دور دوم افزایش قیمت‌ خودرو بدون اعلام رسمی

افزایش قیمت خودرو برای دومین بار در سال ‌جاری بدون اعلام رسمی از طرف شورای رقابت، کلید خورد. هر چند در مرحله اول اعلام قیمت‌ها که اردیبهشت‌ماه اتفاق افتاد، شورای رقابت تنها به میزان درصد صعود قیمت محصولات خودروسازان اکتفا کرد، اما در مرحله دوم ترجیح داد که بی‌سروصدا و به دور از هر مصاحبه و جنجالی نسبت به ارائه مجوز افزایش قیمت اقدام کند. کسب مجوز از طرف شورای رقابت آن هم در خفا در وضعیت کنونی با واکنش‌هایی از طرف مشتریان و بازار همراه شده است؛ به صورتی که قیمت‌ها در بازار به‌طور چشمگیری افزایش یافته و مشتریان هم ناراضی‌تر از گذشته به‌نظر می‌رسند.

آنچه مشخص است شورای رقابت در مرحله دوم تعیین قیمت‌ها، کم‌کاری خود در مرحله اول را جبران کرده و درصد افزایش قیمت ایران‌خودرو را از ۱۱ درصد در اردیبهشت‌ماه به بیش از ۲۸ درصد رسانده است. سایپا هم که در دومین ماه بهار طی سال‌جاری مجوز ۲۴ درصدی برای افزایش قیمت محصولات خود گرفته بود در مرحله دوم با موافقت شورای رقابت ۲۲ درصد به قیمت خودروهای تولیدی این شرکت افزوده است. افزایش مجدد قیمت محصولات خودروسازان تا حدودی قابل ‌پیش‌ بینی بود چون که از یک ‌ماه پیش مذاکراتی میان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان با شورای رقابت برای جبران زیان تولید انجام شده بود و عوامل تولید با اظهار افزایش هزینه نهاده‌های تولید خواستار تجدید نظر شورای رقابت در قیمت‌های اردیبهشت‌ماه شده بودند. حال سوال اینجاست که قیمت هر خودرو بر چه مبنایی تعیین شده است؟ در این زمینه یک دست‌اندرکار صنعت خودرو عنوان می‌کند که با در نظر گرفتن هزینه تولید، قیمت بسیاری از محصولات بر اساس حاشیه بازار تعیین شده است. این اظهارات در وضعیتی است که با قیمت‌سازی در حاشیه بازار باید کاهش قیمت‌ها را در بازار توقع داشت، چون که خودروسازان سال‌هاست فریاد می‌زنند که قیمت‌گذاری حاشیه بازار، قیمت‌ها را در بازار کاهشی خواهد کرد. حال باید منتظر ماند و دید که آیا بازار روند کاهشی در قیمت‌ها به خود خواهد گرفت.در اواخر اردیبهشت‌ماه بعد از نزدیک به ۱۴ ماه که شرکت‌های خودروساز افزایش قیمتی را روی محصولات تولیدی خود اعمال نکرده بودند با بازگشت شورای رقابت به پروسه قیمت‌گذاری از قیمت‌های جدید محصولات گروه های خودروساز رونمایی شد.رضا شیوا رئیس شورای رقابت در آن زمان اعلام کرد که با توجه به افزایش قیمت‌ها در بهمن ۹۷ و همچنین میزان تورم بخشی طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ ایران‌خودرو و سایپا به‌طور میانگین به ترتیب مجوز افزایش قیمت ۱۰ و ۲۳ درصدی را اخذ کردند. همان زمان رئیس شورای رقابت اعلام کرد که تغییری در فرمول این شورا برای تعیین قیمت محصولات خودروسازان به‌وجود آمده است.در فرمول پیشین شورای رقابت سه متغیر تورم بخشی سالانه، بهره‌وری و کیفیت لحاظ شده بود. دو متغیر کیفیت و بهره‌وری به قوت خود باقی ماندند ولی تغییراتی در نرخ تورم بخشی سالانه ایجاد شده است. آن طور که شیوا اعلام کرد از این به بعد به جای تورم بخشی سالانه تورم بخشی به‌طور فصلی اعمال می‌شود. این به آن معناست که مدیران خودروساز این امکان را دارند که هر سه ماه یک‌بار با توجه به تغییرات ایجاد شده در قیمت نهاده‌های تولید تقاضای افزایش قیمت محصولات خود را به سیاست‌گذار خودرویی ارائه کنند. سیاست‌گذار خودرویی هم بعد از بررسی مستندات ارائه شده از طرف خودروسازان، چنانچه درخواست آنها را وارد بداند اجازه افزایش قیمت را به خودروسازان می‌دهد.

