خودروهایی که استاندارد یورو ۴ را پاس نکردند

الزام گروه‌های خودروساز به رعایت استاندارد آلایندگی یورو ۵ از ابتدای سال آینده در وضعیتی است که حدود ۶۷ درصد محصولاتی که در شرایط حاضر توسط گروه‌های خودروساز تولید و روانه بازار می‌شود، دارای استاندارد آلایندگی یورو ۴ هستند.

نگاهی به لیست محصولاتی که این روزها توسط خودروسازان تولید می‌شود، گویای این نکته است که از ۲۱ محصول مورد بررسی در خطوط تولید گروه‌های خودروساز، ۱۴ محصول استاندارد یورو ۴ دارند و ۷ محصول دیگر در شرایط حاضر به استاندارد آلایندگی یورو ۵ مجهزند. بر این اساس خودروهای یورو ۵ در دسته محصولات مونتاژی گروه‌های خودروساز قرار دارند که با توجه به شرایط تحریمی معلوم نیست حیات این خودروها در خطوط تولید گروه‌های خودروساز تا چه زمانی ادامه خواهد داشت.

بر اساس برنامه زمان بندی که سازمان حفاظت محیط‌ زیست در ارتباط با اجرای استانداردهای آلایندگی منطبق با استانداردهای یورویی اعلام کرده است، استاندارد یورو ۴ که از ابتدای سال ۹۶ در دستور کار قرار گرفته بود تا پایان سال جاری باید از طرف خودروسازان رعایت شود. این در وضعیتی است که خودروسازان از ابتدای سال ۹۹ باید استانداردهای یورو ۵ را در دستور کار قرار دهند، حال آنکه از ابتدای سال ۱۴۰۱ این شرکت‌ها باید محصولاتی را تولید کنند که توانایی پاس کردن استانداردهای یورو ۶ را داشته باشند.

بدین ترتیب در وضعیتی گروه‌های خودروساز داخلی با چالش ارتقای سطح استانداردهای محصولات تولیدی خود دست به گریبان هستند که شاهد هستیم در بعضی از کشورها همچنان استاندارد آلایندگی یورو۴ را به‌عنوان متر و معیار رفت و آمد خودروها در جاده‌های خود مورد توجه قرار می‌دهند. با این حال هستند کشورهایی که پا را فراتر گذاشته و تنها به خودروهایی اجازه رفت و آمد در جاده‌های خود را می‌دهند که توانایی پاس کردن استانداردهای آلایندگی مطابق با یورو ۶ را داشته باشند. هم اکنون خودروهایی که در جاده‌های اتحادیه اروپا، ژاپن و کره جنوبی رفت و آمد می‌کنند باید توانایی پاس کردن استانداردهای آلایندگی مطابق با استانداردهای یورو ۶ را داشته باشند.

این در وضعیتی است که کشورهایی مثل هند و مکزیک به رعایت استانداردهای آلایندگی یورو۴ قانع هستند.بعضی از کشورها هم مثل چین، استرالیا، برزیل و روسیه استاندارد یورو ۵ را به گروه‌های خودروساز و همچنین محصولات وارداتی برای اجرا ابلاغ کرده‌اند. البته نمی‌توان از ذکر این نکته به راحتی گذشت که شهر مکزیکوسیتی به‌عنوان پایتخت مکزیک در صدر لیست شهرهای آلوده جهان قرار دارد. همچنین شهر دهلی پایتخت هند هم وضعیتی مشابه مکزیکوسیتی دارد و جایی برای خود در بین شهرهای آلوده جهان دست و پا کرده است. قرار گرفتن این دو شهر در فهرست شهرهای آلوده جهان نمی‌تواند بی ارتباط با استانداردهای آلایندگی باشد که در این دو کشور رعایت می‌شود.  

بی شک ارتقای استانداردهای خودرویی برای گروه‌های خودروساز هزینه‌بر خواهد بود و بار هزینه‌ای این موضوع روی دوش مشتریان قرار می‌گیرد. آن طور که کارشناسان می‌گویند ارتقای استانداردهای آلایندگی از یورو ۴ به یورو ۵ برای هر محصول تولیدی گروه‌های خودروساز در شرایط حاضر رقمی بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ دلار هزینه دارد. این در وضعیتی است که در حال حاضر از یک طرف خودروسازان با چالش تأمین نقدینگی مواجه هستند و از طرف دیگر تأمین قطعات برای این منظور از کانال واردات با توجه به شرایط تحریم کار آسانی به نظر نمی‌رسد. در کنار بحث هزینه‌ای که به خودروسازان تحمیل می‌شود، همچنان کشمکش بین خودروسازان با وزارت نفت در خصوص تقدم رعایت استانداردهای یورویی، ادامه‌دار به نظر می‌رسد.

