بررسی نوسان قیمت خودرو در دو سال گذشته

طی بیش از ۱۴ ماهی که از تحریم خودروسازی ایران می‌گذرد، قیمت خودروهای داخلی چه در بازار و چه در کارخانه رشد قابل توجهی را به خود دیده و این موضوع موجب شده سبد خرید مشتریان زیر و رو شود.با یک حساب سرانگشتی معلوم می‌شود که قیمت خودروهای داخلی طی کمتر از دو سال اخیر (از آبان ۹۶ همزمان با شوک اولیه ارزی تا به امروز) بیش از دو برابر افزایش یافته و این در حالی است که قدرت خرید مشتریان هرگز متناسب با این روند، صعود نکرده است.

به عبارت بهتر، رشد قیمت خودرو بسیار بالاتر از سطح افزایش درآمد شهروندان بوده و آنها حسابی از تورم بازار خودرو جا مانده‌اند. این موضوع باعث شده سبد خرید مشتریان تغییرات اساسی را به خود ببیند، چه آنکه مثلاً مشتری دو سال پیش پراید، اکنون دیگر توان خرید این محصول را هم که ارزان‌ترین خودرو داخلی به شمار می‌رود، ندارد و سراغ مدل‌های دست دوم رفته است.دیگر مشتریان بازار خودرو هم با توجه به فاصله‌ای که بین درآمد و قدرت خریدشان با قیمت خودروها ایجاد شده، به ناچار سبد خرید خود را در این بازار، یک یا چند سطح کاهش داده‌اند. وضعیت به شکلی پیش رفته که بخشی از مشتریان خودروهای خارجی هم توان خرید خود را در بازار وارداتی‌ها از دست داده و یکی دو رده پایین‌تر آمده و مشتری مونتاژی‌های چینی شده‌اند.این را هم نباید فراموش کرد که تورم قیمت خودروهای صفر کیلومتر به بازار دست دوم‌ها هم سرایت و در آنجا هم توفان به پا شده است. از همین رو دست بعضی شهروندان از این بازار هم کوتاه شده به نظر می‌رسد. در مجموع می‌توان این طور نتیجه گرفت که صعود قیمت در بازار خودرو، ضمن آنکه سبد خرید مشتریان را حسابی تغییر داده، دست خیلی‌ها را هم از خرید کوتاه کرده است.  

صعود قیمت خودروهای داخلی اما از آبان سال ۹۶ و پس از شوک ارزی اولیه شروع شد. اگرچه افزایش قیمت‌ها در آن مقطع محدود بود، با این حال همان طور که در ادامه، خیلی از بازارها از جمله ارز و سکه رشدی شدید را تجربه کردند، خودرو هم از قافله عقب نماند و منحنی قیمت آن نجومی بالا رفت. بازار خودرو پس از عبور نسبتاً سلامت از مقطع شوک اول ارزی، خروج آمریکا از برجام را تجربه کرد و در نتیجه باز هم با افزایش قیمتی البته این بار بیش از دوره نخست رو به رو شد.به‌عنوان مثال، پراید که در مرحله مقدماتی (شوک اول ارزی آبان ۹۶) افزایشی در حد ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان را تجربه کرده بود، این بار قیمت آن بیش از دو میلیون تومان صعود کرد.یا مثلاً پژو ۲۰۶ که در مقطع نخست، به خودرویی تقریباً ۴۰ میلیون تومانی تبدیل شده بود، پس از ماجرای نقض برجام تا مرز ۵۰ میلیون تومان هم پیش رفت. در این مرحله، تغییرات سبد خرید مشتریان به تدریج خود را نشان داد، با این حال دست کمتر کسی از بازار خودرو کوتاه شد.این افزایش قیمت‌ها در حالی بود که خودروسازی کشور هنوز مورد تحریم آمریکایی‌ها واقع نشده و مشکلات و بحران‌های تولید سر بر نیاورده بودند.

 با تحریم خودروسازی ایران در نیمه مرداد سال پیش، دور جدید و البته شدید افزایش قیمت خودروهای داخلی شروع شد و اینجا بود که ضمن ایجاد تغییرات اساسی‌تر در سبد خرید مشتریان، بخشی از آن‌ها عملاً توان خرید خودرو را هم از دست دادند. در این مقطع بازار دست ‌دوم‌ها داغ شد و خیلی‌ها به آن کوچ کردند تا شاید بتوانند خودرویی مناسب برای خود دست و پا کنند، حال آنکه قیمت‌ها در این بازار هم کم بالا نرفته بود.هرچه از تحریم خودروسازی گذشت، اوضاع تولید هم وخیم‌تر و التهاب بازار هم شدیدتر شد. بازار خودرو مثل ارز، سکه و...، آماج حمله سرمایه‌های سرگردان قرار گرفت و ازآنجاکه تولید و عرضه اوضاع مناسبی نداشت، قیمت‌ها بالا و بالاتر رفت.با ورود به سال ۹۸، پیش‌بینی‌های اولیه از اوضاع بازارها تقریباً تحقق یافت، چه آنکه صعود قیمت مجدداً آغاز و با شدتی بیشتر، ارز، سکه، طلا، خودرو و... را درنوردید. اوضاع به شکلی پیش رفت که در اردیبهشت امسال بازار خودرو اوج افزایش قیمت را تجربه کرد و به نوعی انفجار قیمتی در این بازار رخ داد.

اینکه خودرویی مثل پراید به مرز۵۶میلیون تومان رسید و پژو ۲۰۶ از ۱۲۵ میلیون تومان عبور کرد و پژو ۴۰۵ هم چیزی نمانده بود ۱۰۰ میلیون تومانی شود، به وضوح گویای اوضاع بازار خودرو در دومین ماه بهار امسال است. به همین نسبت، بازار خودروهای دست دوم هم رشد کرد و در نتیجه شمار بیشتری از مشتریان توان خرید خودرو را از دست دادند و سبد خرید دیگران هم تکانه‌هایی شدیدتر از گذشته را به خود دید.اوج‌گیری قیمت خودرو در اردیبهشت دلایل گوناگونی داشت، از جمله صعود نرخ ارز و کاهش بیش از پیش تولید و عرضه محصولات.این شرایط اما پایدار نماند، چه آنکه در ادامه، منحنی قیمت خودرو روند نزولی در پیش گرفت و قیمت‌ها افت کردند. این کاهش البته نتوانست تغییرات خیلی بزرگ و چشمگیری در سبد خرید مشتریان ایجاد کند و همچنین کماکان دست خیلی از شهروندان از بازار خودرو کوتاه ماند.طی یکی دو هفته اخیر البته قیمت خودروها مجدداً روندی صعودی به خود گرفته، اگرچه فعالان بازار عقیده دارند این ماجرا موقتی است و قیمت‌ها عقب خواهند نشست.در مجموع به نظر می‌رسد با توجه به اتفاقات رخ داده در بازار خودرو و پیش‌بینی از آینده تولید و قیمت، تغییرات ایجاد شده در سبد خرید مشتریان، فعلاً پایدار خواهد ماند، مگر آنکه قدرت خرید و سطح درآمد مشتریان بالا برود یا قیمت‌ها به شدت سقوط کند.

دنیای اقتصاد