نقد و بررسی پراید وانت ۱۵۱، به همراه تجربه رانندگی

پراید یک خودرو شهری جمع‌وجور از کشور ژاپن است که اولین بار در سال ۱۹۸۶ و توسط شرکت مزدا طراحی و تولید شد. این خودرو بانام‌هایی همچون مزدا ۱۲۱، فورد فستیوا (Festiva) و کیا پراید در بازارهای ژاپن، آمریکا و کره جنوبی حضور یافت و سرانجام در سال ۱۳۷۲ به‌وسیله شرکت سایپا به بازار ایران وارد شد. در ابتدا این خودرو در دو نسخه هاچبک و سدان و تنها با نام و لوگو شرکت کیا به بازار داخلی عرضه می‌شد، اما پس از مدتی شرکت سایپا توانست با انجام تغییراتی در نمای ظاهری کیا پراید نام این خودروها را به صبا (پراید سدان) و نسیم (پراید هاچبک) تغییر دهد. پس از تولید خودروهای نسیم و صبا، شرکت سایپا تغییرات فراوانی را در پراید ایجاد نمود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ساخت پلتفرمی به نام X100 بود. طبق ادعای شرکت سازنده این پلتفرم درواقع نوع ارتقا یافته پلتفرم قدیمی پراید بوده که نسبت به گذشته از امنیت و عملکرد بالاتری برخوردار است. این پلت‌فرم تاکنون اساس ساخت ارزان‌قیمت‌ترین و پرفروش‌ترین محصولات شرکت سایپا را فراهم کرده است که یکی از آن‌ها سایپا ۱۵۱ یا پراید کارا نام دارد. سایپا ۱۵۱، وانتی کوچک است که طراحی آن بر اساس پراید ۱۳۱ شکل گرفت و اولین بار در سال ۱۳۹۱ از آن رونمایی شد. طبق اعلام شرکت سایپا، این خودرو توان حمل بار تا حدود ۵۰۰ کیلوگرم را داشته که باعث می‌شود برای حمل‌ونقل‌های سبک شهری گزینه مناسبی به نظر برسد.
در ادامه تیم بررسی تخصصی Z4CAR قصد دارد نگاهی دقیق‌تری به این پیکاپ کوچک شهری انداخته و تمامی نقاط ‌ضعف و قدرت آن را برای شما عزیزان بیان کند، با ما همراه باشید.

طراحی ظاهری

با نگاهی کوتاه به طراحی ظاهری سایپا ۱۵۱ به‌راحتی می‌توان دریافت که این خودرو درواقع همان سایپا ۱۳۱ یا پراید معمولی است که شرکت سایپا توانسته با تکیه‌بر توان بالای مهندسی خود، سقف و ستون انتهایی آن را حذف کرده و یک وانت کوچک را به وجود آورد. این خودرو در دسته‌بندی‌های جهانی در سگمنت P جای گیرد و طول، عرض و ارتفاع آن برابر ۳۹۲۸، ۱۶۰۵ و ۱۴۵۵ میلی‌متر است؛ با نگاهی به این اعداد به‌راحتی می‌توان دریافت که طول پراید وانت نسبت به مدل پایه خود (۱۳۱) در حدود یک سانتی‌متر کوتاه‌تر شده است. نمای جلویی سایپا ۱۵۱، کاملاً مشابه سایپا ۱۳۱ ساده و قدیمی به نظر می‌رسد و درواقع شرکت سایپا حتی زحمت ایجاد کوچک‌ترین تغییر را هم به خود نداده است! در نمای جانبی ستون C و صندوق‌عقب جای خود را به فضای بار داده‌اند، همچنین ستون B افزایش حجم قابلی توجهی داشته و شرکت سایپا توانسته با حک کردن نام خود بر این ستون، افتخار طراحی آن را به نام خود ثبت کند!
تغییر محل قرارگیری درب باک و همچنین اضافه شدن ۴ گیره باربند ازجمله تفاوت‌های این خودرو نسبت به پراید ۱۳۱ محسوب می‌شود. بخش پشتی خودرو بسیار ساده طراحی‌شده و تنها نکته مثبت آن نسبت به اغلب پیکاپ‌های ارزان‌قیمت بازار داخلی، استفاده از دستگیره برای باز و بسته کردن راحت‌تر محفظه بار است. فضایی که به‌منظور باربری برای این وانت کوچک در نظر گرفته‌شده دارای ۱۵۰۰ میلی‌متر طول و ۱۳۷۰ میلی‌متر عرض است که مطمئناً برای حمل بارهای حجیم چندان مناسب به نظر نمی‌رسد. ناگفته نماند که شرکت سایپا علاوه بر تولید مدل کارا (پراید وانت) یک مدل دیگر با نام کانوپی نیز به بازار عرضه می‌کند که تنها تفاوت آن با مدل کارا در کابین کامپوزیتی سبکی است که به‌جای فضای بار در بخش پشتی خودرو قرار داده‌شده است.