در وضعیتی خودروسازان از ابتدای سال ۹۹ استاندارد یورو ۵ را در محصولات تولیدی خود لحاظ خواهند کرد که چندی پیش وحید مرندی مقدم معاون نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد گفت که قانون‌گذار برای توزیع بنزین یورو ۵ تا سال ۱۴۰۰ وقت در نظر گرفته است، بنابراین تا نزدیک به دو سال دیگر برای رسیدن به این استاندارد زمان هست. این مقام مسوول در سازمان ملی استاندارد ادامه می‌دهد: برای تولید این سوخت نیاز به تغییر طراحی پالایشگاه‌ها داریم که اقدامی زمانبر است. مرندی مقدم همچنین می‌گوید در بحث بنزین یورو۵، تدوین قانون یک موضوع است و اجرای آن، موضوعی دیگر؛ بنابراین ابتدا باید قانون مربوطه را تدوین و برنامه موردنظر را به وزارت نفت بدهیم و بعد، اجرای آن را پیگیری کنیم. به گفته معاون نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد، اقدامات مربوط به تدوین برنامه برای بنزین یورو۵ آغاز شده و به واسطه آن قرار است وزارت نفت به توزیع این سوخت در سال ۱۴۰۴ مکلف شود.

با توجه به اظهارات مرندی مقدم به نظر می‌رسد که برنامه‌های وزارت نفت برای توزیع گسترده بنزین یورو ۵ چندان با برنامه‌های سازمان حفاظت محیط‌ زیست برای تولید خودرو در خطوط تولید گروه‌های خودروساز منطبق نیست، چون آن‌طور که از طرف سازمان حفاظت از محیط ‌زیست به خودروسازان تکلیف شده است آنها باید از ابتدای سال ۱۴۰۱ محصولات خود را بر اساس استاندارد یورو۶ تولید و عرضه کنند. این در حالی‌است که همان طور که اشاره شد، وزارت نفت به‌عنوان متولی تأمین و عرضه بنزین این امکان را دارد تا بنزین یورو ۵ را تا سال ۱۴۰۴ به‌طور گسترده عرضه کند.

بررسی وضعیت محصولات داخلی

گزارش‌های ارائه‌ شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست در ارتباط با آزمون‌های تطابق تولید، گویای این نکته است که از بین تمام محصولات گروه‌های خودروساز که در بازار حضور دارند، چه آنها که استانداردهای آلایندگی یورو ۴ را دارند و چه آنها که استانداردهای یورو ۵ دارا هستند، تنها ۷۷ درصد توانسته‌اند این آزمون را پاس کنند. بنابراین ۲۳ درصد در آزمون‌ تطابق تولید مردود شده‌اند. اما اگر بخواهیم وضعیت پاس کردن استانداردهای یورو ۴ و یورو ۵ را به تفکیک در بین محصولات گروه‌های خودروساز داخلی بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که محصولات دارای استاندارد یورو ۴ توانسته‌اند ۸۰ درصد آزمون‌های تطابق تولید را پاس کنند و ۲۰ درصد در پاس کردن این آزمون‌ها مردود شده‌اند. این در حالی است که وضعیت محصولات دارای استانداردهای یورو ۵، چندان مساعد نیست. بر اساس آمارهای ارائه‌شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست ۵۰ درصد محصولات گروه‌های خودروساز که تحت آزمون‌های تطابق تولید قرار گرفته‌اند، نتوانسته‌اند این آزمون‌ها را پاس کنند. در ادامه وضعیت محصولات دو خودروساز بزرگ کشور را در ارتباط با استانداردهای آلایندگی مورد بررسی قرار می‌دهیم. ابتدا به سراغ محصولات ایران خودرو می‌رویم. براساس اطلاعاتی که این خودروساز در کاتالوگ‌های محصولات خود منتشر کرده بخش عمده‌ای از محصولات این خودروساز دارای استانداردهای آلایندگی یورو ۴ است. در بین محصولات پرتیتراژ این گروه پژو ۲۰۶، ۲۰۷، پارس، ۴۰۵، سمند، دنا، رانا و هایما S۷ مجهز به استاندارد یورو ۴ هستند. این در حالی است که در خطوط تولید این گروه خودروساز تنها پژو ۲۰۰۸ و هایما S۵ دارای استانداردهای آلایندگی مطابق با یورو ۵ است. هر دو محصول ذکر شده در دوران پسا برجام به خطوط تولید ایران خودرو راه یافتند. پژو ۲۰۰۸ در وضعیتی همچنان در خطوط تولید ایران خودرو حضور دارد که به خاطر خروج پژو از ایران و داخلی‌سازی کم این محصول قطعاً در چند ماه آینده شاهد حذف آن از سبد محصولات ایران ‌خودرو خواهیم بود. حال به سراغ محصولات سایپا برویم. در بین محصولات گروه سایپا که در خطوط تولید این خودروساز حضور دارند، پراید، تیبا، ساینا، کوییک و چانگان همگی دارای استاندارد آلایندگی یورو ۴ هستند.