اما همان‌طور که شاهد هستیم خودروسازان در فاصله دو ماهه از افزایش قیمت محصولات خود بار دیگر نسبت به افزایش قیمت برخی از محصولات خود اقدام کرده‌اند. چنانچه خودروسازان قصد داشتند بر اساس تورم بخشی فصلی نسبت به تغییر قیمت محصولات خود درخواستی را به سیاست‌گذار خودرویی ارائه کنند این درخواست باید در اواخر مرداد یا اوایل شهریور ماه مطرح می‌شد. برخی از کارشناسان عقیده دارند آنچه موجب شده تا گروه های خودروساز به نوعی در ارائه درخواست برای افزایش قیمت محصولات پیش‌دستی کنند را باید در وضعیت کلان اقتصادی طی دو ماه گذشته جست و جو کرد.

آنها به افزایش نرخ ارز و به دنبال آن افزایش نرخ تورم به عنوان دو پارامتر اثرگذار روی تولید اشاره می‌کنند و می‌گویند نمودار صعودی نرخ ارز و همچنین نرخ تورم سبب شده تا قیمت نهاده‌های تولید خودروسازان افزایش یابد.

بررسی قیمت‌های جدید

حال سراغ تغییرات قیمتی ایجاد شده در دور دوم افزایش قیمت محصولات ایران‌خودرو و سایپا می‌رویم.از تغییرات قیمتی چهار محصول سواری ایران‌خودرو شروع می‌کنیم. در این زمینه دوشنبه شب گذشته خبرگزاری تسنیم گزارش داد که ایران‌ خودرو افزایش قیمت محصولات خود را در قالب دعوت نامه به مشتریانش اعلام کرد. این شرکت  در دعوت‌نامه‌های خود به مشتریان چهار محصولش تاکید کرده که باید در تسویه خودروهای خریداری شده  مابه‌التفاوت حدود۲۰‌میلیون تومانی را در افزایش قیمت‌ها لحاظ کنند.در این دعوت‌نامه قیمت پژو ۲۰۶ تیپ ۲ از قیمت ۷۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان به قیمت ۹۰ میلیون و ۶۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان تغییر کرده است. این افزایش ۱۹ میلیون و یازده هزار و ۵۰۰ تومان نشان‌دهنده رشد ۵/ ۲۶ درصدی قیمت این خودرو به نسبت قیمت اعلامی در اواخر اردیبهشت سال جاری است. تیپ ۵ همین خودرو هم افزایش قیمتی معادل ۲۰ میلیون و ۶۰۴ هزار تومانی را تجربه کرده است. این میزان افزایش قیمت به آن معناست که قیمت این خودرو از ۸۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان به ۱۰۳ میلیون و ۴۰۴ هزار تومان رسیده است. بنابراین پژو ۲۰۶ تیپ ۵ رشد قیمتی معادل ۹/ ۲۴ درصد را از اواخر اردیبهشت‌ماه تا اواخر تیرماه به خود دیده است. اما در بین چهارمحصول ایران‌خودرو بیشترین رشد قیمتی متوجه پژو ۴۰۵ مدل SLX بوده است.