طراحی داخلی و امکانات رفاهی

با ورود به داخل پراید وانت با فضایی آشنا مواجه خواهید شد که قبلا بارها و بارها در پراید ۱۳۱ با آن روبرو شده‌اید. طراحی به‌کاررفته در فضای داخلی سایپا ۱۵۱ همچون سایر محصولات خانواده X100 بسیار قدیمی بوده و هماهنگی بسیار کمی میان اجزا آن برقرار است؛ همچنین کیفیت متریال استفاده‌شده در ساخت کابین بسیار پایین بوده و قطعات بی‌کیفیت پلاستیکی در همه‌جا به چشم می‌خورند. با توجه به استفاده گسترده از این مواد می‌توان انتظار داشت پس از مدت کوتاهی، صداهای گوش‌نواز بسیاری از کابین خودرو شنیده شود! صندلی‌های این شاهکار شرکت سایپا، در مقایسه با صندلی‌های به‌کاررفته در وانت باردو از راحتی بیشتری برخوردار بوده و از ابعاد بهتری برخوردارند، اما تنظیمات ۴ جهته آن چندان کاربردی نبوده و این موضوع رانندگی را برای افرادی با قد حدود ۱۸۰ سانتی‌متر بسیار سخت خواهد کرد. فضای بسیار کمی برای سرنشینان این خودرو در نظر گرفته‌شده، اما این فضای کم در کنار تمام محدودیت‌های خود، محسناتی هم برای سرنشینان به همراه دارد، به‌طور مثال باعث می‌شود پس از استفاده از کولر یا بخاری به‌سرعت به دمای موردنظر خود دست‌یابید!
تجربه ثابت کرده از محصولات ارزان قیمت سایپا که در رنج قیمتی کمتر از ۳۰ میلیون تومان قرار دارند، به‌هیچ‌وجه نباید انتظار امکانات رفاهی خاصی داشته و همین که صندلی‌ها و فرمان خودرو را برایتان باقی می‌گذارد، باید از این شرکت سپاس گذار باشید! سایپا ۱۵۱ نیز مانند سایر محصولات این شرکت، از این قاعده مستثنی نبوده و شاید در مقایسه با وانت‌هایی همچون وانت نیسان (نیسان آبی) یا پیکان وانت (وانت باردو) از امکانات بیشتری برخوردار باشد، اما همچنان امکانات آن در سطح بسیار پایینی قرار داشته و به هیچ وجه قابل قبول نخواهد بود؛ ازجمله این امکانات می‌توان به شیشه‌بالابر برقی، رادیو CD باقابلیت پخش MP3، کمربند ایمنی باقابلیت تنظیم ارتفاع، درب بازکن باک از داخل، فرمان هیدرولیک، ساعت دیجیتال، سیستم تهویه‌ مطبوع (کولر)، آینه‌های جانبی باقابلیت تنظیم از داخل، قابلیت تنظیم ارتفاع فرمان و جا لیوانی روی کنسول نام برد.

مشخصات فنی

سایپا ۱۵۱ همچون سایر برادران خود به پیشرانه M13 مجهز شده است و متأسفانه ازلحاظ توان خروجی هیچ تفاوتی با سایر اعضای خانواده X100 ندارد. در سال ۱۳۹۲ شرکت مگا موتور با همکاری یک شرکت کره‌ای شروع به انجام تغییراتی در پیستون، منیفولد دود، سرسیلندر و... پیشرانه‌های قدیمی کیا پراید کردند تا بتوانند علاوه بر کاهش مصرف سوخت و آلایندگی این پیشرانه‌های قدیمی، با قوانین جدید شرکت استاندارد نیز هماهنگی بیشتری پیدا کنند؛ نتیجه این تغییرات باعث طراحی و تولید پیشرانه‌ای به نام M13 شد که در کنار آلایندگی یورو ۴، از توان خروجی بالاتری نیز نسبت به گذشته برخوردار بود. پیشرانه سایپا ۱۵۱، از نوع ۴ سیلندر ۸ سوپاپ است که ۷۱ اسب‌بخار قدرت و ۱۰۸ نیوتن‌متر گشتاور تولید می‌کند. برای انتقال نیروی تولیدی این پیشرانه به چرخ‌های جلو، یک گیربکس ۵ سرعته دستی در نظر گرفته‌شده است که طبق ادعای شرکت سایپا به منظور افزایش توان باربری تغییراتی نیز در آن صورت گرفته است. مجموع عملکرد پیشرانه و سیستم انتقال قدرت باعث می‌شود که بدنه ۹۰۰ کیلوگرمی این خودرو در عرض ۱۵.۵ ثانیه از حالت سکون به‌سرعت ۱۰۰ کیلومتر برسد. مصرف سوخت ترکیبی این خودرو ۶.۶ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر بیان‌شده که بر روی کاغذ عدد مناسبی برای یک وانت کوچک به نظر می‌رسد اما متأسفانه طی بررسی‌های انجام‌شده توسط تیم Z4CAR مصرف حقیقی این خودرو در یک سیکل ترکیبی و بدون هیچ بار اضافی فراتر از ۸ لیتر خواهد بود!

