به سود برساند. اما من می‌گویم اگر این روند اجرا شود و مدتی صبر کنیم هر دو طرف سود خواهند برد. ما اکنون هیچ راهی به جز آزادسازی قیمت‌ها را نداریم. عده‫ای عقیده دارند این آزادسازی از طریق بورس باشد و عده‌ای دیگر از رفتن قیمت‌ها به حاشیه بازار می‌گویند، اگر قیمت‌ها به هر روشی آزاد شود قطعا تنشی را خواهیم داشت اما پس از مدتی بازار آرام خواهد گرفت.

روزنامه ابتکار