اردیبهشت ماه سال جاری همزمان با دور اول افزایش قیمت‌ها برای پژو ۴۰۵ مدل SLX قیمت ۶۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان تعیین شد. قیمت این خودرو در لیست جدید ایران‌خودرو با افزایش ۳۴ درصدی به قیمت ۹۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده است.آخرین محصول ایران‌خودرو که دچار تغییر قمیتی شده پژو ۲۰۷ با گیربکس دستی است. این خودرو بعد از پژو ۴۰۵ مدل SLX بیشترین درصد افزایش قیمت را در میان ۴ محصول ایران‌ خودرو به خود اختصاص داده است.

پژو ۲۰۷ با گیربکس دستی در اردیبهشت ۹۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان قیمت خورده بود با توجه به این افزایش قیمت یاد شده از این به بعد این خودرو قیمتی معادل ۱۲۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان خواهد داشت. حال سراغ بررسی تغییرات قیمتی ۵ محصول سواری سایپا می‌رویم. بر اساس اعلام این خودروساز بعد از این قیمت کارخانه‌ای تیبا ۲ با رشد ۳/ ۲۸ درصدی به ۷۷ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تغییر می‌یابد. پیش تر قیمت این خودرو از طرف سیاست گذار خودرویی ۶۰ میلیون و ۶۲۰ هزار تومان تعیین شده بود.

رشد ۳/ ۲۸ درصدی قیمت تیبا ۲ بیشترین رشد قیمتی در میان ۵ محصول سواری سایپا محسوب می‌شود. ساینا با رینگ فولادی و ساینا آپشنال دو محصول دیگر سایپا هستند که مجوز افزایش قیمت را اخذ کرده‌اند. ساینا با رینگ فولادی از قیمت ۶۱ میلیون و ۲۴۰ هزار تومانی به قیمت ۷۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی رسیده است. افزایش ۱۴ میلیون و ۹۶۰ هزار تومانی این خودرو گویای رشد ۴/ ۲۴ درصدی آن طی بازه دوماه از اواخر اردیبهشت تا اواخر تیرماه سال جاری است.  ساینا آپشنال هم ۱۷ درصد رشد قیمت را تجربه کرده است. این محصول سایپا همزمان با دور اول افزایش قیمت‌ها ۷۸ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده بود حال با رشد ۱۷ درصدی قیمت این خودرو در کارخانه ۹۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان قیمت دارد.

کوئیک معمولی هم رشد ۱۵ میلیون تومانی را به خود دیده است. افزایش قیمت ذکر شده برای این خودرو از رشد ۹/ ۱۸ درصدی طی دو ماه حکایت دارد.  آخرین محصول سایپا هم تیبا ۲ پلاس است که رشدی بیش از ۲۰ درصد را تجربه کرده است.برای این خودرو در اردیبهشت ماه قیمت ۷۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده بود که در پایان تیرماه با رشد ۱۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی به ۹۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسیده است.

فشار از ناحیه نرخ تورم و ارز

مجوز افزایش قیمت محصولات به گروه های خودروساز یک ماه زودتر از موعد در نظر گرفته شده نشان‌دهنده چیست؟

در این ارتباط حسن کریمی سنجری کارشناس خودرو می‌گوید شرکت‌های خودروساز با توجه به افزایش سرسام آور نرخ ارز و تورم که روی قیمت نهاده‌های تولیدی اثر مستقیم دارد دچار مشکلاتی شده بودند. این کارشناس خودرو ادامه می‌دهد این مشکلات به‌طور مشخص عرضه خودروسازان را نشانه گرفته بود و همین مساله موجب شده تا آنها چندان میلی به عرضه محصولات خود به بازار نداشته باشند.

کریمی سنجری افزایش خودروهای ناقص در کف گروه های خودروساز را به‌عنوان نشانه‌ای در این زمینه موردتوجه قرار می‌دهد.این کارشناس خودرو همچنین به نگرانی اعضای شورای رقابت در ارتباط با نقش این شورا در افزایش زیان انباشته خودروسازان اشاره می‌کند و می‌گوید هم اکنون دو خودروساز بزرگ کشور با زیان انباشته سنگینی مواجه هستند که نتیجه حضور دولت در پروسه قیمت‌گذاری محصولات دو خودروساز یاد شده است.