سیستم تعلیق

مطمئنا سیستم تعلیق یک خودرو، نقش بزرگی در پایداری، فرمان پذیری و شتاب گیری آن داشته و یکی از مهم‌ترین اجزای هر خودرویی به شمار می‌رود. به‌طورمعمول خودروهایی همچون ون‌ها یا وانت‌ها، در مقایسه با خودروهای معمولی (سدان یا هاچبک) به سیستم تعلیق و فنربندی کارآمدتر و محکم‌تری مجهز می‌شوند تا بتوانند علاوه بر دفع ضربات واردشده از سوی جاده، به‌خوبی از پس تحمل وزن اضافی خود بربیایند. شرکت سایپا نیز در اقدامی بی‌سابقه سیستم تعلیق همیشگی پراید را موردبازنگری قرار داده و به‌منظور افزایش مقاومت تعلیق عقب این خودرو، از کمک‌فنر تلسکوپی به همراه فنر تخت استفاده کرده است؛ استفاده از این سیستم باعث شده تا بخش عقبی خودرو در مقایسه با سایپا ۱۳۱ عملکرد خشک تری داشته و در زمان رانندگی تکان های زیادی به کابین خودرو منتقل شود. البته ناگفته نماند که خشکی تعلیق عقب در بین سایر پیکاپ های کوچک و ارزان قیمت بازار نیز وجود داشته و تا حدودی امری طبیعی محسوب میشود!
در بخش جلویی سایپا ۱۵۱ از سیستم تعلیق مک فرسون استفاده شده است، این سیستم تعلیق یکی از اولین سیستم‌هایی است که در صنعت خودروسازی مورداستفاده قرارگرفته و در کنار تمامی معایبی که دارد از مزایایی همچون هزینه‌های کم تولید و نگهداری، حجم کم، سادگی عملکرد و... نیز برخوردار است که باعث شده این سیستم تعلیق یکی از پرکاربردترین سیستم‌ها، در خودروهای ارزان‌قیمت بازار جهانی باشد.

ایمنی

همان‌طور که می‌دانید در طی سال‌های گذشته، پراید عنوان «پرفروش‌ترین خودرو بازار ایران» را برای خود ثبت کرده است، اما در کنار این عنوان به‌ظاهر پرافتخار، از پراید همواره به‌عنوان ناامن‌ترین و بی‌کیفیت‌ترین خودرو ساخت داخل نیز یاد می‌شود. این خودرو به‌تنهایی ۱۵ درصد مرگ و میر جاده‌ای ایران را به خود اختصاص داده و در کمال تأسف توانسته نقش بسیار پررنگی در کنترل جمعیت ایران ایفا نماید! البته این آمار و ارقام مربوط به قبل از تجهیز شدن اعضای خانواده پراید به پلتفرم X100 بوده و اکنون طبق ادعای شرکت سایپا محصولاتی همچون سایپا ۱۵۱، ۱۱۱ و ۱۳۲ که به این پلتفرم جدید مجهز شده‌اند، در بخش‌هایی مانند کف کابین، داخل درب‌ها و بخش جلویی بدنه به لطف استفاده از قطعات و ورقه‌های جدید فلزی، تقویت‌شده و امنیت بیشتری را برای سرنشینان به همراه خواهند داشت. طبق گزارش منتشرشده از سوی اداره کل خودرو و نیرومحرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت در فروردین سال ۱۳۹۷، سایپا ۱۱۱، ۱۳۲ و ۱۳۱ پس از بررسی‌های انجام‌شده موفق به کسب تنها یک ستاره کیفی شده‌اند، این در حالی است که طبق آخرین بررسی‌های انجام‌شده بر روی سایپا ۱۵۱، این خودرو در دسته وانت‌های پایین‌تر از ۵۰۰ میلیون ریال، ۲ ستاره کیفی کسب نموده و پس از وانت تندر ۹۰ در دومین جایگاه قرار گرفته است.
این پیکاپ کوچک در بخش ایمنی از امکاناتی همچون ایربگ، سیستم ضد سرقت با کد متغیر (Immobilizer)، ترمزهای دیسکی جلو و کاسه‌ای عقب مجهز به ABS، قفل مرکزی و کمربند ایمنی باقابلیت تنظیم ارتفاع برخوردار است که در مقایسه با پیکان وانت و وانت آریسان تجهیزات مناسبی محسوب می‌شود.