اما سایپا خودروی مجهز به استاندارد آلایندگی یورو ۶ هم دارد.سیتروئن C۳ به ‌عنوان محصول پسابرجامی سایپا با استاندارد یورو ۶ تولید می‌شد. خانواده برلیانس هم با استاندارد یورو ۵ در خطوط تولید سایپا حضور داشت. اما خودروهای یادشده به خاطر بازگشت تحریم‌ها خطوط تولید سایپا را ترک کردند و به این ترتیب سبد محصولات این خودروساز هم اکنون از محصولی که توانایی پاس کردن استانداردهای یورو ۵ را داشته باشد، خالی است. بد نیست وضعیت خودروهای مونتاژی حاضر در خطوط تولید گروه‌های خودروساز خصوصی را هم مورد بررسی قرار دهیم. هم اکنون گروه «کرمان موتور» مونتاژ دو محصول را از کمپانی چینی «جک» در دستور کار دارد. هر دو این محصولات یعنی جک S۳ و S۵ توانایی پاس کردن استانداردهای یورو ۵ را دارند. مدیران خودرو، دیگر خودروساز خصوصی کشور که مونتاژ محصولات کمپانی چینی «چری» را در دستور کار دارد، چندی است که مجدداً فعالیت خود را آغاز کرده است. این خودروساز خصوصی این روزها با چهار محصول X۲۲،  X۳۳ ،  TIGO ۵،TIGO ۷ در بازار حضور دارد. از بین محصولاتی که ذکر آن رفت، تنها X33 مجهز به استاندارد یورو ۴ است و سه محصول دیگر همگی استانداردهای یورو ۵ دارند.

بنابراین همان طور که مشاهده می‌شود در حالی که بخش عمده‌ای از محصولات دو خودروساز بزرگ کشور استاندارد یورو ۴ را پاس می‌کند، شاهد هستیم محصولاتی که در خطوط تولید خودروسازان خصوصی مونتاژ می‌شوند بر عکس دو خودروساز بزرگ کشور استانداردهای آلایندگی یورو ۵ را دارند. بی تردید اگر محدودیت‌هایی که از ناحیه تحریم‌ها گریبان صنعت خودروی کشور را گرفت، باز نمی‌گشتند بی‌شک این روزها خودروسازان با چالش‌های کمتری در این زمینه مواجه بودند.  

وضعیت خودروسازان برای ارتقای استاندارد

حال که بحث ارتقای استانداردهای آلایندگی محصولات گروه‌های خودروساز داغ است دو سؤال در این زمینه مورد توجه است:

سؤال اول حول هزینه این مساله برای گروه‌های خودروساز است و اینکه آیا شرکت‌های خودروساز در وضعیت فعلی این امکان را دارند که استانداردهای یورو۵ را در خطوط تولید خود عملیاتی کنند؟

سؤال دیگر اینکه ارتقای استانداردهای آلایندگی از یورو ۴ تا یورو ۵ چه میزان روی کاهش آلایندگی هوا مؤثر است؟

در این زمینه یک کارشناس خودرویی می‌گوید: برای اینکه خودروسازان بتوانند ارتقای استانداردهای آلایندگی را رقم بزنند، باید در ۳۵ قطعه موتور تغییراتی ایجاد کنند. این تغییرات باید در کاتالیست ها، کنیستر و ECU اتفاق بیفتد.  به گفته این کارشناس این تغییرات برای هر محصول در حدود ۲۰۰ تا ۳۵۰ دلار هزینه روی دست خودروساز می‌گذارد. وی معتقد است در وضعیت کنونی گروه‌های خودروساز می‌توانند فارغ از شرایط تحریمی حاکم بر صنعت خودرو این تغییرات را ایجاد کنند. پیچیده‌ترین بخش آن مربوط به تغییرات در ECU موتور است که خودروسازان می‌توانند با استفاده از مشاوران چینی که پیش‌تر این دانش را در خطوط تولید خودروسازان آن کشور بومی کرده‌اند، به این دانش دست یابند. این کارشناس در ارتباط با تأثیر ارتقای استاندارد آلایندگی از یورو ۴ به یورو ۵ روی وضعیت آلودگی هوا می‌گوید ارتقای استاندارد از یورو ۴ به یورو ۵ در بهترین شرایط ۱۰ تا ۱۵ درصد می‌تواند مؤثر باشد و موجب کاهش آلودگی هوا شود.

دنیای اقتصاد