او ادامه می‌دهد از آنجایی که شورای رقابت هم اکنون نقش اصلی را در تعیین قیمت محصولات خودروسازان بر عهده دارد می‌توان افزایش مجدد قیمت محصولات خودروسازان طی دو ماه گذشته را ناشی از نگرانی اعضای شورای رقابت دانست که زیان انباشته سنگین خودروسازان به پای آنها نوشته شود. از این رو آنها به سرعت با درخواست افزایش قیمت خودروسازان موافقت کرده‌اند تا از این ناحیه جلوی عمیق‌تر شدن چاه زیان انباشته آنها را بگیرند.

این کارشناس خودرو در بخش دیگری از اظهارات خود تاکید می‌کند که پیش‌تر تورم بخشی خودرو در فرمول شورای رقابت به‌صورت سالانه مورد ارزیابی قرار می‌گرفت اما با توجه به شتاب نرخ تورم و ارز و تاثیر آنها روی قیمت نهاده‌های تولید به نظر می‌رسد تعویض نرخ تورم بخشی سالانه با نرخ تورم بخشی فصلی اقدامی بجا از طرف شورای رقابت بوده است.کریمی سنجری معتقد است حال که قیمت‌ها به نوعی اصلاح شده است باید تمرکز خودروسازان و مسوولان ارشد وزارت صمت روی افزایش تیراژ متمرکز باشد.

این کارشناس خودرو تاکید می‌کند افزایش قیمت خودرو از مبدا در صورتی که افزایش عرضه را به‌دنبال نداشته باشد منجر به کنترل قیمت‌های بازار نخواهد شد.

مساله افزایش تیراژ مورد توجه یک کارشناس اقتصادی هم قرار دارد.

این کارشناس اقتصادی می‌گوید حال که افزایش قیمت خودرو بار دیگر کلید خورده است خودروسازان باید به سمت افزایش تیراژ بروند تا از این ناحیه بتوانند قیمت‌ها را در بازار کاهشی کنند.

بحث افزایش نرخ تورم مورد توجه این کارشناس اقتصادی قرار دارد و می‌گوید نرخ تورم موجب شده خودروسازان به‌دنبال کسب مجوزبرای افزایش قیمت محصولات خود از مراجع بالادستی باشند، حال اگر قیمت خودرو در کارخانه افزایش یابد، خود این موضوع روی صعودی شدن نرخ تورم اثرگذار خواهد بود بنابراین در اینجا با یک سیکل معیوب مواجه هستیم.

این کارشناس اقتصادی می‌گوید تنها راه خروج از این سیکل معیوب اصلاح نرخ تورم است. او تاکید می‌کند سیاست‌گذار کلان خودرو باید تلاش کند به نوعی روند صعودی نرخ تورم را کاهشی کند.این کارشناس در پاسخ به این سوال که آیا بررسی فصلی تورم بخشی خودرو تداوم دارد می‌گوید از آنجا که به فاصله دو ماه شاهد اعلام قیمت‌های جدید هستیم بنابراین به نظر می‌رسد تابوی این مساله از بین رفته است و می‌توان امیدوار بود که این روش قیمت‌گذاری حداقل تا پایان سال تداوم داشته باشد و دو مرحله دیگر قیمت‌های جدید برای محصولات خودروسازان اعلام شود.این کارشناس همچنین در پاسخ به این سوال که چرا درصدهای افزایش قیمت در محصولات متفاوت است و تمام محصولات از یک درصد افزایشی پیروی نکرده‌اند می‌گوید علت این مساله را می‌توان در میزان ارزبری محصولات و همچنین تیراژ تولید هر یک از محصولات مورد اشاره جست و جو کرد.

دنیای اقتصاد