تجربه رانندگی

همان‌طور که پیش‌تر توضیح دادیم فضای بسیار کمی برای سرنشینان این خودرو در نظر گرفته شده که این مسئله سوار و پیاده شدن را کمی برایمان سخت کرده بود. در تمام نقاط کابین این خودرو از ترکیب رنگ خاکستری و سیاه استفاده‌شده است که شاید چندان جذاب نباشد، اما برای یک وانت کوچک ارزان‌قیمت مناسب به نظر می‌رسد. صندلی‌ها ازلحاظ طراحی و کیفیت کاملا مشابه صندلی‌های سایپا ۱۳۱ هستند، اما متأسفانه قابلیت تنظیم بسیار کمی دارند که این مسئله می‌تواند برای افراد بلندقد موضوع بسیار آزاردهنده‌ای باشد. پس از روشن کردن پراید ۱۵۱، صدای پیشرانه بدون کوچک‌ترین کم‌و‌کاست به کابین خودرو منتقل می‌شود که بیانگر عایق‌کاری بسیار خوب کابین این وانت کوچک است! گیربکس خودرو از عملکرد قابل قبولی برخوردار است و خودرو نیز ازلحاظ شتابگیری تفاوت چندانی با نسخه سدان خود ندارد که باعث می‌شود سایپا کارا در مقایسه با سایر هم‌رده‌های خود (آریسان و پیکان وانت) از چالاکی مناسب‌تری برخوردار باشد. در زمان رانندگی با این کاردستی شرکت سایپا، نباید انتظار یک سواری نرم و بی تنش را داشته باشید زیرا طبق تجربه ما درصورتی‌که فضای پشتی خودرو عاری از هرگونه بار یا وسیله سنگین باشد، پس از عبور از ناهمواری‌های جزئی کف جاده، شاهد ضربات و تکان شدید کابین خودرو خواهید بود. اغلب پیکاپ های موجود در بازار یا مثل وانت آریسان به‌صورت دیفرانسیل عقب (RWD) بوده یا مانند پیکاپ ریچ به‌صورت چهارچرخ متحرک (۴WD) هستند، اما پراید وانت مانند نمونه سدان خود به‌صورت دیفرانسیل جلو (FWD) به بازار عرضه می‌شود که این مسئله توانسته مشکلات زیادی را برای این خودرو باری به وجود بیاورد؛ یکی از این مشکلات ناپایداری بخش انتهایی خودرو در هنگام عبور از جاده‌های پرپیچ و خم است. ترمزهای پراید ۱۵۱ در زمان سبک بودن خودرو عملکرد مناسبی دارند، اما در زمان حمل  اشیا سنگین‌، عملکرد ترمزها بسیار ضعیف شده و در نتیجه برای متوقف کردن خودرو، به‌دقت و احتیاط بالاتری نیاز خواهید داشت.

کلام آخر

در آخر باید گفت طی سال‌های گذشته بازار کشور ما به مکانی امن برای خودروسازان داخلی و خارجی تبدیل‌شده تا بتوانند انواع محصولات از دور خارج‌شده یا به‌ظاهر فیس‌لیفت خود را به‌طور عملی بررسی کرده و با قیمت‌های باورنکردنی به فروش برسانند. سایپا ۱۵۱ هم یکی دیگر از کاردستی‌های شرکت سایپا است که سعی داشته با حذف یک ستون و اضافه کردن چند گیره باربند از یک خودرو سواری مربوط به دهه ۸۰ میلادی، یک پیکاپ کوچک شهری بسازد. شاید در کشورهای اروپایی نمونه چنین خودروهایی به دلیل امنیت و امکانات بسیار ضعیف، حتی اجازه عبور و مرور در شهر را هم نداشته باشند اما در بازار خودرویی کشور، چون در اغلب مواقع خریدار مجبور به انتخاب از میان بد و بدتر است و هیچ گزینه سومی وجود ندارد، این به‌اصطلاح وانت توانسته به فروش بسیار خوبی دست یابد. دریک جمع بندی کلی می‌توان گفت با توجه به وضعیت خودرویی موجود در کشور، وانت کارا یا سایپا ۱۵۱ نسبت به سایر وانت‌های هم‌رده خود از امکانات قابل قبولی برخوردار است و باوجود تمامی ضعف‌ها، ‌به دلیل استهلاک نسبتا کم، هزینه‌های نگهداری پایین، مصرف سوخت اقتصادی و قیمت نسبتا مناسب می‌تواند برای جابه‌جایی‌های سبک شهری گزینه بسیار مناسب و مقرون‌به‌صرفه‌ای باشد.

نویسنده و عکاس: سعید رنجبر